د تاجکستان د اسلامي نهضت ګوند(IRPT) مشر محي الدین کبیري یو ځلې بیا تایید کړه، چې ګوند یې د سیکولریزم له افکارو سره جوړ راتلی شي. دی په دې باور دی چې تاجکستان باید یو سیکولر دولت وي او دین باید له دولت او ژوند څخه بېل شي. ده په یوه مرکه کې ژورنالیستې انا سوسلیکایا ته چې له Fergana.ru معلوماتي ادارې سره کار کوي وویل: «د تاجکستان راتلونکې باید څه ډول وي؟ موږ څه ډول دولت غواړو؟ ټول په دې خوښ دي چې تاجکستان باید په ریښتنې توګه دیموکرات، پر قانون ولاړ او یو سیکولر دولت ولري». دا  لومړۍ ځل نه دی چې محی الدین کبیري دا ډول څرګندونې کوي، بلکې مخکې هم په وار وار د هیواد د سیکولر راتلونکې په اړه غږېدلی دی.

باید یادونه وشي چې د تاجکستان د اسلامي نهضت د زېږیدنې تاریخ د تېري پېړۍ ۷۰یمو لسیزو ته ورګرځي او دا هغه مهال و، چې شوروي اتحاد د منځنۍ اسیا خلک تر خپل ښکېلاک لاندې راوستي وو. ګوند د ځوانانو د خوځښت په اډانه کې را وټوکېد - «نهضت اسلام» یانې د اسلام بیا را ژوندي کول، چې هغه مهال یې په اشغال شوي تاجکستان کې شتون غیر قانوني اعلان شو. د شوري اتحاد د سختې الحادي بنسټ پالنې تر سیورې لاندې د دې ګوند بنسټ ایښودنکو، لکه سید عبدالله نوري دوې موخې وټاکلې؛ د اسلام سوچه افکارو خپرول او خلکو ته د مذهبي روحیې ورکول. کله چې دغه ګوند په ۱۹۹۱م کې په تاجکستان کې رسمیت واخیست، د دې ګوند ډېر غړي او ملاتړ کوونکي هغه مهال په زندانونو کې وو. د نویمې لسیزې په لمړیو کې دغه ګوند په ډاګه د تاجکستان دولتي نظام او خلکو په اړه خپله اسلامي نظریه په ورایه څرګندوله او شاوخوا ټولو ملاتړو یې د دې نظریې ملاتړ کاوه. بیا له «کورنۍ جګړې» وروسته، چې د تاجکستان د دولت او د تاجکستان متحد اپوزیسیون تر منځ د سولې د یوې هوکړې په لاس لیک سره پای ته ورسېده او د تاجکستان اسلامي نهضت ګوند هم د یاد اپوزیسیون غړی و. دې ګوند په پارلماني ټاکنو کې ونډه واخيسته او څو څوکۍ یې په پارلمان کې ترلاسه کړي.

په دې ډول، دا ګوند له خپل اصلي دريځ څخه پر شا شو. خو له دې سره سره بیا هم د تاجکستان خلکو پر اسلامي نهضت ګوند باندې ډېر باور درلود او ملاتړ یې کاوه، ځکه د دې ګوند له نوم له سره اسلام تړلی دی. څو ځله د ګوند مشرتابه د دولت د هغو پرېکړو ملاتړ کړی چې پر بېلابېلو اسلامي حرکتونو او ګوندو یې د فشار راوړلو لپاره کړي. د بېلګې په ډول د ۲۰۰۵م په فبرورۍ کې محی الدین کبیري د جنګ او سولې راپور ورکولو انسټیټوټ ته وویل: «په تاجکستان کې مخکې له مخکې اسلامي ګوند شتون لري او دې ډول بل ګوند ته اړتیا نه شته». عبدالله نوري د تاجکستان اسلامي نهضت ګوند مشر له نهضت ورځپاڼې سره په مرکه کې دا نظر څرګند کړ: «د تاجکستان اسلامي نهضت ګوند په دې باور دی، چې د نړیوالې ټولنې د دیموکراتیکې آزادیګانو منل له اسلامي افکارو او احکامو سره په ټکر کې نه دي. کبیري همداراز ویلي:« دا د پلي کېدو وړ نه ده چې حزب التحریر په دیموکراتیکه بڼه جوړ شوی دولت ردوي او یو «غربي پدیده» یې ګڼي او د دې ملاتړ کوي ترڅو نړیوال اسلامي خلافت جوړ شي.

