چهارشنبه, ۲۲ رجب ۱۴۴۶هـ| ۲۰۲۵/۰۱/۲۲م
ساعت: مدینه منوره
Menu
القائمة الرئيسية
القائمة الرئيسية

د محمد ابوالعسل پوښتنې ته ځواب:

  • خپور شوی په فقهي

پوښتنه                                                                              

السلام عليکم ورحمته الله وبرکاته!

امير صاحب الله سبحانه و تعالی د ستاسو په وخت، هڅو او پوهه کې برکت واچوي!

زه يوه پوښتنه لرم: ایا د حزب له لوري د خلافت د تاسيس طريقې ته قطعي دلایل شته؟

ځواب:

 وعليکم السلام ورحمته الله وبرکاته.

په ټوله کې د دریوو پړاوونو لپاره قطعي دلایل شته:

رسول الله صلی عليه وسلم د دعوت په لومړيو کې کابو د درېوو کلونو لپاره پټ دعوت کاوه. هغه صلی الله عليه وسلم د ارقم ابن ابې الارقم په کور کې مسلمانان تثقيفول.

 د لاندې ايت تر نازلېدو وروسته هغه صلی الله عليه و سلم خپل دعوت په څرګنده توګه اعلان کړ:

﴿فَاصْدَعْ بِمَا تُؤْمَرُ وَأَعْرِضْ عَنِ الْمُشْرِكِينَ﴾

[الحجر:۹۴]

ژباړه: نو ته په زغرده بیان كړه هغه څه چې تا ته يې امر شوی دی او له مشركانو څخه مخ واړوه.

د پورتني ايت ثبوت قطعي(قطعي الثبوت) دی او په دلالت کې هم قطعي(قطعي الدلالة) دی، ځکه رسول الله صلی عليه و سلم د یاد ایت تر نازلېدو مخکې په پټه دعوت کاوه او د ياد ايت تر نازلېدو وروسته یې خپل دعوت په ښکاره اعلان کړ، ده صلی الله عليه و سلم د دغه پړاو په ترڅ کې فکري او سياسي مبارزې ته مخ واړاوه او د یاد پړاو په پای کې یې د طلب النصره (مادي ملاتړ) غوښتنه وکړه.

په فکري مبارزه کې د بتانو، باطل عبادت په ډاګه کېده او د کفر پر ضد دلايل وړاندې کېدل. بېلا بېل ايتونه ياده مبارزه په ډاګه کوي، چې ځينې يې په لاندې ډول دي:

﴿أَمْ خُلِقُوا مِنْ غَيْرِ شَيْءٍ أَمْ هُمُ الْخَالِقُونَ﴾

[الطور:۳۵]

ژباړه: ایا دوى له کوم خالق پرته پیدا شوي دي؟ یا هم پخپله د خپل ځان پیدا كوونكي دي؟

﴿قَالَ أَتَعْبُدُونَ مَا تَنْحِتُونَ * وَاللَّهُ خَلَقَكُمْ وَمَا تَعْمَلُونَ﴾

[الصافات:۹۵-۹۶]

ژباړه: هغه وویل: ایا تاسې د خپل لاس توږل شوو څېزونو بندګي کوئ. په داسې حال کې چې الله تاسې هم پیدا کړی او هغه څيزونه هم چې تاسې یې جوړوی.

﴿وَقَالَ اللَّهُ لَا تَتَّخِذُوا إِلَهَيْنِ اثْنَيْنِ إِنَّمَا هُوَ إِلَهٌ وَاحِدٌ فَإِيَّايَ فَارْهَبُونِ﴾

[النحل:۵۱]

ژباړه: او الله وویل تاسو دوه خدایان مه نیسئ، خدای خو یو دى، نو تاسو یوازې له ما څخه  ووېرېږئ.

﴿مَا اتَّخَذَ اللَّهُ مِنْ وَلَدٍ وَمَا كَانَ مَعَهُ مِنْ إِلَهٍ إِذًا لَذَهَبَ كُلُّ إِلَهٍ بِمَا خَلَقَ وَلَعَلَا بَعْضُهُمْ عَلَى بَعْضٍ سُبْحَانَ اللَّهِ عَمَّا يَصِفُونَ﴾

[المومنون:۹۱]

ژباړه: الله هیڅوک خپل اولاد نه دی ګڼلی او له هغه سره کوم بل خدای نه شته. که داسې وای، نو هر خدای به خپل مخلوق بېل کړی وای او بیا به یې یو پر بل باندې برلاسي کوله. الله له دغو خبرو څخه پاک دی چې دوی یې کوي.

