(ژباړه)

پوښتنه:

د روانې میلادي میاشتې په لومړیو کې د امریکا د بهرنیو چارو وزیر په رسمي توګه اعلان وکړ چې امریکا په ۱۹۸۷م کې له روسیې سره د لنډواټن وشتونکو توغندیو جوړونې د محدودیت له امله له شوي تړون څخه وځي. د امریکا له دې تړون څخه د وتلو اړخونه څه دي؟ ایا امریکا په رښتیا دا تړون نقض کړی او که دا یوازې یوه پلمه ده چې امریکا له هغه څخه د وتلو لپاره وړاندې کړې؟ که روسیې هغه نه ده نقض کړی، نو له دې تړون څخه د امریکا د وتلو موخه څه ده؟ جزاکم الله خیرا!

ځواب:

د دې پوښتنې د وضاحت لپاره لاندې مسلې څېړو:

لمړی: هو، (د امریکا د بهرنیو چارو وزیر مایک پامپو د جمعې په ورځ اعلان وکړ چې امریکا له روسیې سره د لنډواټن وشتونکو توغندیو جوړېدو تړون ځنډوي، نوموړي وویل: «د شپږو میاشتو په لړ کې به روسیې ته خبرداری ورکړو چې امریکا به له دغه تړون څخه ووځي.» هغه ټینګار وکړ چې له سبا ورځې وروسته یې هېواد د لنډ واټن وشتونکو توغندیو د جوړونې تړون ځنډوي. هغه وویل: «که روسیه بیا دغه تړون ته ژمنه پاتې نشوه، د هغه پلي کول به پای ته ورسیږي.» (سرچینه: عربي  ۲۰۱۸ د نومبر ۱)

د امریکا د بهرنیو چارو وزیر مایک پامپیو د جمعې په ورځ اعلان وکړ چې له روسیې سره د منځیو او اوږدواټن وشتونکو توغندیو د تولید د مخنیوي تړون ژمنتوب ځنډوي. نوموړي وویل: «د شپږو میاشتو په جریان کې به په رسمي ډول روسیې ته ګواښ وکړو چې متحده ایالاتونه به له دغه تړون څخه ووځي.» نوموړي ټینګار وکړ چې هېواد یې سر له شنبې د منځني اټومي ځواک په اړه خپله ژمنه ځنډوي. هغه ګواښ وکړ، په هغه صورت کې چې روسیه دغه تړون ته ژمنه نه شي، د هغه پر بنسټ عمل پای ته رسېږي.» (سرچینه: عربي، د ۲۰۱۹، م د جنوري ۲۱مه)، تمه کېده چې امریکا دا ډول دریځ ونیسي، ځکه څو میاشتې کېږي چې دغه تړون ته د روسیې ژمنتوب له شکونو سره مخ دی. څنګه چې ټرامپ پخپلو څرګندونو کې وویل: «متحده ایالاتونه به روسیې ته اجازه ورنه کړي چې د دغو وسلو تولید ته دوام ورکړي او په ورته وخت کې یې تولید پر موږ بند کړي.» (سرچینه: بي بي سي، ۲۰۱۸م، د اکټوبر ۲۱مه)

روسیه د ټرامپ د حکومت د ادارې پر یاد اقدام حیرانه شوه، چې د روسیې د بهرینو چارو وزیر مرستیال سیرګي ریبکوف په غبرګون کې وویل: «دغه ګام ډېر ګواښوونکی دی او چټکې نیوکې به له ځان سره ولري.» نوموړي له تاس خبري اژانس سره په خبرو کې وویل: «دغه تړون د نړیوال امنیت او په ځانګړي ډول د شته وسلوالې سیالۍ په فضا کې او د ستراتیژیکې ساتنې لپاره ډېر ارزښت لري.» ریبکوف په دې اړه د امریکا هڅې خوځوونکي اقدامونه او امتیاز تر لاسه کولو په موخه وبلل او ویې غندل.» (سرچینه: بي بي سي،۲۰۱۸ م د اکټوبر ۲۱مه)

کله چې روسیه د امریکا له دغه هوډ څخه خبره شوه، اعلان یې وکړ چې موږ به هم ورته هوډ ونیسو. د روسیې د بهرنیو چارو وزیر سرګي لاوروف په عشق اباد کې په یوه لنډه مطبوعاتي اعلامیه کې وویل: «د روسیې ولسمشر ولادیمیرپوتین د دغه هوډ په اړه زموږ دریځ معلوم کړ او هغه دا چې موږ به هم په نېږدې وخت کې ورته هوډ اعلان کړو.» نوموړي زیاته کړه: «امریکا پر دغه تړون خپل ژمنتوب ځنډولی دی او موږ هم همدا کار کوو او د شپږ میاشتني وخت په پای ته رسېدو سره، چې په هوکړه لیک کې یاد شوی او له دغه تړون څخه د واشنګټن د وتلو په اړه د امریکا د رسمي بیانیې په پایله کې موږ به هم له خپل لوري د دغه تړون دوام پای ته ورسوو.» سرچینه: «ار ټي، ۲۰۱۸ م، د فبرورۍ ۶مه) په همدغه ترتیب روښانه ده چې امریکا له دغه هوډ څخه په قصدي ډول ووځي.

حتا دا هم شونې ده چې تر شپږ میاشتني ځنډ وړاندې اعلان وشي. یعنې هغه څېړنه به له سره پیل شي چې د دغه هوکړه لیک پر بنسټ منع شوې.

دویم: کېدای شي له دغه تړون څخه د امریکا د وتلو دلیل دا وي چې اعلان یې وکړ او هغه دا چې روسیې د "729m9" توغندي په جوړېدو سره دغه تړون نقض کړ، ځکه روسیې اعلان وکړ چې دغه توغندی دا وړتیا لري چې یوازې ۴۸۰ کیلومټره موخه په نښه کړي، یعنې تر ۵۰۰ کیلومټره لږ چې په تړون کې منع شوی دی.

یاد تړون، د اوږد یعنې له ۵۰۰-۱۰۰۰ پورې او منځني یعنې له ۱۰۰۰ څخه تر ۵۵۰۰ کیلومټره توغندي منع کړي دي. اوږد او منځني واټن وشتونکي توغندي په هېڅ ډول د امریکا خاوره په مستقیم ډول نه ګواښي، بلکې شوروي اتحاد، چې د ډېرو دښمنانو په کلابندۍ کې دی، تر دې لوی توغندي تولیدول چې د لودیځې اروپا په نښه کولو وړتیا یې درلوده او کله چې امریکا په اتیایمه لسیزه کې کروز او بیرجینګ توغندي په لودیځه اروپا کې ځای پر ځای کړل؛ شوروي اتحاد یې په غبرګون کې د اس ۲۰ منځني توغندي ځای پر ځای کړل او په همدغه ترتیب اروپا په هغه سیمه بدله شوه چې اټکل کېده پکې په اتیایمه لسیزه کې د امریکا او روسیې تر منځ اټومي جګړه پېښه شي. له همدې امله له وحشت سره مخ شوه او د منځنیو واټن وشتونکو توغندیو له تولید څخه د منع کېدو پر تړون یې ټینګار وکړ.