ابو هریره رضي الله عنه روایت کوي، چې رسول الله صلی الله علیه وسلم وفرمایل:

«الْمُؤْمِنُ مِرْآةُ الْمُؤْمِنِ وَالْمُؤْمِنُ أَخُو الْمُؤْمِنِ مِنْ حَيْثُ لَقِيَهُ يَكُفُّ عَلَيْهِ ضَيْعَتَهُ وَيَحُوطُهُ مِنْ وَرَائِهِ»

ژباړه: یو مومن د بل مومن لپاره هنداره ده، یو مومن د بل مومن ورور دی. دی باید هغه ته ضرر ونه رسوي او خامخا باید د هغه له شا نه د هغه ساتنه وکړي.

یوه هنداره یو شي ته په هغه ډول انعکاس ورکوي لکه څه رنګه چې هغه شی ښکاري، کوم عیب او نقص نه پټوي او دغه راز د هماغه شي په ښایست کې کمی هم نه راولي. د هندارې لپاره ټول انعکاسونه یو ډول دي. هنداره د چا لوری نه نیسي او د چا په غوسه کېدلو سره هغه نه شي ساتلای. د هندارې لپاره هر څه یو ډول دي. په هنداره کې د شتمن او بې وزله، ځوان او بوډا، ښکلو او نورو لپاره بېلې برخې نه شته. د هندارې دنده همدا ده، چې هر څه ته یو ډول انعکاس ورکړي.

مسلمان باید په هر حالت کې یو ډول وي. دی باید د خلکو سره په راکړه وکړه کې د چا لوری ونه نیسي او له هر چا سره باید ریښتنی او مخلص وي. د پورته حدیث او همداراز د شریعت د نورو احکامو په ړنا کې دا اړینه ده چې د تاجکستان اسلامي نهضت او نورو وروڼو تېروتنې په نښه شي او دوی هغې لارې ته سم شي چې الله سبحانه تعالی د هغه رسول صلی الله علیه وسلم او مومنان پرې خوښ دي.

نن ورځ لوېدیځ د خپلو ځانګړو ګټو لپاره په کمه کچه د تاجکستان پر رژیم ځینې فشارونه اچوي، ترڅو د روسیې نفوذ تر سوال لاندې راولي او دې چارې د تاجکستان د اسلامي نهضت مشرانو ته پناه ځای برابر کړی او بهرنیان له دې لارې پر دوی خپل شرطونه تپي. کبیري د لوېدیځ پر ژمنو باور لري او هیله من دی چې دا ډول شرطونه به پوره کړي، خو کله چې لوېدیځ خپلو موخو ته ورسېږي او د تاجکستان له اسلامي نهضت سره ګډ کار کول ورته بې ګټې وبرېښي، نو تاسو به ډېر ژر شا ته پرېږدي، لکه څرنګه چې ورته کړنه یې له نورو ګوندونو او حرکتونو سره پخوا هم کړې، لکه له اخوان المسلین ګوند سره. سیکولریزم او اسلام په مطلق ډول یو له بل سره اړخ نه لګوي او یو له بل سره په ټکر کې دي. اسلام غوښتنه لري چې د ژوند ټول نظامونه دې د خالق له احکامو سره همږغي شي، خو سیکولریزم دین په ټولنه کې له ژوند او دولت څخه بېلوي.