﴿قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ * اللَّهُ الصَّمَدُ * لَمْ يَلِدْ وَلَمْ يُولَدْ * وَلَمْ يَكُنْ لَهُ كُفُوًا أَحَدٌ﴾

[الاخلاص:۱-۴]

ژباړه: اې نبي! ته دوى ته ووایه، چی الله یوازې یو دى. الله هیچا ته اړ نه دى  نه يې څوك زېږولي او نه چا زېږولی. هیڅوك د هغه سیال نه شي کېدای.

﴿قُلْ يَا أَيُّهَا الْكَافِرُونَ * لَا أَعْبُدُ مَا تَعْبُدُونَ * وَلَا أَنْتُمْ عَابِدُونَ مَا أَعْبُدُ * وَلَا أَنَا عَابِدٌ مَا عَبَدْتُمْ * وَلَا أَنْتُمْ عَابِدُونَ مَا أَعْبُدُ * لَكُمْ دِينُكُمْ وَلِيَ دِينِ﴾

[الکافرون:۱-۶]

ژباړه: اې نبي! ته دوى ته ووایه، چې  اې كافرانو! زه د هغو شیانو عبادت نه كوم چی تاسو يې عبادت كوی.  نه تاسو د هغه ذات عبادت كوونكي ياست چې زه يې عبادت كوم.  نه زه د هغه شي عبادت كوونكى یم چی تاسو يې عبادت کوی  او نه تاسو عبادت كوونكي ياست د هغه ذات چې زه يې عبادت كوم. تاسو ته ستاسو دین دى او ما لره زما دین دى.

او داسې نور ګڼ شمېر اياتونه په دې اړه نازل شوي دي.

د سياسي مبارزې په اړه ډېر داسې ایتونه نازل شوي، چې د دوی پر عقيدو، مشرتوب او ګمراهیو یې نیوکې کړي او ګڼ شمېر ایاتونه دا واقعیت په ګوته کوي:

﴿تَبَّتْ يَدَا أَبِي لَهَبٍ وَتَبَّ * مَا أَغْنَى عَنْهُ مَالُهُ وَمَا كَسَبَ * سَيَصْلَى نَارًا ذَاتَ لَهَبٍ * وَامْرَأَتُهُ حَمَّالَةَ الْحَطَبِ * فِي جِيدِهَا حَبْلٌ مِنْ مَسَدٍ﴾

[المسد:۱-۶]

ژباړه: د ابو لهب لاسونه هلاك شول او دى هم هلاك شو، د هغه شتمني او څه یې چې ګټلي و، هغه ته په درد ونه خوړل. هرو مرو به لمبې وهونكي اور ته ننوځي او له هغه سره به یې ښځه هم چې د خسو د پنډونو راوړنکې وه، په داسې حال   اور ته واچول شي چې په غاړه كې به یې د خرما له پوستکو څخه اوبدل شوې کلکه لویه رسۍ وي.

﴿ذَرْنِي وَمَنْ خَلَقْتُ وَحِيدًا * وَجَعَلْتُ لَهُ مَالًا مَمْدُودًا * وَبَنِينَ شُهُودًا * وَمَهَّدْتُ لَهُ تَمْهِيدًا * ثُمَّ يَطْمَعُ أَنْ أَزِيدَ *  كَلَّا إِنَّهُ كَانَ لِآيَاتِنَا عَنِيدًا * سَأُرْهِقُهُ صَعُودًا * إِنَّهُ فَكَّرَ وَقَدَّرَ * فَقُتِلَ كَيْفَ قَدَّرَ * ثُمَّ قُتِلَ كَيْفَ قَدَّرَ * ثُمَّ نَظَرَ * ثُمَّ عَبَسَ وَبَسَرَ * ثُمَّ أَدْبَرَ وَاسْتَكْبَرَ * فَقَالَ إِنْ هَذَا إِلَّا سِحْرٌ يُؤْثَرُ * إِنْ هَذَا إِلَّا قَوْلُ الْبَشَرِ * سَأُصْلِيهِ سَقَرَ * وَمَا أَدْرَاكَ مَا سَقَرُ * لَا تُبْقِي وَلَا تَذَرُ * لَوَّاحَةٌ لِلْبَشَرِ * عَلَيْهَا تِسْعَةَ عَشَرَ﴾

[المدثر:۱۱-۳۰]

