خبر

صدقه در اسلام...

تبصره

بعد از سورۀ فاتحه به صورت مستقیم، الله سبحانه وتعالی صفات کسانی را ذکر نموده است که دستورات وی را پیروی می‌کنند. الله سبحانه وتعالی می‌فرماید: ‏

﴿الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْبِ وَيُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنفِقُونَ﴾

[بقره: 3]

ترجمه: آن كسانی‌كه به غیب ایمان می‌آورند و نماز را به گونۀ شايسته می‌خوانند، و از آن‌چه بهرۀ آنان ساخته‌ايم می‌بخشند.‏

بدون شک ذکر انفاق بعد از ایمان که اساس دین می‌باشد و بعد از فریضۀ نماز که ستون دین را تشکیل می‌دهد، بیانگر اهمیت والای بخش اقتصادی و مالی برای دین است؛ صرف نظر از این‌که این انفاق مانند زکات الزامی باشد یا مانند صدقه انفاق نفلی باشد، بدون شک که انفاق جزء جدائی‌ناپذیر اسلام است.

به همین خاطر این امت بسیار سخاوت‌مند اند و خصوصاً در ماه مبارک رمضان، که بخشش‌های زیادی صورت می‌گیرد و صدقه و زکات به شکل بزرگی آسان می‌گردد. نتایج تحقیقات گستردۀ پژوهشگرانICM  نشان می‌دهد که مسلمانان نسبت به پیروان ادیان دیگر، اموال بیشتری را به جماعت‌های خیریه تقدیم می‌کنند. بر اساس نظرسنجی مشهور مرکز تحقیقاتی "پیو" در سال 2012 آمده است که نسبت بلند و حیرت‌آوری از مسلمانان، در فقیرترین شهرها از سرزمین‌های اسلامی زکات می‌پردازند. با وجود این، نکتۀ منفی آن این‌ست که برعلاوه این‌که امت سخاوت‌مند بوده و ثروت‌هایش را انفاق می‌کند؛ اما هنوز هم در فقیرترین شهرهای جهان با پائین‌ترین سطح معیشت، با نبود چشم‌انداز اقتصادی و یا نبود اقتصاد به صورت مطلق و بدترین حالت بهداشت صحی و تعلیم، زندگی می‌کند. با وجودی‌که حقیقتاً بسیاری از سرزمین‌های اسلامی منابع معدنی فراوان، خاک حاصل خیز و کانال‌های جغرافیائی مفید و نسل جوانان قدرتمندی دارد.

این واضح می‌سازد که متاسفانه انفاق در بهترین سناریو سبب امداد موقت می‌گردد، مانند گذاشتن گچ کوچکی بر زخم بزرگ، هم‌چنین تناسب در این مورد صدق نمی‌کند و نیاز نیست که زیادت بخشش‌ها باعث حل مشکلات فقر گردد، مانند انداختن ژاکت نجات برای کسی‌که غرق می‌شود یا حتی ده جلیقه نجات، پس وقتی‌که او برای کشیدن خود به خشکه میل ندارد و هیچ امنیتی برای جلوگیری از سقوط او یافت نمی‌شود، پس جلیقه‌های نجات چیزی جز راحت موقت برای او نخواهد بود، پس شخص غرق شدنی به زودی بار دیگری در مشکلات غرق خواهد شد و در نهایت هلاک خواهد گردید. این حقیقت کنونی سرزمین‌های اسلامی است و تا زمانی‌که چنگال‌های سرمایه‌دار استعماری غرب و نظام آن و مزدوران خیانت‌پیشه‌اش بر سرزمین‌های ما سیطره دارند، هرگز به رفاهیت و شکوفائی دست نخواهیم یافت، صرف نظر از مقدار مالی که می‌پردازیم.

این در حالی‌ست که هدف نهائی انفاق، پایان بخشیدن به مشکل فقر و تحقق رفاهیت و شکوفائی است، این ممکن نیست؛ مگر توسط دولتی‌که عایدات گوناگون و توزیع صحیح و منظم ثروت‌ها را در میان مردم خود داشته باشد. تنها دولت اسلامی قدرت این را خواهد داشت آن هم از طریق تطبیق نظام منحصر به فرد اقتصادی‌اش. علاوه بر این، این گفته اشتباه نیست که اسلام فقر را دشمنی می‌شمارد که مبارزه با آن و شکست آن لازم است و نبی کریم صلی الله علیه وسلم از کفر و فقر به الله پناه بردند. (صحیح ابن حبان)

اسلام مسئولیت جمع‌آوری و توزیع زکات را برای دولتی سپرده است که قدرت تسهیل کار و ادارۀ آن را داشته باشد و نبی کریم صلی الله علیه وسلم جمع کننده‌گان زکات را برای جمع‌آوری و توزیع زکات می‌فرستادند و هم‌چنین خلفاء بعد از ایشان این کار را می‌نمودند.

از عبدالله بن سلام روایت است که گفت: زمانی که پیامبر صلی الله علیه و سلم به مدینه آمدند، مردم به استقبال‌شان رفتند و گفته می‌شد: رسول الله صلی الله علیه وسلم آمد، رسول الله صلی الله علیه وسلم آمد، رسول الله صلی الله علیه وسلم آمد، سه مرتبه، من هم در میان مردم رفتم تا ببینم، وقتی صورت‌شان را دیدم، شناختم که چهرۀ او چهرۀ دروغ گویان نیست، اولین چیزی‌که از وی شنیدم این بود که گفت:

«يَا أَيُّهَا النَّاسُ أَفْشُوا السَّلاَمَ وَأَطْعِمُوا الطَّعَامَ وَصِلُوا الأَرْحَامَ وَصَلُّوا بِاللَّيْلِ وَالنَّاسُ نِيَامٌ تَدْخُلُوا الْجَنَّةَ بِسَلاَمٍ»

(رواه ابن ماجه)

ترجمه: ای مردم سلام کردن را در میان تان ترویج کنید و طعام بدهید و صلۀ رحم را برقرار سازید و در شب نماز بخوانید؛ درحالی‌که مردم خواب استند و به بهشت با سلامتی داخل شوید.

پیامبر صلی الله علیه و سلم به مدینۀ منوره آمدند، نه فقط به عنوان یک نبی بلکه به عنوان رهبر دولت اسلامی، و با این صفت به امنیت و سلامت و طعام دادن فقراء امر نمودند. به عبارت دیگر برای حل مشکل فقر به شکل منظم در سطح دولت پرداختند.

 انفاق‌ها ضروری است و باید دوام یابد اما سازمان‌های خیریه دایمی، مانند شمشیر دولبۀ استند که امکان دارد بعضی راحتی‌ها را به وجود آورند؛ اما زمانی‌که به همین بسنده کنند، بدون تغییر وضعیتی‌که فقر و نابودی را سبب شده است، بدون شک این وضعیت ناگوار را ادامه می‌بخشند و امکان دارد که منبع شکست باشند.

تعادل صحیح باید حاصل شود؛ امت را تا آن‌جا که می‌توانیم به عنوان افراد آسایش ببخشیم و فعالیت جمعی کار اصلی و ریشه‌ای برای تغییر و وضعیت دردناک و حل تمام مشکلات امت است.

نویسنده: اوکی پالا

نمایندۀ مطبوعاتی حزب التحریر-هالند

مترجم: احمد صادق "امین"