اسلام موږ ته له عقیدې او شرعي حکمونو سره یو ځای را لېږل شوی دی او اړتیا نه لیدل کېږي چې د وخت په تېرېدو سره یې د بشپړتیا لپاره هڅه وشي او یا  له سره پرې غور وشي او دا هم د منلو وړ نه ده چې شرعي قانون د له واقعیتونو سره تعدیل شي. دا د پېغمبر صلی الله علیه وسلم تګلاره نه ده، نه هم د صحابه وو، نه هم د تابعینو او تبع تابعینو او نه هم زموږ د رېښتینو امامانو لکه؛ سلمان فارسي، بخاري، ابو حنیفه او نورو....

الله سبحانه تعالی فرمایي:

﴿الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلَامَ دِينً﴾

[المائده:۳]

ژباړه: نن ما ستاسو لپاره دین  بشپړ کړ او خپل نعمت مې پر تاسو پوره کړ او ستاسو لپاره مې اسلام ستاسي د دين په توګه غوره کړ.

همداراز الله سبحانه تعالی فرمایي:

﴿وَلَن تَرْضَى عَنكَ الْيَهُودُ وَلَا النَّصَارَى حَتَّى تَتَّبِعَ مِلَّتَهُمْ قُلْ إِنَّ هُدَى اللَّهِ هُوَ الْهُدَى وَلَئِنِ اتَّبَعْتَ أَهْوَاءَهُم بَعْدَ الَّذِي جَاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ مَا لَكَ مِنَ اللَّهِ مِن وَلِيٍّ وَلَا نَصِيرٍ﴾

[البقره:۱۲۰]

ژباړه: يهودان او عيسويان به هیڅكله له تا څخه خوشحاله نه شي، تر څو ته د هغوی په لاره (دین) لاړ نه شې. دوى ته په كلكه ووايه چې سمه لاره يوازې هماغه ده چې الله سبحانه تعالی  ښودلې ده.  او كه ته له هغه علم څخه وروسته چې درکړاى شوی دى، د هغو په غوښتنو پسې ولاړ شې؛ نو ستا هیڅ دوست او مرستندوى نشته چې د الله له نيونې څخه د وژغوري.

موږ له محی الدین کبیري څخه  په کلکه غوښتنه کوو، چې د لوېدیځ بېلا بېلو ژمنو ته سر ټیټ نه کړي او اسلام واقعیت ته ور ټېل نه وهي. موږ غواړو چې دی خپل اساس او بنسټ ته را وګرځي، چې هغه د اسلامي افکارو خپرول او خلک د اسلام په زده کړو پوهول دي او دا ټول یوازې هغه مهال شونې دي چې اسلام ژوند ته را وګرځي او د پېغمبر صلی الله علیه وسلم له تګلارې سره سم په ژمنتیا سره ترسره شي. ستر څښتن الله سبحانه تعالی به په هغه سره راضي شي او الله سبحانه تعالی دې موږ ټول سمې لارې ته هدایت کړي.

له الرایه جریدې  څخه اخیستل شوی

لیکوال: فردوس صالح زاده

ژباړن: عبدالله لطفي

(ژباړه)

د حزب التحریر د مرکزي مطبوعاتی دفتر د ښځو برخې په یمن کې د میلیونونو ماشومانو دردناکې غمیزې ته د نړیوالو د توجه د جلبولو لپاره، چې د وحشتناکې جګړې له لاسه په خپله خاوره کې له ناوړه انساني کړکېچ سره مخ دي، کمپاین پیل کړی دی. له دوو کالو څخه ډېر وخت کېږي چې په یمن کې بې ګناه ماشومان د جګړې اصلي قربانیان دي، دې جګړې د یمن ټول ملت ته ویجاړۍ او ګډوډۍ پر ځای پرېښې دي. په دغه کمپاین کې په ډاګه کېږي، چې د یمن جګړه نه قومي جګړه ده او نه د «ترورېزم پر وړاندې مبارزه» او همداراز په یمن کې جګړه یوازې سیاسي ـ قومي غوښتنو او قدرت ته د رسېدو لپاره د سیمه ييزو ځواکونو تر منځ نظامي جګړه نه ده؛ بلکې د انګلیس او امریکا تر منځ بین المللي استعماري جګړه ده، چې دغو دواړو هېوادونو د خپلو سیمه ییزو استازو له لارې پر دغه ستراتېژیکه خاوره د ډېر نفوذ لپاره ګرمه ساتي.