ژباړه: پرېږده ما او هغه څوك چې ما يوازې پیدا كړ. بیا مې ورته ډېر زیات مال وركړ او د هغو ترڅنګ مو زامن ورکړل او د هغه لپاره مو د مشرتابه لاره هواره کړه. بیا دی تمه لري چې ورته لا زیات څه وركړم. هیڅكله نه، هغه زموږ د ایتونو دښمن دی. ډېر ژر به یې په سخت عذاب اخته کړم. هغه فكر وكړ او د کومې خبرې کولو هڅه یې وکړه. هغه د هلاك شي، ده څرنګه د خبرو کولو هڅه وکړه ؟ خدای د هغه ووهي، څرنګه یې د خبرو جوړولو هڅه وکړه؟ بیا يې د خلکو لوري ته وكتل.  وچولی یې تریو کړ او خوله یې بوسه کړه. بیا يې شا واړوله او تکبر يې وكړ. نو ده وویل، دا (قرآن) له کوډو پرته بل څه نه دی، چې له پخوا څخه را رواني دي. دا خو یو انساني کلام دی. ژر به زه دى د دوزخ اور ته ننباسم او ته څه شي پوه كړې چې سقر (د دوزخ اور) څه شى دى؟! داسې اور دی چې نه یې پرېږدي او نه یې خوشې کوي. د انسان د پوستکي اییلوونکی دی. په هغه اور باندې نولس کارکوونکي (ملایکې) ټاکل شوي دي.

﴿وَلَا تُطِعْ كُلَّ حَلَّافٍ مَهِينٍ * هَمَّازٍ مَشَّاءٍ بِنَمِيمٍ * مَنَّاعٍ لِلْخَيْرِ مُعْتَدٍ أَثِيمٍ * عُتُلٍّ بَعْدَ ذَلِكَ زَنِيمٍ * أَنْ كَانَ ذَا مَالٍ وَبَنِينَ * إِذَا تُتْلَى عَلَيْهِ آيَاتُنَا قَالَ أَسَاطِيرُ الْأَوَّلِينَ * سَنَسِمُهُ عَلَى الْخُرْطُومِ﴾

[القلم:۱۰-۱۶]

ژباړه: هیڅکله د داسې چا تر اغیز لاندې مه راځه چې زیات قسم خوړونکی، بې باوره، له نېکۍ منع كوونكى،  تېرۍ کونکی، سخت بدعمله. ډېر  بد خویه او د دې ټولو عیبونو تر څنګ حرامي دى. له دې امله چې دى د مال او زامنو خاوند دى؛ نو  كله چې  زموږ ایتونه ورته ولوستل شي بیا وايي، دا د لومړنیو خلکو   کېسې دي. ژر ده چې موږ به د ده په پزه باندې داغ كېږدو.

رسول الله صلی الله عليه و سلم د طلب النصره (مادي ملاتړ) غوښتنه له هغو خلکو څخه کوله، چې د دفاع او ځواک خاوندان وو. ده صلی الله عليه و سلم له ځواکمنو قومونو څخه د ملاتړ غوښتنه کوله او مصعب رضی الله عنه یې مدينې منورې ته ولېږه او انصارو رضی الله عنهم ورته مثبت ځواب ورکړ او دغه چاره د عقبې د دویم تړون د لاسليکېدو لامل شوه.

رسول الله صلی الله عليه و سلم لومړی اسلامي دولت په مدينه منوره کې تاسيس کړ.

د يادو درېوو پړاوونو دلایل قطعي دي، که څه هم د يادو درېوو پړاوونو په تړاو په جزياتو کې ځینې ظني (غیر قطعي) شواهد شته، لکه: په پټه د تثقیف جزیات، په ښکاره د دعوت د اعلانولو جزیات، د فکري او سياسي مبارزې د پر مخ وړلو جزیات، د هجرت او د عقبې د دویم تړون تر لاسليکېدو وروسته د خلافت د تاسیسولو جزيات. د يادو جزياتو په تړاو شواهد ظني او صحيح دي. هر څوک چې زموږ کتابونه او رسالې لولي په څرګنده توګه د يادو دریو پړاوونو په اړه پکې قطعي دلایل بيان شوي دي او د ځینو جزیاتو په اړه، چې شواهد یې ظني دي هغه استنباط شوي دي.

له الله سبحانه و تعالی څخه غواړم، چې ياد موضوعات به ښه درته روښانه شوي وي.

ستاسې ورورعطا بن خليل ابو الرشته

ژباړن: صديق احمدزی

د مطلب ادامه...

د امریکا او چین اقتصادي جګړې، د امریکا د برلاسۍ لپاره هڅې!

