(قسمت پنجم)

الله سبحانه وتعالی برای بندگان مؤمن خود بشارت داده است که آنان را نصرت و تمکین می‌دهد، به شرط آن‌که به اوامرش پایبندی کنند و شروط وی را برای تحقق نصرت فراهم سازند. این بشارت‌ها خیلی واضح و آشکار است که برخی از آن‌ها توسط نصوص شرعی و برخی هم از حوادث و پیشامدهای واقعیتی‌که در آن بسر می‌بریم، به اثبات می‌رسد.

بشارت‌های تحقق نصرت برای امت از طریق وحی و نصوص شرعی:

1-   وعده به بزرگی منزلت امت و پیروزی بر دشمنان؛ الله سبحانه وتعالی فرموده است:

﴿وَ لَا تَهِنُوا وَ لَا تَحْزَنُوا وَ أَنتُمُ الْأَعْلَوْنَ إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ﴾ [آل عمران: 139]

ترجمه: و (از جهاد در راه الله به سبب آنچه بر سرتان می‌آید) سست و زبون نشوید و (برای کشتگان‌تان) غمگین و افسرده نگردید و شما (با تأییدات الهی و قوت ایمان راستین و نیروی حقی‌که از آن دفاع می‌کنید) برتر (از دیگران) هستید (و پیروزی و بهروزی از آن شماست)، اگر که به راستی مؤمن باشید (و بر ایمان دوام داشته باشید).

این بشارت برای بندگان مؤمن الله سبحانه وتعالی اطمینان‌بخش و تثبیت کننده بوده و نوید می‌دهد که پیروزی از آن آن‌هاست، هرچند که زمان طولانی یا کوتاه شود و بشارت می‌دهد که الله سبحانه وتعالی با نصرت خود همرای شان است. وی سبحانه و تعالی مؤمنان را از خضوع و کرنش، ذلت و خواری و تسلیمی در برابر دشمنان برحذر داشته و چنین فرموده است:

﴿فَلَا تَهِنُوا وَ تَدْعُوا إِلَى السَّلمِ وَ أَنتُمُ الْأَعْلَوْنَ وَ اللَّهُ مَعَكُمْ وَ لَن يَتِرَكُمْ أَعْمَٰلَكُمْ﴾ [محمد: 35]

ترجمه: سست مشوید و (کافران را) به صلح مخوانید، چرا که شما برترید و الله با شماست و هرگز از (اجر و ثواب) اعمال‌تان نمی‌کاهد.

امام إبن کثیر رحمه الله فرموده است: عبارت «وَاللهُ مَعَکُم» دلیل بر بشارت بزرگ به نصرت و پیروزی بر دشمنان است.»

2-   الله سبحانه وتعالی برای مسلمانان تأکید می‌کند که دین‌شان بزودی بر تمام ادیان جهان چیره خواهد گشت؛ چنانکه فرموده است:

﴿هُوَ الَّذِى أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَىٰ وَ دِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَ لَوْ کَرِهَ المُشرِکُون﴾ [التوبه: 33]

ترجمه: او (الله) کسی است که رسول خود (محمد صلی الله علیه وسلم) را همراه با هدایت و دین راستین (به میان مردم) فرستاده است تا این آئین (کامل و شامل) را بر همه آئین‌ها پیروز گرداند (و به منصه ظهورش رساند) هرچند که مشرکان نپسندند.

3-   رسول الله صلی الله علیه وسلم برای امت خود بشارت داده که سیطرۀ دین‌شان تا جائی‌که امکان شب و روز در آن باشد، خواهد رسید، چنانکه امام مسلم از طریق ثوبان روایت کرده که پیغمبر صلی الله علیه وسلم می‌فرمودند:

«إنَّ اللهَ زَوَی لِیَ الأرضَ فَرَأیتُ مَشَارِقِهَا وَ مَغَارِبِهَا وَ إِنَّ أُمَّتِی سَیَبلُغُ مُلکَهَا مَا زَوَی لِی مِنهَا»

ترجمه: الله (سبحانه وتعالی) زمین را برایم جمع کرد و من مشارق و مغارب آن را دیدم و بدون شک که مُلک و فرمانروائی امتم تا جائی‌که برایم جمع کرده شد (و من دیدم) بزودی خواهد رسید.

4-   الله سبحانه وتعالی برای بندگان خود وعده استخلاف، تمکین و امنیت را داده و این وعده تحقق یافته است و تا زمانی‌که مسلمانان به منهج وی پایبند باشند و به اوامر و نواهی‌اش مقید باشند، این وعده هم‌چنان تحقق خواهد یافت، چنانکه فرموده است:

﴿وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ ءَامَنُوا مِنْكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الْأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَلَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِينَهُمُ الَّذِي ارْتَضَى لَهُمْ وَلَيُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْناً يَعْبُدُونَنِي لَا يُشْرِكُونَ بِي شَيْئاً وَمَنْ كَفَرَ بَعْدَ ذَلِكَ فَأُولَئِكَ هُمُ الْفَاسِقُونَ﴾[نور: 55]

ترجمه: الله (سبحانه وتعالی) به کسانی از شما که ایمان آورده اند و کارهای شایسته انجام داده اند، وعده می­دهد که آنان را قطعاً جایگزین (پیشینیان و وارث فرماندهی و حکومت شان) در زمین خواهد کرد (تا آن را پس از ظلم ظالمان، در پرتو عدل و داد خود آبادان سازند) همان گونه که پیشینیان (دادگر و مؤمن ملت­های گذشته) را جایگزین (طاغیان و یاغیان ستمگر) قبل از ایشان (در ادوار و اعصار دور و دراز تاریخ) کرده است (و حکومت و قدرت را بدانان بخشیده است). هم‌چنین دین (اسلام نام) ایشان را که برای آنان می­پسندد، حتماً (در زمین) پابرجا و برقرار خواهد ساخت و نیز خوف و هراس آنان را به امنیت و آرامش مبدل می­سازد (آن چنان که بدون دغدغه و دلهره از دیگران، تنها) مرا می­پرستند و چیزی را شریک من نمی­گردانند. بعد از این (وعده راستین) کسانی‌که کافر شوند، آنان کاملاً بیرون شوندگان (از دائره ایمان و اسلام) بشمار رفته (مرتدان و متمردان حقیقی بشمار می­روند).