همداراز په دغه کمپاین کې د جګړې د پای ته رسولو غوښتنه کېږي، هغه جګړه چې یو مسلمان پکې خپل بل مسلمان ورور په داسې حال کې وژني، چې اسلام د مسلمان وژنه حرامه کړې ده. همداراز مسلمانان، علما کرام او د مسلمانانو پوځ د نبوت پر منهج د خلافت د تاسیس لپاره چټک کار ته را بولي، ځکه خلافت یوازینی دولت دی چې کولی شي زموږ په خاوره کې استعماري لاسوهنه پای ته ورسوي، د قومپالنې د فتنې مخه ونیسي؛ هغه فتنه چې سیاسي موخو ته د رسېدلو لپاره کارول کېږي او مصنوعي پولې، چې د امت د ټوټه کېدو لامل شوي دي، له منځه یوسي او همداراز داسې دولت دی، چې ټولو هغو شخړو او اختلافونو ته د پای ټکی ږدي، چې د مسلمانانو تر منځ د سیکولریستي حکومتونو د شتون له امله منځ ته راغلي دي.

د دغه کمپاین په پای کې د یمن زرین تاریخ وړاندې کېږي، هغه تاریخ چې یمن د اسلامي خلافت د حکومتولۍ تر سیوري لاندې ژوند کاوه او هغه وخت په یمن کې بشپړه سوله او امنیت حاکم و او دا هم بیانوي، چې د خلافت دولت به اوسنۍ اوږدمهاله ستونزې، چې پر ماشومانو او یمني کورنیو یې تاثیر اچولی دی، څنګه حل کړي.

له دې امله چې په یمن کې زموږ پر خلکو کړکېچ سخت شوی دی، نو د مرکزي مطبوعاتي دفتر د ښځو څانګې دغه کمپاین په لاندې تاریخ بیا پیل کړی دی:

۱۴۴۰هـ.ق، د ربیع الاول ۳مه

۲۰۱۸م، د نومیر ۱۱مه

ژباړن: شجاع بشارت

(ژباړه)

د حزب التحریر د مرکزي مطبوعاتی دفتر د ښځو برخې په یمن کې د میلیونونو ماشومانو دردناکې غمیزې ته د نړیوالو د توجه د جلبولو لپاره، چې د وحشتناکې جګړې له لاسه په خپله خاوره کې له ناوړه انساني کړکېچ سره مخ دي، کمپاین پیل کړی دی. له دوو کالو څخه ډېر وخت کېږي چې په یمن کې بې ګناه ماشومان د جګړې اصلي قربانیان دي، دې جګړې د یمن ټول ملت ته ویجاړۍ او ګډوډۍ پر ځای پرېښې دي. په دغه کمپاین کې په ډاګه کېږي، چې د یمن جګړه نه قومي جګړه ده او نه د «ترورېزم پر وړاندې مبارزه» او همداراز په یمن کې جګړه یوازې سیاسي ـ قومي غوښتنو او قدرت ته د رسېدو لپاره د سیمه ييزو ځواکونو تر منځ نظامي جګړه نه ده؛ بلکې د انګلیس او امریکا تر منځ بین المللي استعماري جګړه ده، چې دغو دواړو هېوادونو د خپلو سیمه ییزو استازو له لارې پر دغه ستراتېژیکه خاوره د ډېر نفوذ لپاره ګرمه ساتي.