(ژباړه)

خبر:

په دې وروستیو کې چین امریکا د لویې اقتصادي جګړې په پيلولو تورنه کړه. د ټرامپ د ادارې ۲۵ سلنه تعرفې د ۳۴ بېلیونه په ارزښت له اته سلنې چیني تولیداتو څخه ډېرې دي، چې په هغه کې صنعتي ماشینونه، طبي وسایل او اتوماتیکې برخې پکې شاملې دي.  بيجینګ ژمنه کړې چې د دغې قضیې په اړه غبرګون وښيي. نو ایا موږ رېښتیا هم یوه لویه اقتصادي جګړه ننداره کوو او که تر دې هم ناوړه څیز؟

تبصره:

د واشنګټن او بیجینګ تر منځ روانې شخړې یوازې د سوداګرۍ له امله نه دي، بلکې د دغو دواړو هېوادونو تر منځ ډېر نور لیدلوري هم شته چې شاید ډېر ژر په یوې لویې اقتصادي جګړې بدل شي. د بیجینګ له خوا د پولي واحد بدلون، د امریکا د اټومي هوکړې د تسلیمېدو پر وړاندې د شمالي کوریا ناخوښي، د ټایوان د خپلواکۍ غوښتنه، له ګاونډیانو سره د چین سرحدي شخړې او د چین په سویلي سمندر کې د امریکا له سمندري ځواکونو سره د چین شخړې د پاملرنې وړ دي. کله چې یو نوی قدرت کافي ځواکونه ولري، تر دې چې په سیمه کې یو ځواک د واکمنۍ له پلوه وګواښي، د انتقالي قدرت ملاتړي د سختې جګړې احتمال ښيي. په ختیځه اسیا کې د امریکا او چین مبارزه د تل لپاره یو قدرت دی، چې ډېری امرونه رهبري کوي.

له دې ځایه لیدل کېږي چې د چین او امریکا جګړې ډېر ارزښت پیدا کړی او په ورته وخت کې هغه ګواښونه تاییدوي چې په سیمه کې د امریکا د نفوذ دې له منځه وړلو هڅې کوي. پر دې سربېره، امریکا په دې هڅه کې ده چې چین د نړیوالو قوانینو په دستګاه کې شامل کړي او دا په نړۍ کې له زبرځواکۍ څخه د امریکا د لېرې کېدو او پرېښودو نښې دي.

د ټرامپ اداره د امریکا له کمزورۍ او د نړیوالې دستګاه له محدودیتونو څخه خبره ده، چې د سیمه ییزو قدرتونو لکه چین، روسیې او اورپا د اندېښنو سختوالی جبران کړي. له یو قطبي حالت څخه دوه قطبي حالت ته د تحول په حال کې په یوه نړۍ کې د قوانینو بیاجوړل د شطرنج د پیاده دانې په څېر ده (د شطرنج د لوبې پیل د امتیازاتو لاسته راوړلو لپاره د یو یا دوو پیادوو له لاسه ورکول). د ټرامپ اداره پر دې باور ده چې د امریکا به خورا ښه ملاتړ وکړي. د ټرامپ اداره نړیوالې سوداګرۍ او سوداګریز پلاوي لکه د نړیوالې سوداګرۍ سازمان ته لږ پاملرنه کوي. چین د سوداګرۍ له نړیوال سازمان څخه شکایت کولی شي، خو د امریکا ولسمشر ټرامپ د یو انچ په کچه هم ځان ته ټکان نه ورکوي.

له دغه ټکي څخه پوهېږو چې له پوتین سره د ټرامپ د سولې وړاندیز او له سنتي متحدانو څخه اندېښنې په بشپړه توګه د پوهېدو وړ دي. ټرامپ پر دې باور دی چې له روسیې سره نوې هوکړه امریکا ته د پېښېدونکو ګواښونو په مخنیوي کې مرسته کولی شي او د اورپا او چین د نفوذ د مخنیوي پر وړاندې د یو لوی خنډ په توګه عمل کولی شي. دغه بیړنی عمل ټرامپ له چین سره معاملې ته خوځوي او له اروپايي ټولنې له پلټولو او ناټو څخه ګټه اخیستلو ته شا کوي.

دغه ټولې لارښوونې ټرامپ طرحه کړې چې د دغو اوږدمهاله متحدینو د تړون له شر څخه ارام شي او بیاځلي هر اړخیزه اړیکې رامنځته کړي. هره ورځ له چین او اروپا سره سوداګریزې جګړې حل لارې، اورپایان له چین سره د پیاوړې تګلارې په کتنه کې خسته کړي دي.