درېیم: په هغه وخت کې د امریکا نیول شوي هوډ ته په کتو سره ویلی شو چې د یاد هېواد سیاست جدي او ګواښوونکی و. چې له یو لوري د لودیځې اروپا امنیتي اړیکې په امریکا پورې وتړل شوې او په همدغه ترتیب د اروپا د لویې وچې برخلیک د واشنګټن په لاس ورغی او له بل لوري د اتیایمې لسیزې په پیل کې امریکا د ګورباچوف په دوره کې د وسلو په لېرې کولو کې د متزلزلو ګامونو شاهده وه. کله چې د دواړو لورو تر منځ د وسلو لېرې کولو خبرې لوړې کچې ته ورسېدې او کله چې د هوکړې د لاسلیک وخت راورسېد، امریکا د وسلو منع کول منځنیو او لېرې واټن وشتونکو توغندیو ته ځانګړي کړل، ترڅو شوروي اتحاد له ډېرو زیانونو سره مخ شي؛ هغه شوروي اتحاد چې د همدغې هوکړې پر بنسټ اړ شو چې ۱۸۰۰ خپل اټومي توغندي، چې ډېر لګښتونه یې پرې کړي وو، له منځه یوسي. په داسې حال کې چې امریکا په هغه وخت کې یوازې ۸۰۰ دا ډول توغندي له منځه یوړل. دواړو لورو د ۱۹۹۱ یم م کال د مې په میاشت کې اعلان وکړ چې د دوه اړخیز تړون عملي کېدو لپاره له ۲۶۰۰ ډېر توغندي له منځه یووړل؛ چې ۱۸۰۰یوازې د روسیې وو.» سرچینه: الجزیره، ۲۰۱۹ م د فبرورۍ ۲مه) دا په دې مانا ده چې د یادو توغندیو له منځه وړل په ۱۹۹۱ یم کال کې پای ته رسېدلي او دغه تړون ته ژمنتوب یعنې له اټومي توغندیو څخه سرغړونې همداسې دوام وکړ.

څلورم:  د امریکا ستراتیژۍ ته په کتو چې اوس یې د ټرامپ اداره مخته وړي او تر دې وړاندې د اوباما د حکومت ادارې ځینې عملي کول، لیدل کېږي چې نړیوالو بدلونونو واشنګټن دې ته اړ کړ چې د امریکا سیاستونو ته بیا کتنه وکړي. هغه ژورې قضیې چې د امریکا په نوې ستراتیژۍ کې په پام کې ونیول شوې، په لاندې ډول دي:

۱. د امریکا اقتصاد: د امریکا دې ته پام شو چې اقتصاد یې کمزوری شوی، چې په نړیوال کچه د زبرځواکۍ بنسټیز رکن دی. په ورته وخت کې یې دغه ته هم پام شو چې اروپا هم پیاوړی اقتصاد لري او د اروپا د پیاوړي اقتصاد دلیل همدا دی چې د نړیوال امنیت لپاره په کافي ډول لکښت نه کوي. ځکه خپل ځان یې د امریکا د امنیت د سیوري تر چتر لاندې او ښه ډاډمن کړ. یوه بله موضو ع چې ارزښت یې له اروپا څخه کم نه دی، د چین چټکه وده ده. څرنګه چې یوازې د دوو لسیزو په دوام کې یې خپل اقتصاد لومړۍ نړیوالې کچې ته ورساوه او د پیسو ورکوونکو(نقدي سازمانونو) لکه د «اسیا پراختیایي بانګ» بنسټ یې کېښود. هغه سازمانونه چې د امریکا په واسطه جوړو شوو سازمانونو ځای ګواښي؛ لکه نړیوال بانګ.

دغو نړیوالو اقتصادي واقعیتونو امریکا د خپل اقتصاد د راتلونکي په اړه پر نړۍ د واکمنۍ د بنسټیز رکن په توګه له شک سره مخه کړه او همدغه دلیل و چې امریکا د خپلو نظامي فعالیتونو پر لوړېدو تمرکز پیل کړ؛ یعنې د خپلو سیالانو د وېرولو لپاره یې اټومي او توغندیز ازمایښتونه پیل کړل. امریکا اوس د ترامپ په واکمنۍ کې خپله دغه موخه نه شي پټولی، چې د امریکا ولسمشر پخپلو څرګندونو کې وویل: «زموږ هېواد به تر دې وروسته خپلې اټومي وړتیاوې تر هغه وخته ډېروي چې نور بیداره شي.» (سرچینه: اوومه ورځ، ۲۰۱۸ م د نومبر ۶مه) 

د امریکا پر وړاندې د اروپا خوځښتونه: د فرانسې ولسمشر ماکرون د چین، روسیې او حتا د امریکا د ګواښونو پر وړاندې د اروپایي اردو د جوړېدو غوښتنه وکړه. ټرامپ حیران شو چې څرنګه شونې ده چې اروپا دا ډول فکر وکړي چې امریکا یي د امنیت لپاره ګواښ بلل کېږي؛ په داسې حال کې چې د اروپا امنیت د امریکا تر چتر لاندې دی او د ملاتړ لپاره یې لګښتونه کوي. په ورته وخت کې اروپا د امریکا له ډېرو دریځونو سره مخالفه ده، لکه د اوبو او هوا بدلون هوکړه، د عراق جګړه، هغه شخړې او جګړې چې په عربي، اسلامي او افریقاقي هېوادونو کې د نفوذ لپاره جریان لري. حتا تر دې چې اروپا په بې ساري ډول له چین سره مرسته کوي.

