(ترجمه)

پرسش

السلام علیکم و رحمة الله و برکاته!

شیخ بزرگوار! بنده پرسشی دارم مبنی بر این‎که آیا کار کردن و اشتراک در اردو یا لشکر دولت‎هایی که در حال حاضر در سرزمین‎های اسلامی هستند، جایز است؟ حال آن‎که حدیث رسول الله صلی الله علیه وسلم اشتراک در لشکرهای حکام ظالم را منع نموده است. و دیگر این‎که جنگ کردن همراه حکام ظالم و طلب نصره از ایشان جایز است یا خیر؟

پاسخ

وعلیکم السلام و رحمة الله وبرکاته!

از ابوسعید خدری و ابوهریره رضی الله عنهما روایت است که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود:

«لَيَأْتِيَنَّ عَلَى النَّاسِ زَمَانٌ يَكُونُ عَلَيْكُمْ أُمَرَاءُ سُفَهَاءُ يُقَدِّمُونَ شِرَارَ النَّاسِ وَيَظْهَرُونَ بِخِيَارِهِمْ وَيُؤَخِّرُونَ الصَّلاةَ عَنْ مَوَاقِيتِهَا، فَمَنْ أَدْرَكَ ذَالِكَ مِنْكُمْ فَلا يَكُونَنَّ عَرِيفًا وَلا شُرْطِيًّا وَلا جَابِيًا وَلا خَازِنًا»

(رواه أبويعلى و رجاله رجال الصحيح خلا عبدالرحمن بن مسعود وهو ثقة)

ترجمه: زمانی بالای مردم خواهد رسید که امیران(حاکمان) شان مردمان بی‎عقل و پیشوایان و مقتدای شان بدترین مردم می‎باشند و مردم به اختیار آن‎ها اظهار نظر می‎کنند و نماز را از وقتش تأخیر می‎نمایند، پس اگر کسی از شما این زمانه را دریابد، باید وکیل، عسکر یا سرباز، جمع کننده مال و نگهبان(معتمد) ایشان نباشید.

در روایت دیگر کنزالعمال از ابوهریره رضی الله عنه چنین آمده است:

«...فَمَنْ أَدْرَكَهُمْ فَلا يَكُوْنَنَّ لَهُمْ عَرِيفًا وَلا جَابِيًا وَلا خَازِنًا وَلا شُرْطِيًّا»

ترجمه: پس اگر کسی از شما این زمانه را دریابد، قطعاً وکیل، جمع کننده مال، نگاهبان(معتمد) و عسکر یا سرباز ایشان نباشید.

برای شخص تحقیق کننده پیرامون این موضوع مسایل ذیل واضح می‎گردد:

۱ـ در حدیث ابویعلی رسول الله صلی الله علیه وسلم از این چهار امر زیر حُکمِ حُکَام ظالم بی‎عقل، به صورت مطلق منع نموده است. در روایت کنزالعمال نیز از این چهار چیز به طور خاص منع می‎فرماید؛ چنان‎چه در حدیث لفظ(لهم) ذکر گردیده و لام در این‎جا برای تخصیص است، پس نهی(منع) مرتبط به حراست خاص برای این امراء و جمع و خزانه نمودن مال برای ایشان است.

در این دو حدیث حمل مطلق بالایی کسانی مقید می‎گردد؛ يعنی نهی به صورت مطلق، از وکیل، جمع کننده مال و نگهبان(معتمد) در دولت‎هایی که به اسلام حکم نمی‎کنند نیست؛ بلکه نهی از این چهار امور برای آن کسانی‎که همراه این حکام کار می‎کنند و افراد مخصوص(با دیگاردهای) شان می‎باشند.

۲ـ کسانی‎که به حُکم زمامداران ظالم و بی‎عقل راضی شوند، گنهکار می‎شوند، چه این وظیفه در اردو باشد یا در غیر اردو؛ زیرا تلاش نکردن برای تغییر زمامدارانی که نظام اسلام را تطبیق نمی‎کنند و انکار نکردن از اعمال آن‎ها و راضی بودن از ایشان، همه‎ای این‎ها نزد الله سبحانه وتعالی گناه بزرگ است. چنان‎چه رسول الله صلی الله علیه وسلم می‎فرماید:

«سَتَكُونُ أُمَرَاءُ فَتَعْرِفُونَ وَتُنْكِرُونَ، فَمَنْ كَرِهَ فَقَدْ بَرِئَ، وَمَنْ أَنْكَرَ فَقَدْ سَلِمَ، وَلَكِنْ مَنْ رَضِيَ وَتَابَعَ.»