همداراز په دغه کمپاین کې د جګړې د پای ته رسولو غوښتنه کېږي، هغه جګړه چې یو مسلمان پکې خپل بل مسلمان ورور په داسې حال کې وژني، چې اسلام د مسلمان وژنه حرامه کړې ده. همداراز مسلمانان، علما کرام او د مسلمانانو پوځ د نبوت پر منهج د خلافت د تاسیس لپاره چټک کار ته را بولي، ځکه خلافت یوازینی دولت دی چې کولی شي زموږ په خاوره کې استعماري لاسوهنه پای ته ورسوي، د قومپالنې د فتنې مخه ونیسي؛ هغه فتنه چې سیاسي موخو ته د رسېدلو لپاره کارول کېږي او مصنوعي پولې، چې د امت د ټوټه کېدو لامل شوي دي، له منځه یوسي او همداراز داسې دولت دی، چې ټولو هغو شخړو او اختلافونو ته د پای ټکی ږدي، چې د مسلمانانو تر منځ د سیکولریستي حکومتونو د شتون له امله منځ ته راغلي دي.

د دغه کمپاین په پای کې د یمن زرین تاریخ وړاندې کېږي، هغه تاریخ چې یمن د اسلامي خلافت د حکومتولۍ تر سیوري لاندې ژوند کاوه او هغه وخت په یمن کې بشپړه سوله او امنیت حاکم و او دا هم بیانوي، چې د خلافت دولت به اوسنۍ اوږدمهاله ستونزې، چې پر ماشومانو او یمني کورنیو یې تاثیر اچولی دی، څنګه حل کړي.

له دې امله چې په یمن کې زموږ پر خلکو کړکېچ سخت شوی دی، نو د مرکزي مطبوعاتي دفتر د ښځو څانګې دغه کمپاین په لاندې تاریخ بیا پیل کړی دی:

۱۴۴۰هـ.ق، د ربیع الاول ۳مه

۲۰۱۸م، د نومیر ۱۱مه

ژباړن: شجاع بشارت

د حزبي جوړښت (تکتل) کتاب په ۵۰ مخکې داسې راغلي دي (عربي چاپ):

ه- د ژوند د اړتیاوو قرباني کول: د اسلام او دعوت د لېږد لپاره یو بل خنډ د دنیايي ژوند، لکه د مال قربانول او یا د تجارت له لاسه ورکول دي. پر دغو ستونزو باندې د برلاسه کېدو لپاره مو باید په یاد وي چې الله سبحانه و تعالی له مومنانو څخه د جنت په بدل کې ژوند او مال اخیستی. همدغه یادونه باید بسنه وکړي او ټاکنه باید اشخاصو ته ورکړل شي پرته له دې چې د دغو څېزونو قربانۍ ته اړ شي. رسول الله صلی الله علیه وسلم عبدالله ابن جحش رضي الله عنه ته چې د مکې او طایف په منځ کې یې په نخلې سیمه کې د قریشو د احوالو لپاره موظف کړی و، په یوه لیک کې لیکي وو:

 «وَلاَ تُكْرِهَنَّ أَحَداً مِنْ أَصْحَابِكَ عَلَى الْمَسِيرِ مَعَكَ وَامْضِ لأَمْرِي فِيمَنْ تَبِعَكَ»

له اصحابو څخه هیڅوک مه اړباسه چې له تا سره ملتیا وکړي، زما له امر سره سم له هغوی سره چې ستا پيروي کوي، مخ پر وړاندې ولاړ شه.

پوښتنه دا ده: په يو شمېر حديثونو کې رسول الله صلی الله عليه وسلم يادونه کړې، چې مسلمانان حتمي بايد د خپل امیر پيروي وکړي او دا هغه څه دي چې موږ يې په حزب کې وينو. د حزب شباب اړ دي چې غوښتل شوې دندې ترسره کړي، که څه هم پر ده باندې ياد مسوليتونه دروند پېټی وي او ورته د تېښتي هيڅ موکه په لاس نه ورځي، خو په پورتني حديث کې ويل شوي چې دوی اړ نه دي يادې چارې ترسره کړي. څرنګه دا دواړه چې په تکتل کې د (ه) تر سرليک لاندې راځي چې شباب اړ نه دی چې د امر له امر سره سم کار وکړي او نور حدیثونه وایي چې شباب بايد د امر پيروي وکړي، دا دوې خبرې یو له بله څه ډول پرتله کوی؟ د پوښتنې د اوږدوالي له امله بخښنه غواړم. الله سبحانه و تعالی دې اجر درکړي.