په هر حال، دا چې دغه حالت تر کومه دوام کوي، وخت به یې ځواب کړي، خو د دغو ټولو چارو پر وړاندې د اسلامي امت مسوولیت همغه واحد رسالت دی چې پر دغو ننګونو بریالي کېدایشي او خپل ځانونه د لاسپوڅو رهبرانو له منګولو وژغوري او یوې رښتنې حل لارې ته لاس رسی پیدا کړي. الله سبحانه وتعالی فرمایي:

﴿إِنَّ اللَّـهَ لَا يُغَيِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّىٰ يُغَيِّرُوا مَا بِأَنفُسِهِمْ﴾

[رعد: ۱۱]

ژباړه: الله سبحانه وتعالی د هر هغه قوم حالت تر هغه نه بدلوي تر څو خپل حالت پخپله بدل نه کړي.

لیکوال: عبدالمجید باتي

د حزب التحریر د مرکزي مطبوعاتي دفتر لپاره

ژباړه: بیهر «ویاړ»

د مطلب ادامه...

په حنفي فقه کې له کفارو څخه د مرستې اخیستلو حکم!

  • خپور شوی په تثقیفي

امام محمد رحمة الله علیه چې د امام ابو حنیفه رحمة الله علیه شاګرد او ملګری او د حنفي فقهې لوی مجتهد و، له کفارو څخه د مرستې په اړه داسې وايي: (ولا بأس بأن يستعين المسلمون بأهل الشرك على أهل الشرك إذا كان حكم الإسلام هو الظاهر عليهم. السیار الکبیر ۴:۱۹۱) یعنې که مسلمانان د کفارو پر وړاندې له نورو کفارو څخه چې حاکمیت د مسلمانانو وي، مرسته واخلي کومه ستونزه نشته.

دا په حنفي مذهب کې یوه معتبره خبره ده. امام محمد رحمة الله علیه په څرګنده توګه بیانوي چې په جګړه کې له کفارو څخه مسلمانان هغه وخت مرسته اخیستلی شي چې کله مسلمانان په دوی باندې واکمني کوي. نوموړی وایي چې له کفارو څخه د مرستې اخیستنې لازمي شرط دا دی چې حاکمیت د اسلام وي. د دې شرط په موجودیت سره مسلمانان کولی شي چې له کفارو څخه د نورو کفارو پر وړاندې مرسته واخلي. مګر که حاکمیت د اسلام نه و لکه اوس او د دې برخلاف کافران حاکمیت کوي، نو بیا جواز نه لري.

په دې اړه دوه ټکي اړین دي چې باید یاد شي او هغه دا چې:

لومړی: د اسلام حاکمیت په اسلامي دار پورې اړه لري او هغه داسې ځای یا سیمه ده چې هلته اسلامي شریعت حاکمیت کوي او د هغه سیمې امنیت او واکمني هم د مسلمانانو په لاس کې وي.

دویم: مسلمانان له هغو کفارو د مرستې غوښتنه وکړي چې دوی په دار الالسلام کې ژوند کوي او یا دوی د دې غوښتنه وکړي چې موږ ستاسو په صفونو کې جګړه کوو لکه اهل ذمه. یعنې مرسته کېدی شي د دواړو لوریو له لوري مطرح شي یعنې یا مسلمانان له کفارو مرسته وغواړي او یا هم کفار د دې غوښتنه وکړي چې له مسلمانانو سره مرسته وکړي. دلته په دواړو حالتونو کې یعنې که مسلمانان له دوی غوښتنه وکړي یا دوی له مسلمانانو غوښتنه وکړي، دوی کولی شي چې د اسلامي پوځ تر رهبرۍ او بیرغ لاندې د نورو کفارو پر وړاندې جګړه وکړي.

