ځيني کسان چې د افغانستان او سويلي آسيا په اړه د ډونالډ ټرامپ له ستراتيژۍ څخه رسنیزبرداشت لري، داسې انګيري چې ګواکي امریکا په بې ساري ډول پر پاکستان فشار راوړی دی. خو ځيني نور کسان بیا فکر کوي چې دا ستراتیژي د افغان حکومت د سیاستونو پایله ده. آیا رښتیا هم امریکا په خپل پخوانی متحد (پاکستان) د فشارونو د زیاتولو په لټه کې ده؟ آيا امریکا به دغه یوازینی مسلمان هیواد چې په هستوي وسله سمبال دی، د افغانستان لپاره قرباني کړي؟

د ټرامپ د نوې ستراتيژي له اعلان وروسته د ډیرو هيوادونو مشرانو تود هرکلی ورته ووایه. په دې لړ کې چين د دغې ستراتیژۍ هغه برخه په کلکه وغندله،  چې پاکستان يې پکې «امن تروریستي پټنځای» بللی دی.

همدارنګه په افغانستان کې د جمهور ریس دویم مرستیال سرور دانش  او پخواني ولسمشر حامد کرزي هم د ټرامپ پر نوې ستراتیژۍ نیوکه وکړه، چې دسولې پرځای، چې دافغانانو اصلي غوښتنه ده، بیا هم پر جګړه تاکید کوي.

بارک اوباما د خپلې ولسمشرۍ په دواړو دورو کې هڅه وکړه چې د افغانستان جګړه پای ته ورسوي. په همدې موخه يې خپل ځواکونه تر سلو زور زیات کړل؛ خوپه پایله کې يې جګړه ختمه نه کړه.  بارک اوباما په ۲۰۱۲م  کال کې خپله ستره ستراتيژي اعلان کړه، چې ۶۰ سلنه نظامي تمرکز پکې پر «آسیا پسفیک» و. داسې ویل کیدل چې اروپا نور د امریکا لپاره کوم ګواښ نه دی، بلکه چین به د دویم نړیوال اقتصادی ځواک په توګه د امریکا لپاره خورا لوی نظامي او اقتصادی ګواښ وي. له همدې کبله امریکا خپل ۶۰ سلنه نظامی تمرکز آسیا پسفیک ته واړاوه.

د امریکا د وخت دفاع وزیر اشتون کارتر ویلي وو: «چين خپله نظامي وړتیا لوړه کړې او امریکا په انتقالي حالت کې ده. موږ له تروریزم سره له ۱۴ کاله مبارزې وروسته، اوس د ستراتیژیکی انتقالي مرحلې په پیل کې یو، چې برخلیک‌ټاکوونکو امنیتی ننګونو ته د ځواب په موخه مطرح شوې ده.»

ډونالډ ټرامپ د انتخاباتي مبارزو پر مهال به له یوې خوا پر چین دفشار د زیاتولو تاکید کاوه، له بلې خوا به يي په افغانستان کې د جګړې د ختمولو خبره کوله. د نوموړي له بریا وروسته ډیره موده تېره شوه، چې بالاخره د سپينې ماڼۍ سیاسی- نظامي دکترینو په افغانستان کې د جګړې پر دوام او د ځواکونه په زیاتوالي په دې توپیر پریکړه وکړه، چې دا ځل پر پاکستان فشار راوړل شي. ښايي له دې امله چې چين له خپل ګاونډي سره بوخت وساتل شي.

په همدې حالت کې ليدل کيږي چې تاوتریخوالی په لرې ختيځ او د چين په ګاونډ کې مخ پر زیاتېدو دی. د چين ستر تجارتي شریک شمالي کوریا، دومره مخ ته ځي چې فکر کیږي هستوي جګړه د پېښېدو په حال کې ده؛ مګر داسې ونه شول او په اوسنيو شرایطوکې به هېڅکله هم داسې ونه شي.