یادو مواردو ته په کتو امریکا هوډ لري چې روسیه نوې د اروپا لپاره په یو ګواښ بدله شي او په همدغه ترتیب اروپا خپل عادي حالت ته راوګرځي؛ ځکه له رورسیې سره له دغه تړونه په وتلو به روسیه اړه شي چې د توغندیو جوړول پیل کړي او په همدغه ترتیب به د اورپا لپاره په یو اټومي ګواښ بدله شي؛ هغه اروپا چې له روسیې سره نېږدې پرته ده. د یادولو وړ ده چې دغه هوکړه لیک د اروپا په خاوره کې د اټومي سیالیو درېدو لپاره لاسلیک شوی و. د المان د بهرنیو چارو وزیر په هغه بیانیه کې چې د رویټرز په واسطه خپره شوې، وویل: «د ۳۰ کلونو په دوام کې دغه ټول هوکړه لیکونه د اروپا د امیت لپاره بنسټیزې ستنې بلل کېدې.» (سرچینه: اسپوتنیک ورسیه، ۲۰۱۸ م د اکټوبر ۲۱مه) هایکوماس تر دې وړاندې هم المان خبري اژانس ته ویلي وو: «زموږ هېواد به په اروپا کې د منځنیو واټن وشتونکو نوو اټومي توغندیو  د پراخوالي په برخه کې مخالفت وکړي.» انباء خبري اژانس له نوموړي څخه په نقل وویل: «اروپا باید په هېڅ ډول او تر هر ډول شرایطو لاندې د وسلو د سمبالښت د پیلولو په موخه د تاوتریخوالي په سیمه بدله نه شي.» (سرچینه: وفاق انلاین، د ۲۰۱۸ م د ډیسمبر ۲۸مه) د فرانسې ولسمشر ایمانویل ماکرون هم وړاندې پخپلو څرګندونو کې ویلي وو: «د اوږد واټن وشتونکو او منځنیو واڼن ویشتونکو توغندیو د تولید د منع کېدو له تړون څخه د امریکا وتل به د اروپا امنیت له ګواښ سره مخ کړي.» نوموړي له اروپایي راډیو سره په خبرو کې زیاته کړه: «د امریکا ولسمشر څو اونۍ وړاندې اعلان وکړ چې د وسلو منع کېدو له تړون څخه به ووځي، پوښتنه دا ده چې څوک به د دغو وتلو اصلي قرباني وي؟» (سرچینه: اوومه ورځ، ۲۰۱۸ م د نومبر ۶مه)

۳. د روسیې سیاست او پر وړاندې یې د امریکا فشارونه: په امریکا کې واک ته د ټرامپ تر رسېدو وروسته پر روسیه د امریکا له فشارونو پرته هېڅ نه ترسترګو کېږي. بندیزونه، د روسیې سرحدونو ته د ناټو د نظامي زېربناوو نېږدې کېدل، له ناټو سره د نورو نوو هېوادونو لکه مقدونیې یوځای کېدل، د سوریې په کړکېچ کې روسیې ته برخه ورکول او  د سوریې له کړنګ څخه په وتلو کې له هغې سره په مرستو کې ناغیړي، د روسیې په سرحدونو (سویلي کوریا) کې د توغندیو ضد دستګاوو ځای پر ځای کول، د کوریا په جزیرو کې د جاپان غوښتنې راپارول او له روسیې سره د جاپان د اړیکو ګډوډول. هغه څه چې امریکا یې د روسیې پر وړاندې غښتلې کړه، د سوریې په قضیه کې د امریکا غوښتنې ته د روسیې ښه راغلاست ویل و. امریکا هوډ لري چې امریکا ته د روسیې نړیوال خدمتونه د چین سیمې ته ولېږدوي او روسیې پخپل وار دغه سیاست ښه درک کړ. چې د روسیې د بهرنیو چارو وزیر په خپلو څرګندونو کې ټینګار وګړ: «متحده ایالات به هېڅ وخت پر دې ونه توانېږي چې روسیه د خپلو ګټو لپاره د چین پر وړاندې وکاروي.» نوموړي زیاته کړه:«امریکا هڅه کوي چې په ناټو کې د اروپا د پیاوړي کېدو لپاره له موږ څخه ګټه واخلي. همدارنګه په ټول وس هڅه کوي چې څرنګه کولی شي د خپلو ګټو لپاره د چین پر وړاندې له روسیې څخه ګټه واخلي. ځکه دوی لېوالتیا لري چې موږ د امریکا د ګټو تر لاسه کېدو لپاره یوه وسیله کړي.» (سرچینه: ار ټي، ۲۰۱۸ م د ډیسمبر ۲۴مه)

وروسته تر دې چې امریکا د سوریې په قضیه کې د روسیې په ښکېل کېدو بریالۍ شوه، دا دی اوس یې د چین پر وړاندې کاروي او روسیه له همدې امله د امریکا تر سختو فشارونو لاندې ده. دا د امریکا په نوي سیاست کې د روسیې په اړه پټې کرښې دي. چې امریکا به له یو لوري له روسیې سره د منځنیو واټن وشتونکو توغندو له تړون په تلو سره پر روسیه فشار راوړي او له بل لوري به د چین او روسیې اړیکې هم خرابې کړي. امریکا به د فشارونو له لارې روسیه د وسلو نوې سیالۍ ته وهڅوي، چې د روسیې اقتصاد یې وس نه لري. د روسیې د بهرنیو چارو وزیر مرستیال ریبکوف په خپلو څرګندونو کې وویل: «موږ دا هوډ نه لرو چې له متحده ایالاتونو سره د وسلو سیالي وکړو، خو امریکا دا هڅه کوي چې موږ دغې چارې ته وهڅوي.» (سرچینه: ار ټي عربي، ۲۰۱۹م د فبرورۍ ۷مه) خو له چین سره د روسیې اړیکې خرابول به داسې وي چې امریکا روسیه هڅوي، چې د منځنیو او اوږدواټن وشتونکو توغندیو او وسلو سیالي پیل کړي، چین به له روسیې څخه د ډېر ګواښ احساس وکړي؛ ځکه دغه هېواد د روسیې په سرحدونو کې دی او د چین ټوله خاوره به تر یادو توغندیو لاندې وي، چې په ۱۹۹۱ یم م کال کې هم چین ته همدا ګواښ و او په همدغه ډول به د چین او روسیې اړیکې خرابې شي.

۴. د چین تر حده زیاته اقتصادي وده او ورسره د امریکا د مخ کېدو لومړیتوبونه: د امریکا نوې ستراتیژي چې د اوباما د ریاست له دویم پړاو پیل شوه، چین یې د امریکا په لومړیتوبونو کې راوست. ټرامپ دغه لومړیتوب بشپړ روښانه کړ، ځکه عملا یې له چین سره اقتصادي جګړه پیل کړه، ترڅو یې د ودې مخه ونیسي. دا په داسې حال کې ده چې د چین لویه اقتصادي وړتیا دغه هېواد دې ته اړ کوي چې پیاوړي اردو جوړه کړي، چې اټومي وسلې به یې په واک کې وي او دا امکان به هم ولري چې بیاهم پراخه شي او د امریکا  زبرځواکي له ګواښ سره مخ کړي. ځکه هغه بودیجه چې چین اعلان کړه، ۲۲۸ ملیارده ډالر وه، دغه بودیجه تر څلورو نورو هېوادونو (انګلستان، فرانسې، روسیې او المان) لوړه وه. امریکا نه پوهېږي چې چین ځینې نظامي برنامي پټې ساتلې دي، ځکه هغه اقتصاد چې اوس د چین په واک کې دی، دغه هېواد ته دا شونتیا وربښي، ترڅو په نظامي برخه کې ډېر لګښت وکړي. 