امام محمد د یوې پوښتنې په اړه چې د ځینو کسانو ترمنځ مطرح شوې وه ځواب ورکړ او هغه پوښتنه داسې وه چې ویل کېدل چې کله زبیر رضی الله تعالی عنه حبشې ته کډوال شو، نو د نجاشي په ملاتړ یې د یوه بل سړي سره چې د نجاشي پر وړاندې یې جګړه کوله، نو په دې دلیل د مسلمانانو لپاره جواز لري چې د کافرانو په پوځونو کې د دوی تر حاکمیت لاندې هم جګړه وکړي. امام محمد د دې پوښتنې په ځواب کې وویل چې د دې روایت دقیق تعبیر او تفسیر داسې دی چې یا خو په هغه وخت کې نجاشي مسلمان و او یا هم مسلمانانو په دې وخت کې بل انتخاب نه درلود لکه څنګه چې ځینې راویان په دې اړه همداسې وایي، نوموړی زیاتوي: هذا الحديث يستدل من يجوز قتال المسلمين مع المشركين تحت رايتهم، ولكن تأويل هذا من وجهين عندنا: أحدهما: أن النجاشي كان مسلما يومئذ، كما روي، فلهذا استحل الزبير القتال معه. والثاني: أنه لم يكن للمسلمين يومئذ ملجأ غيره. یعنې دا روایت په دې دلالت کوي چې د مسلمانانو لپاره جواز لري چې د کافرانو تر حاکمیت لاندې د دوی په پوځونو کې د نورو کافرانو پر وړاندې جګړه وکړي مګر دا روایت د موږ لپاره دوې برخې لري: لوموړی دا چې نجاشي په هغه وخت کې مسلمان و لکه څنګه چې په دې اړه ځینې روایتونه هم شته دي نو له همدې امله زبیر رضی الله عنه د ده لپاره جګړه کړې ده او دویم دا چې مسلمانانو په هغه وخت کې پرته له نجاشي بل بدیل نه درلود. نو له همدې امله دا یو مستثنا حالت دی، نه عام حالت.

د حنفي مذهب معتبر عالم شمس الائمه ابو بکر محمد بن ابی سهل السرخسی په السیار الکبیر کې د پورته روایت په اړه د حنفي مذهب د نظر په اړه په خپله شرحه کې ځیني ثبتونه او شواهد راوړي دي. نوموړی وايي چې رسول الله صلی الله علیه وسلم له بني قینقاع له یهودو څخه د بنی قریضة پر وړاندې له دوی مرسته وغوښته او رسول الله صلی الله د طایف او حنین په پېښو کې ځینو کفارو ته اجازه ورکړه چې د مسلمانانو په پوځ کې جګړه وکړي. نوموړی وایي چې دا ډول یوه کړنه یو ګټور کار و چې کافران د وسایلو غوندې د نورو کافرانو پر وړاندې د مسلمانانو لپاره جنګېدل او دا کار د مسلمانانو په ګټه و. مګر په ورته وخت کې نوموړی بیا وایي چې په یوه بله پېښه کې رسول الله صلی الله علیه وسلم د کفارو مرسته رد کړه چې د دوی په صفونو کې جګړه وکړي او هغه دا چې رسول الله صلی الله علیه وسلم د عبدالله ابن ابی ګډون د احد په جګړه کې ونه مانه ځکه هغه راغلی و چې د احد په جګړه کې د مسلمانانو په پوځونو کې ګډون وکړي.

رسول الله صلی الله علیه وسلم امر وکړ چې نوموړي ته ووایي چې بېرته وګرځي او داسې یې وویل: (إنا لا نستعين بمن ليس على ديننا) موږ له هغه چا مرسته نه اخلو چې هغه زموږ له دین څخه نه دي یعنې کافران دي.) امام سرخسي په دې اړه وايي چې رسول الله صلی الله علیه وسلم د اهل منعة  یا هغې ډلې ته چې ځانګړی ځواک لري د رد ځواب ورکړ او له دې ډول حالت څخه رسول الله صلی الله بیزاره و، ځکه دوی په بېل صف کې جګړه کوله او د دې احتمال موجود و که مسلمانان د کفارو پر وړاندې په جګړه کې کمزوري شي، نو شونې ده چې دوی په مسلمانانو برید وکړي. کله چې کفار غواړي د مسلمانانو په ګټه په بېل صف، تر بېل بیرغ او تر خپلې رهبرۍ لاندې جګړه وکړي، دا بیا پرته له شکه حرامه مرسته ده. شرح السیار الکبیر 3-4.191)