په حقیقت کې د امریکا متحده ایالاتو چین له دواړو اړخونو څخه بوخت ساتلی، ترڅو له نړيوالې پراختیا غوښتنې شاته پاتې شي. تر دې چې دنړیوالې ټولنې له فشار سره سره په امنیت شورا کې چين او روسیې پر شمالي کوریا د تحریم له مخالفینو څخه وو، دواړه هیوادونه د امریکا او ملګرو ملتونو د سازمان بندیزونو منلو ته چمتو شول. لکه څرنګه چې چين چمتووالي ښکاره کړ چې له شمالي کوریا سره د تېلو او منسوجاتو تجارت محدود او یا هم بالکل پرې کړي. پر چین له فشارونو سره یوځای، امریکا هڅه کوي چې په افغانستان کې د هندوستان نفوذ او ونډه تقویه کړي. هغه هیواد چې له پخوا څخه د پاکستان او چين دښمن دی. برعکس په افغانستان کې د پاکستان د رول پر کمولو او دغه راز پر هغه پر دیپلوماتیکو فشارونو ټينګار کوي.

سره له پورته ذکرشويو موضوعاتو لیدل کیږي چې پر پاکستان فشار له دې کبله نه دی چې ګواکې تروریستانو ته امن پټنځای دی، بلکه له دې ورها خوا د چين د بوخت ساتلو موضوع ده. که د چین موضوع نه وای، امریکا او دهغې استخباراتی شبکه سي آی ای  وار له مخه په دې پوهیدل چې د تروریستانو امن پناه ځایونه چیرته دي؟ او وختي به يي په هکله پریکړه کړې وای.

بناً څرګنده شوه چې دا خبره ناسمه ده چې پر پاکستان فشارونه د افغان حکومت د خارجي  سیاست او دیپلوماسۍ پایله ده. دا د چین د مهارولو لپاره پر آسیا پسفیک د امریکا د ۶۰ سلنه نظامي  تمرکز د ځنځیر یوه کړۍ ده. په دې کړۍ کې روسيه هم شامله ده. زیاته هڅه وشوه چې روسيه هم له دې سیاست سره همغږې شي. خو داسې ښکاري چې امریکا په دې برخه کې کوم بریالیتوب نه دی ترلاسه کړی.

بناً امریکا به په هستوي وسلې سمبال یواځنی مسلمان هیواد، چې دوی پخپله تجهیز کړی، هیڅکله هم دافغانستان لپاره قرباني کړي. د حامد کرزي په خبره چې د بارک اوبا ما مرستیال جوبایدن ورته ویلي وو: «پاکستان امریکا ته تر افغانستان ۵۰ ځله مهم دی.» په واقعیت کې همداسې دی، خو په اوسنیو شرایطو او د امریکا په نوې ستراتیژۍ کې باید پر پاکستان همداسې فشار راوړل شي.

له دې سره سره د تعجب وړه خبره نه ده چې د ټرامپ په ستراتیژۍ کې په افغانستان کې د جګړې د ختمولو او سولې کوم څرک نه لیدل کیږي؛ تر دې چې د خپلو ځواکونو د وتلو لپاره يې کوم ټاکلی مهالوېش هم نه دی مطرح کړی. نو د ټرامپ د نوې ستراتيژۍ موخه د هغه څه برعکس چې افغان دولت او لوړ پوړي چارواکي يې تود هرکلی کوي، داسې څه ده چې د رسنيو له کمرو څخه يې ها خوا تصمیم نیول کيږي او تعقیبېږي.

سیکولران هڅه کوي چې د دېموکراسۍ بایللی نظام په غلطو ټولپوښتنو وژغوري!

(ژباړه)

خبر:

په تېرو اونیو کې د بنګله‌دېش چاپ یوې معتبرې خپرونې The Daily Star)) د ۲۰۱۷م د سپټمبر پر ۲۷مه په واشنګټن کې د نړیوالې څېړنيزې «Resolve» شبکې «په بنګله‌دېش کې شریعت او دېموکراسي د ټولپوښتنې په اډانه کې» تر عنوان لاندې راپور خپور کړ. دغه راپور په بنګله‌دېش کې د مفکرینو او سیاسیونو د بحث پر موضوع بدل شو. دا راپور د ۲۰۱۷م کال په اپرېل کې په بنګله‌دېش کې له ۴۰۶۷ کورنیو سره د مخامخ مرکې په پایله کې جوړ شو، چې د دغې ټولپوښتنې د پایلو شننه دا ټکی څرګندوي، چې د بنګله دېش خلک په ښکاره د ښې حکومتولۍ په توګه د دېموکراسۍ او اسلامي شریعت د ارزښتونو ملاتړ کوي.