ځواب:

وعليکم سلام ورحمته الله وبرکاته.

۱- داسې ښکاري چې ته د دندو په موضوع کې ستونزه لرې. يو شمېر دندې داسې دي چې اړوند امر يې له خپلو ټولو مامورينو څخه غواړي، چې د ده له پيروۍ او شرعي حکمونو سره سم یې حتمي بايد سرته ورسوي، لکه په اونيزو يا مياشتنيو حلقو کې ګډون کول، پر شرايطو برابرو خلکو سره تماس نيول او تفاعل ورسره کول. دا هغه څه دي چې د دوی د دندو په لايحه او نورو اداري مقرارتو کې بيان شوي دي. همدا رنګه ځينې نورې ځانګړې دندې شته چې يو شباب يا يوه ډله شباب یې د ترسولو کولو دنده په غاړه لري، لکه د يوه دولت مشر ته ليک لېږل، د هيئت په توګه یو متنفذ ته تلل، نوي خطرونه او اندېښنې سپړل، يا يو ظالم حاکم ته سپينه وينا کول يا د حزب له لوري ليک ورته سپارل او داسې نورې ځانګړې دندې. يادې دندې يواځې هغو کسانو ته سپارل کېږي، چې په خپله خوښه يې د سرته رسولو غوښتنه کوي. که يو څوک خوښ وي، نو ده ته ياده دنده سپارل کېږي او د خپلو نيمګړتياوو په تړاو مسول دی، خو که خوښ نه وي نو دی بيا مکلف نه دی او نه هم اړ ايستل کېږي يانې هغه د یاد کار کولو ته نه مجبوره کېږي.

ياده موضوع په اداري مقرارتو د (متحدالمال/ځانګړو دندو) تر سرليک لاندې بيان شوې ده: «هر څوک چې يوه ځانګړې دنده په خپله خوښه اخلي، دی هغې دندې ته ژمن دی او دا د منلو نه ده، هغه دنده یې چې په خپله خوښه اخيستی ده سرته ونه رسوي. که ياد کار يې ترسره نه کړ، نو دا د نوموړي پر نه کولو دلالت کوي او دی د ياد کار د نه کولو په تړاو د سزا وړ دی.)  

تاسې پوهېږئ چې په پيل کې راغلي: « هر هغه څوک چې په خپله خوښه دنده اخلي...، يانې که دی يې په خپله خوښه وانخلي، دی نه اړايستل کېږي او نه هم سزا ورکول کېږي.

۲-د دې لپاره چې دا موضوع ښه روښانه کړو، زه به د عبدالله بن جحش د سریې کيسه بيان کړم، ترڅو پوه شو چې هغه يوه عمومي دنده نه وه. د جګړې لپاره د مسلمانانو ټاکل، لکه د تبوک د غزا لپاره چې رسول الله صلی الله عليه وسلم مسلمانان وټاکل. ځکه د صلی الله عليه وسلم هغو کسانو ته سزا ورکړه، چې وروسته پاتې شوي وو. ځکه دا يوه عمومي دنده وه او د امر پيروي کول په عمومي دنده کې حتمي دي.

