«عَنْ عَمْرِو بْنِ الْأَحْوَصِ قَالَ: حَدَّثَنِي أَبِي أَنَّهُ شَهِدَ حَجَّةَ الْوَدَاعِ مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَحَمِدَ اللَّهَ وَأَثْنَى عَلَيْهِ وَذَكَّرَ وَوَعَظَ فَذَكَرَ فِي الْحَدِيثِ قِصَّةً فَقَالَ «اَلَا وَاسْتَوْصُوا بِالنِّسَاءِ خَيْرًا فَإِنَّمَا هُنَّ عَوَانٍ عِنْدَكُمْ لَيْسَ تَمْلِكُونَ مِنْهُنَّ شَيْئًا غَيْرَ ذَلِكَ إِلَّا أَنْ يَأْتِينَ بِفَاحِشَةٍ مُبَيِّنَةٍ فَإِنْ فَعَلْنَ فَاهْجُرُوهُنَّ فِي الْمَضَاجِعِ وَاضْرِبُوهُنَّ ضَرْبًا غَيْرَ مُبَرِّحٍ فَإِنْ أَطَعْنَكُمْ فَلَا تَبْغُوا عَلَيْهِنَّ سَبِيلًا أَلَا إِنَّ لَكُمْ عَلَى نِسَائِكُمْ حَقًّا وَلِنِسَائِكُمْ عَلَيْكُمْ حَقًّا فَأَمَّا حَقُّكُمْ عَلَى نِسَائِكُمْ فَلَا يُوطِئْنَ فُرُشَكُمْ مَنْ تَكْرَهُونَ وَلَا يَأْذَنَّ فِي بُيُوتِكُمْ لِمَنْ تَكْرَهُونَ أَلَا وَحَقُّهُنَّ عَلَيْكُمْ أَنْ تُحْسِنُوا إِلَيْهِنَّ فِي كِسْوَتِهِنَّ وَطَعَامِهِنَّ»

(رواه الترمذى و قال حديث حسن صحيح)

ترجمه: از عمرو بن احوص جشمی رضی الله عنه روايت شده است که او در حجه الوداع از پيامبر صلى الله عليه وسلم  شنيد، بعد از آن‌که حمد و ثنا فرمود و تذکر داد و پند و موعظه کرد، فرمود: آگاه باشيد و در مورد زنان تان توصيۀ خير مرا قبول کنيد؛ زيرا آنان اسيرانی در دست شما هستند و شما مالک هيچ چيز از آن‌ها جز آن(پيوند زناشويی و حفظ مال و ناموس‌شان) نيستيد، مگر اين‌که کار آشکاری(مانند نشوز و نافرمانی و سوء معاشرت) انجام دهند، که اگر چنين کردند، از همبستری با آن‌ها دوری کنيد و(اگر مطمئن بوديد که تأثيری دارد) آرام و غير شديد آنان را بزنيد، اگر مطيع شدند، ديگر به ضرر ايشان راهی(برای ايراد و اشکال تراشی و آزار و زدن‌شان) در پيش نگيريد و اقدامی نکنيد. آگاه باشيد! شما بر زنان خود حقی داريد و زنان‌تان نيز بر شما حقی دارند؛ حق شما بر ايشان اين است که فرش شما را برای کسانی‌که نمی‌خواهيد پهن نکنند  و کسانی را که دوست نداريد، به خانۀ شما راه ندهند و حق ايشان بر شما آن است که در فراهم آوردن لباس و غذا(و نيازهای ديگر زندگی آن‌ها و معاشرت) از آن‌ها دريغ نکنيد.

شرح حدیث:

در تحفة الآحوذی شرح ترمذی وغیره شروح آمده است: لفظ "أَلَا" حرف تنبیه است. لفظ "وَاسْتَوْصُوا" تأکید در قبول توصیه و نصیحت است. لفظ "إِلَّا أَنْ يَأْتِينَ" استثناء می‌کند، زنانی را که فحشاء آشکار نمایند: مثل: سرکشی، برخورد زشت و بی‌عفتی لفظ "فَإِنْ فَعَلْنَ فَاهْجُرُوهُنَّ" یعنی اگر صفات زشت فوق در زنان بود، اول از بستر خواب‌شان دوری کنید. دوم: اگر اصلاح نشدند، آن‌ها را بزنید؛ ولی زدنی‌که بدون زخم و عیوب بوده و از طاقت بالا نباشد. و لفظ "فُرُشَكُمْ مَنْ تَكْرَهُونَ" طیبی گفته است: برای هیچ کسی از مرد و زن اجازه نیست که در منازل زوجین داخل شود.

یقیناً الله سبحانه وتعالی حیات زوجیت را یک حیات معاشرت و مصاحبت قرار داده است که یک دیگر خود را به‌شکل تام و در همه امور زندگی همراهی می‌کنند؛ همراهی و مصاحبتی‌که در آن یکی بر دیگری مطمئن می‌باشد، زیرا الله سبحانه وتعالی این زوجیت را محل اطمینان قرار داده است. فلهذا همیشه الله سبحانه وتعالی به حسن معاشرت بین زوجین توصیه فرموده اند، و بر شوهران لازم است تا در معاشرت با زنان‌شان احسان داشته باشند. به همین خاطر است که الله سبحانه وتعالی قیادت شوهر را بالای زن لازمی ساخته است و شوهران را بر زنان مسلط گردانیده است. قسمی‌که الله سبحانه وتعالی می‌فرماید:

﴿الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّسَاءِ﴾

[نساء: ۳۴]

ترجمه: مردان بر زنان سرپرست‌اند(و در جامعۀ كوچك خانواده، حق رهبری دارند و صيانت و رعايت زنان بر عهدۀ ايشان است).

توضیح موضوع:

این است گنجینه‌های نظام اجتماعی که الله سبحانه وتعالی آن را در قرآن‌کریم برای ما لازمی و مقررکرده است، چنان نظامی‌که اگر مراعات و تطبیق شود، هرگز زنان در آن جامعه خوار و ذلیل نمی‌شوند؛ قسمی‌که امروز است، هرگز شقاوت و زندگی تنگ برای‌شان نمی‌بود.

در نهایت، یقین ما بر این است که الله سبحانه وتعالی از جانب خود برای‌ما وعده کرده است و او سبحانه وتعالی خلاف وعده نمی‌کند، و ما ان‌شاءالله بشارت‌های نصرت را می‌بینیم که در افق‌ها می‌تابد. می‌دانیم که دولت اسلامی یعنی دولت به منهچ خلافت راشده ان‌شاءالله اقامه‌شدنی و فراگیر قاب قوسین خواهد شد و در آن روز مؤمنین را به نصرتی از جانب الله سبحانه وتعالی فرح و شادمانی‌ست.