همدارنګه امام سرخسي په خپل یوه بل فقهي معتبر کتاب المبسوط (23-10) کې هم په دې اړه بحث کړی دی. نوموړي له هغو پېښو یادونه کړې ده چې رسول الله صلی الله وسلم کافرانو ته په خپل صف کې د جګړې کولو اجازه ورکړې ده او په ځینو نورو پېښو کې یې د جګړې کولو اجازه نه ده ورکړې. نوموړی وایي چې اصلي خبره د کافرانو د ځواک ده او همدارنګه دا چې ایا دوی د مسلمانانو تر رهبرۍ لاندې د مسلمانانو په پوځونو کې جګړه کوي او که تر خپلې رهبرۍ لاندې په بېل صف کې جګړه کوي. که دوی د مسلمانانو تر رهبرۍ لاندې د مسلمانانو په صف کې جګړه کوله، نو مسلمانانو ته جواز لري چې مرسته یې واخلي او که دوی تر بېل بیرغ او تر خپلې رهبرۍ لاندې د مسلمانانو لپاره جګړه کوله، نو دا مرسته بیا مسلمانانو ته حرامه ده، ځکه دا د مسلمانانو لپاره یو لوی ګواښ کېدی شي. امام سرخسي هغه حدیث په دې اړه رانقلوي چې رسول الله صلی الله علیه وسلم د احد په جګړه کې د عبدالله ابن ابی مرسته ونه منله. نو پورته حکم په لاندې ډول خلاصه کېدی شي: تأويله أنهم كانوا متعززين في أنفسهم لا يقاتلون تحت راية المسلمين، وعندنا إنما يستعين بهم إذا كانوا يقاتلون تحت راية المسلمين، فأما إذا انفردوا براية أنفسهم فلا يستعان بهم، وهو تأويل ما روي عن النبي صلى الله عليه وسلم أنه قال:  لا تستضيئوا بنار المشركين، وقال صلى الله عليه وسلم: أنا بريء من كل مسلم مع مشرك» يعني: إذا كان المسلم تحت راية المشركين. ) یعنې د دې کره معنا دا ده چې مرسته کوونکي کافران خپله ځواکمن وو او دوی د مسلمانانو تر بیرغ لاندې جګړه نه کوله نو له هغو کافرانو چې دوی تر خپل بیرغ لاندې غواړي د مسلمانانو لپاره جګړه وکړي، مرسته اخیستل یې جایز نه دي او دا د رسول الله صلی الله علیه وسلم د حدیث معنا ده چې وايي د کافرانو له اور څخه د روښنایی مرسته مه غواړئ او همدارنګه وایي چې زه له هغه مسلمان څخه بیزاره یم چې له مشرک سره وي یعنې چې کله مسلمان د کافر تر بیرغ لاندې جګړه کوي.

نو موږ ته له کافرانو د مرستې اخیستل هغه وخت جواز لري چې کله دوی د مسلمانانو تر رهبرۍ او د مسلمانانو تر بیرغ لاندې [د نورو کافرانو پر وړاندې] جګړه کوله. مګر که دوی تر خپلې رهبرۍ او خپل بیرغ لاندې [د نورو کفارو پر وړاندې] جګړه کوله، نو بیا موږ له دوی څخه دا ډول مرسته نه شو اخیستلی دی. همدارنګه دې : (لا تستضيئوا بنار المشركين) او : (أنا بريء من كل مسلم مع مشرك) سم مفهوم دا دی چې مسلمانانو ته جواز نه لري چې د کافرانو په صفونو کې او د دوی تر بیرغونو لاندې جګړه وکړي.

په حنفي فقه کې دا بنسټيزه پرېکړه ده او ځینو نورو سلفو او خلفو علماوو هم په دې اړه خپل نظرونه څرګند کړي دي. د بېلګې په توګه امام ابوبکر الجصاص په خپل تفسیر احکام القران کې داسې وايي: (وقال أصحابنا: لا بأس بالاستعانة بالمشركين على قتال غيرهم من المشركين إذا كانوا متى ظهروا كان حكم الإسلام هو الظاهر، فأما إذا كانوا لو ظهروا كان حكم الشرك هو الغالب فلا ينبغي للمسلمين أن يقاتلوا معهم.) یعنې زموږ [د حنفي فقهې] ملګرو ویلي دي چې د اسلام د حاکمیت په صورت کې مسلمانان کولی شي د کفارو پر وړاندې د نورو کفارو مرسته واخلي، مګر که حاکمیت د کافرانو و، نو بیا مسلمانانو ته جواز نه لري چې د دوی په صفونو کې جګړه وکړي. همدارنګه علاو الدین اکاساني په خپل کتاب بدایع الصنایع که داسې وايي: (ولا ينبغي للمسلمين أن يستعينوا بالكفار على قتال الكفار؛ لأنه لا يؤمن غدرهم، إذ العداوة الدينية تحملهم عليه، إلا إذا اضطروا إليهم.) یعنې مسلمانانو ته نه ښايي چې له کفارو څخه د نورو کفارو پر وړاندې په جګړه کې مرسته وغواړي، ځکه کېدی شي دوی له مسلمانانو سره خیانت وکړي او کېدی شي په دوی باندې یې دیني دښمني زوروره شي او له مسلمانانو سره خیانت وکړي.