دا د قضیې یو اړخ دی او بل اړخ یې د امریکا اقتصادي وړتیاوو ته د چین د نېږدې کېدو په دلیل سخته اندېښنه وه او له دغه هېواد سره له اقتصادي جګړې ډېره ورېږي دا هڅه کوي چې په نظامي ډګر کې د چین د ودې مخه ونیسي؛ هغه ډګر چې اوسمهال امریکا د چین په پرتله پکې مخکې ده. همداراز امریکا هوډ لري چې له روسیې سره د توغندیو له تړون ووځي، هغه تړون چې امریکا ته دا اجازه نه ورکوي، ترڅو چین له اوږد او منځني واټن وشتونکو توغندیو او وسلو سره کلابند کړي. دا هغه توغندي دي چې په سویلي کوریا، جاپان، نورو دولتونو او چین په شاوخوا کې ځای پر ځای کوي. په بل عبارت، امریکا هوډ لري چې د وسلو سیالۍ له لارې د چین اقتصادي وړتیاوې کمزورې کړي. داسې چې چین اړ شي، ترڅو  د چین په شاوخوا کې د امریکا د اټکلي کړنو په غبرګون کې د اوږد او منځني واټن وشتونکو توغندیو جوړول پیل کړي او امریکا نه یوازې خپلې وړتیاوې، بلکې د نورو هېوادونو لکه، سویلي کوریا او جاپان له وړیتاوو هم ګټه واخلي او په همدغه ترتیب د چین اقتصاد ونړوي.

پنځم: لنډه دا چې له روسیې سره د توغندیو له هوکړې د امریکا وتل، د امریکا اوږدمهاله موخې په لاندې ډول ښیي:

۱. د امریکا د اقتصاد تر ټیټېدو وروسته، چې پر نړۍ د واکمنۍ تر ټولو مهم ابزار بلل کېږي، په ځانګړي ډول دې ته په کتو چې د چین اقتصاد مخ بر ودې روان دی او له امریکا سره سیالي کوي او همدارنګه هغو اقتصادي سیالیو ته چې له اروپا سره یې لري، امریکا هوډ نیولی چې خپلې نظامي وړتیاوې او ستراتیژي د اروپا پر وړاندې د خپلې نړیوالې واکمنۍ د ټینګېدو لپاره له چین او روسیې څخه ګته واخلي.

۲. اروپایي هېوادنه په ډېرو سیاسي قضیو کې له امریکا سره مخالفت ښيي. پر همدغه بنسټ امریکا هوډ لري چې روسیه د اروپا پر وړاندې په یو ګواښ بدله کړي، د شوروي اتحاد په څېر. امریکا له روسیې سره د خپلو وسلو د نوو سیالیو په رامنځته کېدو سره غواړي چې اروپایي هېوادونه اړ کړي چې له روسیې څخه د خپل ملاتړ لپاره د امریکا اټومي وسلو چتر ته پنا یوسي او په پایله کې اړه شي چې د امریکا تر رهبرۍ لاندې د نظامي لګښتونو په شمول د واشنګټن نوي شرطونه ومني.

۳. پر روسیه د فشارونو ډېرېدل او د  وسلو په نوې سیالۍ کې د شته ستراتیژیک حالت په ګواښلو، چې وړتیا یې نه لري او همدارنګه د چین پر وړاندې د روسیې دریځ نیول د دې لپاره دي چې د دواړو هېوادونو تر منځ واټن ډېر شي. د نوې ستراتیژۍ پر بنسټ چې په پایله کې به یې له دغه تړون څخه د واشنګټن وتل وي، روسیه له دوو ټاکنو سره مخ کېږي، چې هره یوه به یې له یوې او بلې ترخه وي. یا دا چې د وسلو یوې ناکامې سیالۍ ته به دننه کېږي، چې د ستراتیژيکو وړتیاوو له ابعادو څخه پرده پورته کوي او په همدغه ډول په داسې هېواد به بدله شي چې د وړتیاوو له پلوه د فرانسې او انګلیس په کچه شي او یا د امریکا د فشارونو پر وړاندې سرټیټ کړي او په همدغه ترتیب به احتمالا خپل عزت وساتي او خپل نړیوال دریځ به په بشپړه توګه امریکا ته په لاس ورکړي او په بدل کې به یې خپل ځان د امریکا د ګټو تر لاسه کېدو لپاره له چین سره مخ کړي.

۴. خو د چین په اړه باید ووایو چې احتمالا له روسیې سره د توغندیو د هوکړې له وتلو څخه د امریکا موخې په لومړیو لومړیتوبونو کې دي، ځکه امریکا هوډ لري چې د چین نظامي وړیتاوې کابو کړي. دایې نه خوښېږي چې چین امریکا له خپلو نظامي وړتیاوو بې خبره وساتي، داسې چې د خپلو اقتصادي وړیتاوو په ودې سره چین بې خبره کړي. امریکا غواړي چې دغه وړتیاوې په یو لړ تړونو سره مهار کړي او وده یې تر خپل نظر لاندې وساتي. یا داسې چې چین اړ کړي څو په لودیځ کې له ستراتیژیکې وسلوالې سیالۍ لېرې شي؛ هغه سیالي چې امریکا پکې مخکې ده او ترې د چین د اقتصادي واکمنۍ ماتېدو لپاره کار اخلي.

شپږم:  په وروستیو کې باید ووایو: هغه څه چې زموږ زړه ځوروي دا دي چې مسلمانان په دغو شخړو کې ونډه نه لري او له هغوی یوازې د ګټو تر لاسه کېدو لپاره ګټه اخلي. پرته له دې چې د نړۍ په حیاتي قضیو کې رول ولري، بلکې داسې ځای ته رسېدلي چې مزدورو حکامو په بشپړه ډول خپل ځانونه د غرب، په ځانګړي ډول د امریکا په واک کې ورکړي دي؛ ترڅو له دوی څخه د اسلام د بیا راتګ د مخنیوي په برخه کې ګټه واخلي. خو پر دغو ټولو سربېره، د اسلام لور ته د اسلامي امت بیا راګرځېدل او د سیکولرو حاکامو د تګلارو ردول په ډاګه ښيي چې ظالم حکومتونه مخ په ړنګېدو دي او د الله سبحانه وتعالی په غوښتنه به یې راشده خلافت ځای ونیسي؛ هغه دولت چې د صادقو دعوتګرو په هڅو به تاسیس شي او په همدغه ترتیب به د رسول الله صلی الله علیه وسلم زیری د عمل جامې واغوندي. رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمایي:

«...ثُمَّ تَكُونُ مُلْكاً جَبْرِيَّةً فَتَكُونُ مَا شَاءَ اللَّه‌ أَنْ تَكُونَ ثُمَّ يَرْفَعُهَا إِذَا شَاءَ أَنْ يَرْفَعَهَا ثُمَّ تَكُونُ خِلَافَةً عَلَى مِنْهَاجِ النُّبُوَّةِ ثُمَّ سَكَتَ»

ژباړه: ... وروسته به ظالم حکومتونه راشي او تر هغه به دوام وکړي چې الله سبحانه وتعالی غوښتي وي او کله چې الله سبحانه وتعالی وغوښتل له منځه یې وړي. وروسته به د نبوت پر تګلاره خلافت وي او وروسته چوپ شو.