د عبدالله بن جحش په سریه کې د مسلمانانو ټاکل د عمومي جګړې لپاره نه وو، بلکې د يو شمېر محدودو  خلکو لپاره يوه ځانګړې دنده وه، ترڅو په سختو حالتونو کې خبرونه راوړي. ځکه نو د رسول الله صلی الله عليه وسلم حديث د دوی د امر عبدالله لپاره دا و چې دی بايد هيڅوک اړ نه کړي:

په دلايل النبوة کې البیهقي له ابن اسحاق څخه روايت کوي، ده وويل: «يزيد ابن رومان را ته وويل چې عروه ابن الزبير وويل: « رسول الله صلی الله عليه وسلم عبدالله بن جحش د نخلې سيمې ته ولېږه او هغه ته يې وويل:

«كن بها حتى تأتينا بخبر من أخبار قريش»

هم هلته پاتې شئ، ترڅو د قريشو خبرونه را ته راوړئ.

هغه صلی الله عليه وسلم عبدالله بن جحش ته د جګړې امر نه و ورکړی، ځکه هغه مقدسه او د حرم مياشت وه. هغه صلی الله عليه وسلم نوموړي ته له ځای ښودلو څخه وړاندې يو ليک ورکړ او په کې ليكلي یې و:

«اخرج أنت وأصحابك، حتى إذا سرت يومين فافتح كتابك وانظر فيه، فما أمرتك به فامض له، ولا تستكرهَنَّ أحدا من أصحابك على الذهاب معك»، فلما سار يومين فتح الكتاب، فإذا فيه: «أن امض حتى تنزل نخلة بين مكة والطائف، فتأتينا من أخبار قريش بما اتصل إليك منهم»

ته او ملګرې د لاړ شئ ترڅو دوه ورځنی سفر پوره کړی، وروسته ليک پرانيزه او ويې لوله او زما له امر سره سم مخ پر وړاندې ولاړشه او خپل ملګري مه اړباسه چې له تا سره ولاړ شي.

تر دوې ورځې سفر کولو وروسته يې ليک پرانيست او په ليک کې ليکل شوي و:

«تګ ته دوام ورکړه ترڅو د طايف او مکې ترمنځ نخلې ته ورسېږې او د قريشو په تړاو خبرونه راوړه لکه څرنګه چې مخکې له تاسره د دوی په تړاو خبرې شوي وې».

نوموړي رضي الله عنه خپلو ملګرو ته د ليک تر لوستلو وروسته وويل: «زه اورم او اطاعت کوم، هر هغه څوک چې د شهادت غوښتنه کوي له ما سره د لاړ شي، زه د رسول الله صلی الله عليه وسلم په امر مخ پر وړاندې ځم او څوک چې نه غواړي کولی شي بېرته ستون شي، ځکه رسول الله صلی الله عليه وسلم زه د چا له اړ ايستلو څخه منع کړی يم، بیا نو خلکو له ده سره تګ ته دوام ورکړ...)

ابن هشام د سيرت په کتاب کې ليکي: «تر دوو ورځو سفر کولو وروسته عبدالله بن جحش ليک پرانيست او ويې لوست چې پکې لیکلي و:

«إذَا نَظَرْتَ فِي كِتَابِي هَذَا فَامْضِ حَتّى تَنْزِلَ نَخْلَةَ، بَيْنَ مَكّةَ وَالطّائِفِ، فَتَرَصّدْ بِهَا قُرَيْشاً وَتَعَلّمْ لَنَا مِنْ أَخْبَارِهِمْ»

کله د چې زما ليک ولوست مخ پر وړاندې ولاړ شه، ترڅو د طایف او مکې ترمنځ نخلې ته ورسېږې، له هغه ځايه قريش وڅاره او د دوی په اړه موږ ته خبر راکړه.

کله چې عبدالله بن جحش ليک ولوست، ده وويل زه اورم او پيروي کوم، وروسته يې خپلو ملګرو ته وويل، چې رسول الله صلی الله عليه وسلم ماته امر کړی چې د نخلې لور ته لاړ شم، ترڅو له هغه ځایه قريش وڅارم او هغه صلی الله عليه وسلم ته د دوی په اړه خبرونه راوړم او ده صلی الله عليه وسلم زه له دې منع کړی يم چې له ما سره تګ ته  په تاسو کې څوک اړ کړم. نو هر هغه څوک چې شهادت لاس ته راوړي او د هغه غوښتنه لري، نو مخ پر وړاندې د ولاړ شي او هر هغه څوک چې نه غواړي بېرته د ستون شي. زه د رسول الله صلی الله عليه وسلم له امر سره سم مخ پر وړاندې ځم. دی مخ پر وړاندې ولاړ او د ده ملګري هم له ده سره مخ پر وړاندې ولاړل او هېڅوک وروسته پاتې نه شو.)