(رواه مسلم)

ترجمه: زود است که شما حاکمانی داشته باشید که آن‎ها را می‎شناسید و ناپسند می‎دانید، پس کسی‎که آن‎ها را بد دانست، نجات یافت و کسی‎که ناراض بود، سالم ماند. بدا به حال کسی‎که راضی شد و از وی پیروی نمود.

۳ـ طلب نصره از کسانی صورت می‎گیرد که آن‎ها اهل قوت باشند، فرق نمی‎کند که در نگهبانی زمامداران ظالم باشند یا نباشند؛ زیرا هدف تغییر همان حاکمان ظالم و بی‎عقل است که نظام اسلام را تطبیق نمی‎کنند، و این طلب نصره از ایشان جایز است؛ لیکن بعد از بیان واقعیتِ نظام فاسدی که در آن کار می‎کنند؛ چون اصلاً واجب تغییر همان نظام فاسد است، هرگاه قناعت شان حاصل شد و به خاطر الله سبحانه وتعالی و رسولش صلی الله علیه وسلم این امر را اجابت کردند، بدون شک این عمل شان کار بزرگی است، اگر در چنین موقفی که دارند آن را در راه تعجیل به تطبیق نظام اسلام(اقامه دولت خلافت) استعمال نمایند، نزد الله سبحانه وتعالی پاداش بزرگی را به دست آورده‎اند.

بنابر این‎که، پیامبر صلی الله علیه وسلم نزد قبایل مختلف کفار می‎رفت و ایشان را به اسلام دعوت می‎کرد تا این‎که جهت اقامه حکم بماأنزل الله طلب نصرتش را قبول کنند. هم‎چنین حُکم کسانی‎که در اردوهای ظالمین کار می‎کنند، در صورتی‎که به حق اجابت نمایند و حکم شرع را در رابطه به انکار از ظالمین و تغییر دادن ایشان فهمیدند و در حال آماده باش قرار گیرند؛ پس در این حالت طلب نصرت از آن‎ها جایز است.

۴ـ بلی، جنگ در کنار حکام ظالم در صورتی‎که جنگ با کفار بوده نه همراه مسلمانان، جایز می‎باشد؛ زیرا جهاد در همه حالات تحت حاکمیت حاکم مسلمان بالای مسلمانان فرض می‎باشد، در این صورت فرق نمی‎کند که حاکم مسلمان نیکوکار باشد یا بدکار، این هم زمانی درست است که جنگ علیه کفار باشد؛ زیرا آیات جهاد به طور مطلق آمده است نه مقید. چنان‎چه الله سبحانه وتعالی فرموده است:

﴿وَمَا لَكُمْ لَا تُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ﴾

[نساء : ۷۵]

ترجمه: شما را چه شده است که در راه الله جهاد نمی‎کنید.

﴿الَّذِينَ آمَنُوا يُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ﴾

[نساء : ۷۶]

ترجمه: مؤمنانی هستند که در راه الله جهاد می‎کنند.

﴿فَلْيُقَاتِلْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ الَّذِينَ يَشْرُونَ الْحَيَاةَ الدُّنْيَا﴾

[نساء : ۷۴]

ترجمه: ‏بايد در راه الله كسانی جنگ كنند كه زنده‎گی دنيا را به آخرت می‎فروشند.

آیات بسیاری است که ظالم بودن یا غیر ظالم بودن حاکم را شرط نگردانیده، البته تا وقتی‎که جهاد برضد کفار بوده باشد. چنان‎چه از احادیث پیامبر صلی الله علیه وسلم نیز واضح می‎شود که ظالم بودن حاکم، جهاد را همراه وی بر ضد کفار منع نمی‎نماید، یعنی جهاد همراه با حاکم ظالم بر ضد کفار جواز دارد. از انس رضی الله عنه روایت است که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود:

«وَالْجِهَادُ مَاضٍ مُنْذُ أن بَعَثَنِى اللَّهُ إِلَى أَنْ يُقَاتِلَ آخَرُ أُمَّتِى الدَّجَّالَ، لاَ يُبْطِلُهُ جَوْرُ جَائِرٍ وَلاَ عَدْلُ عَادِلٍ»

(سنن الكبرى بيهقی ۹/۲۶۳)

ترجمه: جهاد از زمانی‎که الله مرا مبعوث گردانیده تا وقتی‎که آخرین امتم، دجال را به قتل می‎رسانند، ادامه دارد. بدانید که هیچ ظلم ظالم و عدل عادل جهاد را باطل کرده نمی‎تواند.

برادر شما عطاء بن خلیل ابو رشته