تر دې وروسته به یو ځل بیا ځمکه د خلافت په روښنایۍ روښانه شي او ښکېلاکګر کفار به له ټولو جنایتونو سره، چې د بشر په حق کې یې تر سره کړي دي، خپلو زېږندځایونو ته وروګرځي، اسلامي امت به د نړۍ رهبري په لاس کې ولري او له هر ډول جنایت پرته به یې پر مخ یوسي.

﴿وَيَوْمَئِذٍ يَفْرَحُ الْمُؤْمِنُونَۖبِنَصْرِ اللَّه‌ يَنْصُرُ مَنْ يَشَاءُ وَهُوَ الْعَزِيزُ الرَّحِيمُ﴾

[روم: 4-5]

ژباړه: او په هغه ورځ به مومنان د بلې بریا له امله خوشحاله شي، د الله سبحانه وتعالی په مرسته او هر څوک چې له الله سبحانه وتعالی مرسته وغواړي، مرسته ورسره کوي. الله سبحانه وتعالی د قدرت څښتن او رحیم دی.

۱۴۴۰هـ، د جماد الاخر اوومه

۲۰۱۹ م د فبرورۍ ۱۲مه

ژباړن: بهیر «ویاړ»

 (ژباړه)

د کشمیر د یووالي ورځ بیا رسېدلې، نو د اشغال شوي کشمیر د مسلمانانو په حالت کې له وړمه کال راهیسې څه بدلون راغلی؟ د جمو کشمیر لپاره په وروستۍ لسیزه کې  ۲۰۱۸ کال تر ټولو خونړی کال وو چې د هندو دولت د اشغالګرو ځواکونو لخوا ۱۶۷ ملکي وګړي او ۲۶۷ تنه مبارزین وژل شوي. له دې سره لا تر اوسه د اشغال شوي کشمیر مسلمانان د اشغال په وړاندې خپل برحق مقاومت ته دوام ورکوي، او په صبر سره (کشمیر د پاکستانن دی) شعارونه ورکوي او تر اوسه د مخالفت له مخې خپلې جنازې د پاکستان په بیرغ پېچلې خاورو ته سپاري. په دې حالت کې د پاکستان د نظامي او سیاسي مشرتابه له خوا څه تر سره شوي؟ د هغو کسانو لخوا چې د نړۍ په شپږم لوی ځواک کې یې د هیله منو او ځواکمنو مسلمانانو زرګونه ځوانان په لاس کې دی څه تر سره شوي؟ هغوی په هغو ویناوو خوښ دي چې د تکرارولو ارزښت هم نه لري. په ځانګړې توګه د پاکستان د بهرنیو چارو وزیر، چې په لندن کې ګرځي او له (نړیوالې ټولنې) غواړي چې د کشمیر قضیې ته پاملرنه وکړي، لکه دا چې پاکستان مظلومانو ته د مرستې لپاره د نړۍ تر ټولو ښه ځواک ونه لري!

اې د پاکستان مسلمانانو ! الله سبحانه‌وتعالی ویلي:

﴿وَمَا لَكُمْ لاَ تُقَاتِلُونَ فِى سَبِيلِ ٱللَّهِ وَٱلْمُسْتَضْعَفِينَ مِنَ ٱلرِّجَالِ وَٱلنِّسَآءِ وَٱلْوِلْدَانِ ٱلَّذِينَ يَقُولُونَ رَبَّنَآ أَخْرِجْنَا مِنْ هَـٰذِهِ ٱلْقَرْيَةِ ٱلظَّالِمِ أَهْلُهَا﴾

[نساء: 75]

ژباړه: و چرا شما در راه الله(سبحانه‌وتعالی) و در راه نجات مستضعفین نمی‌جنگید! مردان و زنان و کودکان هم آنان که‌می‌گویند: پروردگارا! مارا ازین شهری‌که مردمش ستم پیشه‌اند، بیرون آر!

د  امت ستونزه دا ده چې له داسې حاکمانو څخه رنځوری دی چې د الله سبحانه و تعالی امر، د نورو بادارانو د امر په پرتله ورته هېڅ ارزښت نه لري. اسلام په مسلمانانو امر کړی چې د اشغال په وړاندې جګړه وکړي خو دا حاکمان د خپلو بادارانو د خوشحاله کولو لپاره په خلکو د (تروریزم) تور لګوي او له مبارزینو غواړي چې خپلې وسلې په ځمکه کېږدي او له هغو کسانو سره خبرې وکړي، چې له ډېره وخته راهیسې پرې ظلم کوي. اسلام امر کړی چې له اشغالګرو خپلواکي د خپلواک کوونکي ځواک سره لاسته راشي، خو دا حاکمان غواړي چې زموږ ځواکونه له اشغالګرو سره له جګړې ډډه وکړي او دا حاکمان په بې شرمۍ له هند دولت سره خپلې اړیکې عادي حالت ته راګرځوي او له ټولو لارو هڅه کوي چې په دې برخه کې اسانتیاوې رامنځته شي، اسلام د مسلمانانو په چارو کې د کفارو لاسوهنه په داسې حال کې ردوي چې دا حاکمان د (نړیوالې ټولنې) په لټه کې دي چې د ظالمو دولتونو اصلي ملاتړ کوونکې ده څه هغه دولت ظالم هندو دولت وي یا د یهودو دولت او یا هم صلیبي امریکايي دولت. موږ ته اړینه ده چې دا ناسم کار چې موږ ځوروي، اصلاح کړو چې د مظلومانو او ضعیفانو غږ او چیغو ته د یوه خپلواک بښونکي ځواک په توپاني او پیاوړي خوځښت باندې ځواب ورکړو. دا موږ ټولو ته اړینه چې: له هغو افسرانو چې پېژنو یې د نبوت په تګلاره د خلافت د تاسیس لپاره نصرت وغواړو چې د کشمیر د خپلواکۍ په لور د حرکت په وخت د شهادت یا بریا په لویه موخه ورته لارښوونه کړي.