تبصره

د راپور له مخې، د دغې ټولپوښتنې ۸۰سلنه ګډونوالو باور درلود، چې اسلامي شریعت لومړني خدمتونه، فردي امنیت او عدالت تامینوي او همدارنګه په دې اډانه کې به په دغه هېواد کې فساد کم شي. دا څېړنې په دقیقه توګه تېره ټولپوښتنه چې په ورته موضوع کې په (۲۰۱۲-۲۰۱۱م) کلونو کې د امریکا د څېړنیزو انستیتیوتونو یوه څېړنیز مرکز تر سره کړې وه، تاییدوي چې د بنګله‌دېش ۸۲سلنه مسلمانانو پکې د اسلامي شریعت ملاتړ کړی و.

سره له دې چې څېړونکو په دغه راپور کې یادونه کړې، چې د دغې ټولپوښتنې ګډونوال په دې باور وو، چې اسلامي او دېموکراسي ارزښتونه سره یو کړي، خو دا له وهم او خیال پرته بل څه نه دي. څېړونکو د فرېب په بڼه دا ټکی په راپور کې ځای کړی، چې ګواکي د بنګله‌دېش خلک د دېموکراسۍ او اسلامي شریعت ملاتړ کوي، چې دا د ډېرو لپاره بې معنی دی. د ټولپوښتنې د طریقي او همدارنګه د دغې څېړنې د موخې په اړه، چې دا ډول اغوا کوونکی راپور یې چمتو کړی و، زیاتې پوښتنې زیږوي.

دا ښکاره ده چې دموکراسي او اسلامي شریعت خپل ځانګړي اساسات لري. د بېلګې په توګه: په دېموکراسۍ کې حاکمیت د خلکو دی او د انسان فکر د قانون جوړونې یوازینی مصدر دی؛ خو په شریعت کې حاکمیت د الله سبحانه وتعالی دی او یوازې هغه سبحانه تعالی د قانون جوړونکی دی، تر دې چې چارې په اسلامي شریعت پورې اړه لري او د انسان محدود فکر قانون نه شي جوړولی.

د دېموکراسۍ په بشري نظام کې داسې عیبونه په میراث پاتي دي، چې په حقیقت کې یې ډېری کسان غولولي او یوازې د ټولنې نخبه کسانو ته پاملرنه کوي. د دېموکراسۍ دغه ظالم نظام د سیکولریزم یوه څانګه ده، چې د خلافت له سقوط وروسته یې مسلمانان له پښو غورځولي؛ خو په ورستیو پېښو کې د دېموکراسۍ فطري نیمګړتیاوې او دوه مخيتوب افشاء شو، چې نه یوازې مسلمانان، بلکې په ټوله نړۍ کې حتی غیر مسلمانان هم د اسلامي شریعت غوښتونکي شول او خلافت یې د یوازیني حکومت په توګه، چې کولی شي عدالت پلی او فساد کنټرول کړي، وپېژنده او په لټه کې یې دي.

بېچاره سیکولران خپلې وروستۍ هڅې کوي، چې خپل فاسد نظام وساتي او د عامه باور د جلبولو لپاره بېلابېلې غولوونکې شمېرنې کوي، چې دغه راپور يې یوه برخه ده. سیکولرې رسنۍ او ځینې مفکرین یې تل هڅه کوي تر څو داسې وښي، چې په بنګله‌دېش کې دموکراتیک ارزښتونه ژورې رېښې لري؛ خو د موضوع واقعیت بشپړ برعکس دی. مسلمانان تل پر اسلامي شریعت باور لري، هغه نه یوازې چې د دوی عقیده ده؛ بلکې عدالت، امنیت او خوشحالي يې تامینولی شي، چې تاریخ پرې شاهد دی.

په حقیت کې مسلمان هېڅکله د دېموکراسۍ هغه ترخه حل لاره نه هضموي، چې د خوږو فصیحو او بلیغو بحثونو په اډانه کې يې وړاندې کوي. که ریښتینې ټولپوښتنه وشي او د بنګله‌دېش خلکو ته فرصت ورکړل شي، چې په اسلامي شریعت او دېموکراسۍ کې یو وټاکي، هغه مهال به سیکولران تر دې هم نهیلي کړي.

لیکوال: محمد کمال

د حزب التحریر مرکزي مطبوعاتي دفتر لپاره