موږ د حنفي فقهې له پورته نظریاتو او دلایلو څخه دې پایلې ته رسېږو چې دوی له دې څخه اندېښنه لرله چې داسې نه شي چې په دې مرستو سره مسلمانان د کافرانو تر اغېز لاندې راشي او یا هم کېدی شي د کفارو د موخو لپاره وکارول شي او یا هم کېدی شي په دې سره د کفارو ګټې خوندې شي. نو دوی تل د کفارو د مرستې په اړه دا قید او شرط ایېښی دی چې په هغه حالت کې مسلمانان له کفارو څخه مرسته اخیستلی شي چې کله حاکمیت د اسلام وي او کافران د مسلمانانو تر بیرغ او رهبرۍ لاندې وي. چې په دې حالت کې دوی د موږ لپاره خدمت کوي او د ویرې کوم څه نشته. مګر که داسې نه وي، نو بیا به موږ په اصل کې د دوی لپاره خدمت کړی وي او د مسلمانانو وینې به مو د دوی د موخو او ګټو لپاره تویې کړې وي.

همدارنګه دا موضوع په حنفي فقهه کې په بله بڼه هم بیان شوې ده او هغه دا چې مسلمانان کولی شي چې له کفارو څخه د مسلمانو یاغیانو د ځپلو لپاره مرسته واخلي. ابن الهمام په فتح القدیر کې وايي چې اهل العدل (هغه کسان چې د شریعت پر بنسټ پرېکړه کوي) کولی شي چې د اهل ذمه د مسلمان یاغیانو پر وړاندې وجنګوي مګر شرط به دا وي چې دا جګړه به په دار السلام کې وي. مګر که جګړه دار الکفر ته لاړه یا هملته وه، نو بیا د هېڅ کافر مرسته نه شي تر لاسه کولی.

 نو له پورته بحث څخه دې پایلې ته رسېږو چې په دې اړه ډیری حدیثونه راغلي دي او په دې دلالت کوي چې په جګړه کې یې له کافرانو څخه مرسته اخیستل جواز نه لري له دې جملي څخه یو حدیث چې هم احمد او هم نسایي روایت کړی دا دی: (لاَ تَسْتَضِيئُوا بِنَارِ الْمُشْرِكِينَ) یعنې د مشرکینو په اور باندې هم خپلې رڼاوې مه بلوئ. مګر په بل حدیث کې رسول الله صلی الله علیه وسلم له کافرانو څخه مرسته اخیستې ده او دوی ته یې اجازه ورکړې چې د مسلمانانو په صفونو کې د نورو کافرانو پر وړاندې جګړه وکړي. له کفارو څخه مرسته اخیستل په ځينو شرطونو باندې مقید دي او په حنفي فقه کې دا شرط او قید دا دی چې حاکمیت باید د اسلام وي او کافران به د مسلمانانو تر واکمنۍ او رهبرۍ او بیرغ لاندې د مسلمانانو په صفونو کې جګړه کوي مګر که په هر ډول دوی د خپل ځان لپاره او بېله جګړه کوله او یا مسلمانانو د دوی په صفونو کې د دوی د موخو لپاره جګړه کوله، نو دا جګړه او مرسته بیا ناروا او حرامه ده.

لیکنه: عثمان بدر

ژباړه: انجنیر احمد احرار

سرچینه: د خلافت مجله، ۲۲مه گڼه

د مطلب ادامه...

حزب التحریر - ولایه سوریې په اطمه کمپ کې د «د دې وخت رارسېدلی چې خایین مخلصین او معامله کوونکي له صحنې لرې کړي!»

حزب التحریر - ولایه سوریې په اطمه کمپ کې د  «د دې وخت رارسېدلی چې خایین مخلصین او معامله کوونکي له صحنې لرې کړي!» تر عنوان لاندې لاریون وکړ.

۱۴۳۹ه.ق، د ذوالقعدې ۷مه، جمعه/ ۲۰۱۸م، د جولای ۲۰مه

د مطلب ادامه...

له مبارک الاقصی مسجد څخه د سیاسي مفکر احمد الخطواني (ابو حمزه) له خوا سیاسي تحلیل

له مبارک الاقصی مسجد څخه د سیاسي مفکر احمد الخطواني (ابو حمزه) له خوا سیاسي تحلیل  

۱۴۳۹ه.ق، د ذوالقعدې ۵مه، چهارشنبه/ ۲۰۱۸م، د جولای ۱۸مه

د مطلب ادامه...
Subscribe to this RSS feed

اسلامي خاورې

اسلامي خاورې

غربي هېوادونه

ټول لینکونه

د پاڼې برخې