د حزب التحریر – ولایه پاکستان مطبوعاتي دفتر

(ژباړه)

اسلام علیکم ورحمت الله وبرکاته!

الله سبحانه وتعالی په قرانکریم کې فرمایي:

﴿إِنَّمَا يَعْمُرُ مَسَاجِدَ اللَّهِ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ وَأَقَامَ الصَّلاةَ وَآتَى الزَّكَاةَ وَلَمْ يَخْشَ إِلا اللَّهَ فَعَسَى أُولَئِكَ أَنْ يَكُونُوا مِنَ الْمُهْتَدِينَ﴾

[توبه: ۱۸]

ژباړه: د الله سبحانه وتعالی جوماتونه یوازې هغه کسان ابادوي چې پر الله سبحانه وتعالی او د قیامت په ورځ  اېمان راوړي، لمونځ کوي او زکات ورکوي. او  له الله سبحانه وتعالی پرته له بل چا ونه ډار شي. هیله ده داسې ډله له هدایت شوو څخه وي.

دغه راز رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمایي:

«إِذَا رَأَيْتُمْ الرَّجُلَ يَعْتَادُ الْمَسْجِدَ فَاشْهَدُوا لَهُ بِالإِيمَانِ»

(رواه احمد)

ژباړه: کله مو چې یو څوک ولید، چې جومات ته ځي او راځي  نو په اېمان یې ګواهي ورکړئ.

اې با عزته ډلې چې جوماتونو (د ځمکې پر مخ د الله سبحانه وتعالی کورونو) ته دوامداره ځئ راځئ! اې هغو خلکو چې الله سبحانه وتعالی مو اېمان تصدیق کړی! پوه شئ، لکه څنګه چې هغه سبحانه وتعالی دستور درکړی، چې عبادت یې وکړئ او تاسو یې هم عبادات کوی. دغه راز یې دستور درکړی، چې شریعت د یوه دولت له لارې حاکم کړئ. هغه دولت چې رسول الله صلی الله علیه وسلم تاسیس کړی و. له هغه صلی الله علیه وسلم وروسته راشده او نورو خلفاوو تر هغه وخته تعقیب کړ، څو چې ښکېلاکګرو کفارو اسلامي دولت له منځه یووړ. د اسلامي خاورو هېوادونه یې تجزیه او اسلام یې د حاکمیت له صحنې او سیاسته حذف کړ. د اسلامي ځمکو رژیمونه د کافر غرب د ژوند تګلارې ته واوښتل، فساد او بې عدالتي پراخه شوه. د خلکو حالت سخت شو، چې وروسته د عدالت او ارام ژوند لپاره خلک کوڅو ته راووتل.

اې مومنانو! لکه څنګه چې جوماتونو ته ځو او د هغو کسانو په ډله کې راځو، چې الله سبحانه وتعالی یې اېمان تصدیق کوي. همدغه راز له اسلامي امت څخه د دغې راپورته شوې ډلې په زړونو کې باید د اسلام پر اساس یو څرګند دریځ موجود وي او بس. موږ د دغه امت مقاومت ستایو، چې سوله د بې عدالتۍ او فساد د وسایلو په توګه نه مني. له دغو هڅو سره موافق یو. موږ باید هغه معترض ځوانان چې دغه بې عدالتۍ نه مني سمې لارې ته سیخ کړو، څو د اسلام د پلي کېدو غوښتونکي شي. په حقیقت کې دا یوازینۍ لار ده، چې امت له ظلم او بې عدالتۍ ژغوري. تر اوسه باید ټولو ته روښانه شوي وي، هغه دولت چې اسلام پلی کوي خلافت دی، نه کوم بل څه. دا هغه څه دي چې رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمایي:

«كَانَتْ بَنُو إِسْرَائِيلَ تَسُوسُهُمْ الأَنْبِيَاءُ، كُلَّمَا هَلَكَ نَبِيٌّ خَلَفَهُ نَبِيٌّ، وَإِنَّهُ لا نَبِيَّ بَعْدِي وَسَتَكُونُ خُلَفَاءُ تَكْثُرُ، قَالُوا: فَمَا تَأْمُرُنَا؟ قَالَ: فُوا بِبَيْعَةِ الأَوَّلِ فَالأَوَّلِ وَأَعْطُوهُمْ حَقَّهُمْ فَإِنَّ اللَّهَ سَائِلُهُمْ عَمَّا اسْتَرْعَاهُمْ»

(مسلم: ۱۸۴۲)

ژباړه: د بني اسرایلو چارې پیغمبرانو اداره کولې. کله به چې یو پیغمبر وفات شو، بل یې پر ځای راته، له ما وروسته به بل هېڅ پیغمبر رانه شي. خو خلفا به ډېر راشي. صحابوو پوښتنه وکړه: موږ ته د هغوی پر وړاندې څه دستور راکوې؟ رسول الله صلی الله علیه وسلم وفرمایل: هغه لومړي خلیفه ته چې ورسره بیعت شوی وفادار اوسئ او حق یې ادا کړئ، هغوی هم د الله سبحانه وتعالی پر وړاندې د خپل رعیت په مقابل کې مسوولیت لري.

د رسنیز ماشین پر مټ غږونه پورته کېږي، اداره کېږي او ملاتړ یې کېږي. غواړي د سیکولرېزم (له دنیا د دین بېلولو) پر اساس بدلون راوړي، نه د اسلام پر بنسټ. چې د الله سبحانه وتعالی له دغه قول سره په تقابل کې:

﴿قُلْ إِنَّ صَلاتِي وَنُسُكِي وَمَحْيَايَ وَمَمَاتِي لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ﴾

[انعام: ۱۶۲]

           ژباړه: ووایه: لمونځ او ټول عبادتونه مې، ژوند او مرګ مې ټول د نړۍ خالق الله سبحانه وتعالی لپاره دي.

ډېموکراسي چې مقنن یې بشر دی، د الله سبحانه وتعالی له دغه قول سره په ټکر کې ده:

﴿إِنِ الْحُكْمُ إِلا لِلَّهِ أَمَرَ أَلا تَعْبُدُوا إِلا إِيَّاهُ ذَلِكَ الدِّينُ الْقَيِّمُ وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لا يَعْلَمُونَ﴾

[یوسف: ۴۰]

ژباړه: حکم یوازې د الله سبحانه وتعالی حق دی. امر یې کړی، چې پرته له ده د بل چا عبادت مه کړئ. دا دی ثابت دین، خو ډېری خلک نه پوهیږي.