تاسو پوهېږئ چې دا يوه ځانګړې دنده وه، ځکه نو د دې دندې د ترسره کولو په موخه هيڅوک هم نه دي اړ ايستل شوی او یاده دنده د شهادت د ترلاسه کولو لپاره یوه دنده وه. په متن کې ويل شوي دي چې د دوی قومندان عبدالله دوی ته وويل: «رسول الله صلی الله عليه وسلم ماته امر کړی چې د نخلې په لور ولاړ شم، ترڅو قريش وڅارم او د دوی په اړه هغه صلی الله عليه وسلم ته خبرونه راوړم او ده صلی الله عليه وسلم زه منع کړم له دې څخه چې څوک تګ ته اړ کړم. نو هر هغه څوک چې غواړي شهادت لاسته راوړي او غوښتنه يې کوي له ما سره د لاړ شي او څوک چې نه غواړي بېرته د ستون شي. زه د رسول الله صلی الله عليه وسلم له امر سره سم مخ پر وړاندې ځم. دی مخ پر وړاندې لاړ او د ده ملګري هم له ده سره يوځای مخ پر وړاندې لاړل او هيڅوک هم شاته پاتې نه شو).

تاسې پوهېږئ، چې هيڅوک هم شاته پاتې نه شو يانې که څه هم دوی اړ نه وو چې ياده ځانګړې دنده سرته ورسوي، خو هېچا هم له دې کاره ډډه ونه کړه. الله سبحانه و تعالی د پر دوی ورحمېږي.

۳- اوس د تکتل (حزبي جوړښت) د (ه) برخې هغه ياد شوی پاراګراف ګورو: دا له امت سره د تفاعل تر سرليک لاندې بيان شوی دی او د تفاعل پر وړاندې هغه خنډونه په ګوته کوي چې شباب يې سرته رسوي.  

ياد پاراګراف د دنيايي ژوند د قربانۍ د موضوعاتو په تړاو بحث کوي، په داسې حال کې چې له امت سره د تفاعل کړنې ترسره کېږي. د تفاعل په پړاو کې ځانګړې دنده له خطرونو او اندېښنو سره مله ده او د دنيوي ژوند، لکه شتمنۍ، تجارت او داسې نورو د له منځه تللو شتونتیا هم پکې شته...

نو هر څوک چې نه غواړي د تفاعل په پړاو کې ځانګړې دنده ترسره کړي، دی نه اړايستل کېږي، خو دی کولی شي چې عامه چارې ترسره کړي، خو ده ته د تقوا يادونه کېږي او ورته ويل کېږي چې الله سبحانه و تعالی د مومنانو ژوند او شتمني د جنت په بدله کې له دوی څخه پېرلي دي. همدغه يادونه بسنه کوي او د قربانۍ انتخاب د خلکو په لاس کې دی...

تاسو پوهېږئ، چې ياد متن د قربانۍ په تړاو بحث کوي ځکه چې ځانګړې دنده له ستونزو ډکه ده.

۴-په پای کې ويلی شو چې شباب نه اړ ايستل کېږي چې ځانګړې دنده ترسره کړي، خو عامه دندې بايد په ژمنتيا سره ترسره کړي او د شريعت له احکامو سره سم د خپل امر پيروي تر هغه وخته وکړي چې ورته امر کوي.

هيله لرم چې په تړاو به یې پوهېدلی یې او الله سبحانه وتعالی تر ټولو ښه خبر دی.

ستاسې ورور عطا بن خليل ابو الرشته

پوښتونکی: محمد عبدالبصير