او د قرانکریم دغه ایت:

﴿وَأَنِ احْكُمْ بَيْنَهُمْ بِمَا أَنْزَلَ اللَّهُ وَلا تَتَّبِعْ أَهْوَاءَهُمْ وَاحْذَرْهُمْ أَنْ يَفْتِنُوكَ عَنْ بَعْضِ مَا أَنْزَلَ اللَّهُ إِلَيْكَ﴾

[مائده: ۴۹]

ژباړه: د دوی تر منځ داسې قضاوت وکړه، لکه څنګه یې چې الله سبحانه وتعالی امر کړی. د دوی له هوسونو پیروي مه کوه، لرې ترې اوسه. داسې نه چې تا له هغو احکامو چې الله سبحانه وتعالی پر تا نازل کړي، منحرف کړي.

دا ناوړه او د غربي ژوند له تګلارې اخیستل شوي ارزښتونه، لکه د ښځو او نرانو برابري، د رسول الله صلی الله علیه وسلم د دغه حدیث پر اساس مردود دي.

«مَنْ أَحْدَثَ فِي أَمْرِنَا هَذَا مَا لَيْسَ فِيهِ فَهُوَ رَدٌّ»

 (بخاری و مسلم)

ژباړه: هر څوک چې زموږ په دغه امر (اسلام) کې کوم نوی شی رامنځته کړي، چې په اسلام کې نه وي، د الله سبحانه وتعالی له لوري مردود دی.

د دغه د پلي کېدو لپاره باید فعلي فاسد حالت په تدریج اغېزمن کړو. تغیر باید د اسلامي اصولو پر بنا وي. یو واقعي تغیر چې بې عدالتي له منځه وړي. د خلافت دولت په حاکمیت او د اسلامي قوانینو په پلي کېدو سره به مو د نړۍ د خالق رضا او د ټول امت لپاره سوله ییز او ډاډمن ژوند راولي. دغه کار له یوه مسلمان خلیفه سره د امت د رهبرانو په بیعت سره حتمي الوقوع دی. د لاندې مواردو په پایله کې تر سره کېږي:

لومړی: دا باید درک کړو چې د الله سبحانه وتعالی د قوانینو په پلي کېدو، یوازې د هغه سبحانه وتعالی بنده ګان ګرځو او له خپل ځانه یې راضي کوو او باید د دغه دستور په ځواب کې یې حکم د ځمکې پر مخ پلی کړو:

﴿فَلا وَرَبِّكَ لا يُؤْمِنُونَ حَتَّى يُحَكِّمُوكَ فِيمَا شَجَرَ بَيْنَهُمْ ثُمَّ لا يَجِدُوا فِي أَنْفُسِهِمْ حَرَجاً مِمَّا قَضَيْتَ وَيُسَلِّمُوا تَسْلِيماً﴾ [نساء: ۶۵]

ژباړه: قسم په خدای چې هغوی به مومنان نه وي، څو چې په اختلافاتو کې یې تا قاضي نه کړي او ستا له قضاوته په زړونو کې خوښ ونه اوسي او بشپړ تسلیم نه شي.

وروسته به د الله سبحانه وتعالی قانون، چې د ارام ژوند رامنځته کوونکی دی، د بشر قانون چې په ژوند کې سختۍ رامنځته کوي، ځای ونیسي.

دویم: داسې حالت رامنځته کوي، چې د خلکو حرمت، ځان، وینې، شرف، احترام، کورونو او پانګو ته ارزښت ورکوي. د ژغورنې د ساتلو لار، له اسلامي قوانینو سره سم، چې عدالت او ارامتیا ډاډمنوي، د ژوند په ټولو برخو کې له ناوړو کړنو سره په ټکر کې ده.

درېیم: د امت له پیسو څخه د ښکېلاکګرو کفارو د مالیاتو د لړۍ له منڅه وړل. هغه مالیې چې د مسلمانانو حکامو په وسیله، چې حکومت یې له ښکېلاکګرو په میراث اخیستی، اخیستل کېږي. د خلافت په دولت کې د سوداګرو مالونه نه ګمرکیږي او د دغه دولت تر ولکې لاندې ځمکه کې له ژوند کولو هېڅ ډول پیسې نه اخیستل کېږي. د مالونو او خدماتو په مقابل کې هېڅ ډول غیر مستقیمې مالیې نشته. د خپلو کارونو په کولو سره هېڅ ډول باج او محکمه‌یي فیس نه اخیستل کېږي. ځکه د دغو ټولو اخیستل حرام دي او د فقر، بېکارۍ او د قیمتونو د لوړوالي لامل کېږي.

څلورم: خلافت د امت پر امورو  د کافر غرب او ټولو سازمانونو د ولکې لاسونه غوڅوي. په ځانګړې توګه هغه سازمانونه چې پر سودي بنسټ ولاړ وي؛ لکه د پیسو نړیوال سازمان، نړیوال بانک او داسې نور.

الله سبحانه وتعالی فرمایي:

﴿وَلَنْ يَجْعَلَ اللَّهُ لِلْكَافِرِينَ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ سَبِيلاً﴾

 [نساء: ۱۴۱]

ژباړه: الله سبحانه وتعالی هېڅکله پر مومنانو، کافرانو ته تسلط نه دی ورکوي.

پنځم: له اسلامي احکامو سره سم، ظالمان او هغه کسان محاسبه کېږي چې په اسلامي خاورو کې یې فساد خپور کړی. د مسلمانانو بیت المال ته ټولې هغه پیسې راګرځوي چې په نامشروع توګه لاسته راغلي.

شپږم: د خلکو په ګټه د دولت د پانګې مدیریت کوي. له پیسو پرته د بزګرانو، صنعت کارانو او سوداګرو په کار  بوختول؛ یوازې په هغې کچه چې د شرعي احکامو پر اساس وي. خو دولت هم له انرژۍ او د امت له ظرفیتونو په ګټې اخیستنې، باید غذایي امنیت تر لاسه کړي او له هغوی سره د نړۍ ګوټ، ګوټ ته د مالونونو په وړو کې مرسته وکړي.

اووم: د دولت هر غړي ته د لومړنیو اړتیاوو تیارول، لکه خوراک، پوشاک، مسکن، امنیت، دوا او ټولو ښاریانو ته د تحصیل رایګان زمینه برابرول.

خلافت له اسلامي احکامو سره سم، د امت د امورو د عدالت او ارامتیا ساتنه کوي. څو بیا بهترین امت شي او د بشر د دعوت لپاره راووځي.

حزب التحریر هغه رهبري ده، چې امت ته دروغ نه وایي، همېشه له تاسو او ستاسو په منځ کې دی. د اسلامي ژوند د بیا راوستو لپاره، د رسول الله صلی الله علیه وسلم په طریقه د راشده خلافت د تاسیس لپاره دعوت کوي. دغه په شور او ځوږ او احساساتي ډول نه؛ بلکې له اسلامي احکامو او نظامونو یې په ژور درک، د ژوند په بېلا بېلو برخو لکه سیاست، ټولنه، اقتصاد او نورو برخو کې ایجادوي. دغه راز حزب د خلافت دولت لپاره د اساسي قانون یوه مسوده، له وحې او صحیح اجتهاده چمتو کړې.

اې مومنانو! د اسلامي شریعت د نظام د پلي کېدو لپاره خپل غږونه پورته کړئ. د خپلو ګناوو د له منځه تلو لپاره له هغو کسانو سره یو ځای شئ، چې د واقعي بدلون لپاره کار کوي او نړۍ ته د داسې ژوند هیله لري، چې ډکه له اطاعت، سرلوړۍ او د غوره سعادت راوړونکې وي. دا امر د ظالم له حاکمیته په بېلېدو او د اسلام په حاکمیت کې له داخلېدو تر لاسه کېږي.

اې د قدرت خاوندانو او نفوذ لرونکو! مخکې له هغه چې جوماتونو ته ځئ را ځئ، ستاسو دنده یوازې دانه ده، چې غږ پورته کوئ او د اسلام پلي کېدل غواړئ یا دا چې اسلام زده کړئ او نورو ته یې وښیئ او په دې مو ګناهونه پاک شي. بلکې ستاسو دنده د نبووت پر منهج د راشده ثاني خلافت په تاسیسولو سره، د الله سبحانه وتعالی له دین او قوانینو ملاتړ او د اسلامي نظام د پلي کېدو لپاره د مومنانو تحریکول ده. په دغه حال کې به تاسو د انصارو ځای او اجر لاسته راوړئ. هغه کسان چې الله سبحانه وتعالی داسې ستایلي دي:

﴿وَالسَّابِقُونَ الأَوَّلُونَ مِنَ الْمُهَاجِرِينَ وَالأَنْصَارِ وَالَّذِينَ اتَّبَعُوهُمْ بِإِحْسَانٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ وَأَعَدَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي تَحْتَهَا الأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا أَبَداً ذَلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ﴾

 [توبه: ۱۰۰]

ژباړه: لومړني مخکښ مهاجر، انصار او هغه کسان چې په نیکۍ یې پیروي وکړه، الله سبحانه وتعالی ترې خوشحاله شو او دوی هم ترې خوشحاله شول. د جنت باغونه یې دوی ته تیار کړي، چې تر ونو لاندې ویالې پکې بهیږي. همېشه به پکې واوسي او دا لویه بریا ده.

نو تاسو به د هغو کسانو له ډلې وئ، چې تر ابده به د هدایت په نور د تاریخ په پاڼو کې ولیکل شئ. په شرف، ویاړ او لویئ به د الله سبحانه وتعالی له خوا بښل کېږئ.

﴿لِمِثْلِ هَذَا فَلْيَعْمَلِ الْعَامِلُونَ﴾

 [صافات: ۶۱]

ژباړه: هو، عمل کوونکي باید د دغسې شي لپاره عمل وکړي.

حزب التحریرـ ولایه سوډان

ژباړن: حبیب الله

(ژباړه)

د ۱۴۴۰هـ.ق کال د جمادي اول ۱۰مه او د ۲۰۱۹ م کال د فبرورۍ ۱۵مه د حزب التحریر ـ ولایه سوډان په خرطوم ښار کې یوه ټولییزه غونډه ونیوله، کومه چې ټاکل شوې وه د ۲۰۱۹ میلادي کال د فبرورۍ پر ۱۶مه په اش ـ شاهید زوبیر کې ونیول شي. د محمدصالح نړیوال کنفرانس مرکز دغه غونډه د سیکولریزم او اسلامي شریعت تر منځ د سوډان راتلونکی ونوماوه، خو د خرطوم امنیتي چارواکو د دغه کار مخه ونیوله. دغه غونډه د یو شمېر علماوو، اسلامي چارو پوهانو او د مسجد ملا امامانو له لوري نیول شوې وه. په یاده غونډه کې لاندې کسانو ګډون کړی وو:

• د سپڅلي قران پوهنتون څېړونکي او پروفیسور ډاکتر محمد موسی البر.
• د بیاکتنې غونډې رییس او د بدلون لپاره د وړاندوینې ادارې غړي ډاکتر حسان اسسماني ابودجانه.
• د اجرایه قوې ادارې غړي او په کتاب او سنتو باندې په ال ایتیسمان جما کې د دعوت برخې مشر شیخ اتاج عبدالمطلیب.
• د اسلامي ورورولۍ کتنې عمومي استازي ښاغلي حسان عبدالحمید.
• د شیخ ابراهیم له لوري د سوفيه طریقې له مشرانو څخه ډاکتر محمد یوسف ال اراکي.
• د محکمې رییس ډاکتر عبدالعزیز نایم.
• په الکالکا منورا کې د حزب التحریر غړي او د رحمان مسجد ملا امام ډاکتر عبدالرحمان.
• د حزب التحریر غړي انجینیر اکرام سعد.
• د سوډان د لیکوالو او څېړونکو د ټولنې غړي او څېړونکي ډاکتر عبدالله ابو امام.
• د حزب التحریر ـ ولایه سوډان د شورا غړي ښاغلي عبدالله ابو الرحمان.

د یادې غونډې ویاندویانو پر دې هوکړه وکړه چې اسلامي قانون د اسلامي خلافت تر چتر لاندې بشپړ پلی کېږي. د حزب التحریر ـ ولایه سوډان رسمي ویاند د غونډې پرانیستنه وکړه او ټینګار یې وکړ چې امت کمزوری شوی نه دی او یوازې له دې امله سپک شوی نه دی چې د الله سبحانه وتعالی کتاب او د رسول لله صلی الله علیه وسلم سنت یې پریښې دي، بلکې دا د سیکولر سیسټم د پلي کولو او د ظلم پایله ده. د حزب التحریر ـ ولایه سوډان ویاند څرګنده کړه چې څرنګه اسلام یوازنی نظام دی چې ښایسته ژوند پرې تر لاسه کېږي او درناوی، پانګه او وینه مو خوندي کوي. د خبرو په وروستیو کې نوموړي پر پوهانو، مشرانو او د مسجد پر ملا امامانو غږ وکړ چې نور د تم پاتې کېدو لپاره وخت نشته، یو د بل تر څنګ ودرېږئ او د نبوت پر تګلاره د راشده خلافت راتګ لپاره داسې کار وکړئ چې په درجه کې لومړیتوب تر لاسه کړئ او د رسولله صلی الله علیه وسلم بیرغ پورته کړئ. غونډې ته ټولو راغلو کسانو د تکبیر په ویلو سره د نبوت پر تګلاره د اسلام تر چتر لاندې د راشده خلافت بیا راتګ غوښتنه وکړه.

ابراهیم عثمان ابو خلیل

د حزب التحریر ـ ولایه سوډان رسمي ویاند