5-   الله سبحانه وتعالی برای مسلمانان اطمینان می‌بخشد که کفار شکست می‌خورند و از مجازات ما فرار کرده نمی‌توانند، هرچند که نیروی شان افزون شود، چنانکه فرموده است:

﴿لَا تَحسَبَنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا مُعْجِزِينَ فِى الْأَرْضِ وَ مَأْوَىٰهُمُ النَّارُ وَ لَبِئْسَ الْمَصِيرُ﴾ [نور: 57]

ترجمه: گمان مبر که کافران درمانده کنندگان (الله) در زمین باشند (و بتوانند از چنگال مجازات الهی فرار کنند و از قلمرو قدرتش بیرون روند. نه تنها در این جهان از مجازات الله مصون نیستند)، بلکه در آخرت جایگاهشان دوزخ است و چه بد جایگاهی است!

6-   هرکس دین الله سبحانه وتعالی را نصرت دهد وی نیز نصرتش ‌می‌دهد، چنانکه فرموده است:

﴿يَٰأَيُّهَا الَّذِينَ ءَامَنُوا إِن تَنصُرُوا اللَّهَ یَنصُرکُم وَ يُثَبِّتْ أَقْدَامَكُمْ﴾ [محمد: 7]

ترجمه:ای مؤمنان! اگر (دین) الله را یاری کنید، الله شما را یاری می‌کند (و بر دشمنان‌تان پیروز می‌گرداند) و گام‌های تان را استوار می‌دارد (و کار و بارتان را استقرار می‌بخشد).

7-   دعوت‌گرانی‌که برای نصرت دین الله سبحانه وتعالی فعالیت می‌کنند، هم‌چنان پابرجا و ثابت‌قدم بوده و کسانی‌که علیه شان فعالیت می‌کنند و تنهای شان گذاشته اند، برای شان هیچ ضرری رسانده نمی‌توانند. از معاویه روایت است که گفت: شنیدم از پیامبر صلی الله علیه وسلم که می‌گفت:

«لَا تَزَالُ طَائِفَةٌ مِنْ أُمَّتِي ظَاهِرِينَ عَلَى الْحَقِّ لَا يَضُرُّهُمْ مَنْ خَذَلَهُمْ حَتَّى يَأْتِيَ أَمْرُ اللَّهِ وَهُمْ كَذَلِكَ...»

ترجمه: همیشه و بطور مداورم در میان امتم، گروهی هستند که پشتیبان و حامی حق بوده و آنانی­که آنان را رها نموده اند و به شکست مواجه ساخته اند؛ نمی­توانند به آن­ها ضرری برسانند و آن­ها به همین منوال وجود خواهند داشت تا آنگاه که فرمان الله فرا رسد (تا روز قیامت).

8-   بشارت فتح شهرهای از سرزمین‌های کفری که تا به امروز فتح اسلامی بدان جا نرسیده است؛ از عبدالله بن عمرو بن العاص رضی الله عنه روایت است که گفت: در حالی‌که ما اطراف رسول الله صلی الله علیه وسلم در حال نوشتن بودیم، از ایشان پرسان شد که از قسطنطنیه و رومیه کدام یک اول‌تر فتح می‌شود؟ رسول الله صلی الله علیه وسلم پاسخ دادند: «اول شهر هِرَقل فتح می‌شود» یعنی قسطنطنیه. (مسند امام احمد) و رومیه (روما) تا امروز فتح نشده است.

بشارت‌هایی‌که از واقعیت موجود به اثبات می‌رسد:

1-   متمایز شدن صفوف حق و باطل: امروزه شاهد آنیم که صفوف پیروانان حق و باطل از هم متمایز شده اند و این واقعیت را آیات قرآن چنین تعبیر می‌کند:

﴿مَا كَانَ اللَّهُ لِيَذَرَ الْمُؤْمِنِينَ عَلَىٰ مَا أَنتُمْ عَلَيْهِ حَتَّىٰ يَمِيزَ الخَبِیثَ مِنَ الطَّيِّبِ﴾ [آل عمران: 179]

ترجمه:(ای مؤمنان! سنت) الله بر این نبوده که مؤمنان را به همان صورتی‌که شما هستید (و مؤمن با منافق آمیزه یکدیگر شده است و مسلمان از نامسلمان جدا نگشته است) به حال خود واگذارد؛ بلکه الله (با محک سختی‌ها، دشواری‌ها و فراز و نشیب‌های زندگی، منافق) ناپاک را از (مؤمن) پاک جدا می‌سازد.

دعوت‌گران سکولاریزم و آزادی‌خواهان غربی بسان شیر وارد میدان شدند، گروه‌های الحادی و کفری و سازمان‌های مربوط به زن بطور علنی ظهور کردند، رسانه‌ها در اختیارشان گذاشته شد، کینه و بغض شان را نسبت به اسلام اظهار کردند، امت همواره بیدار بوده و متوجه مکر دشمنان است و آنان را با دسائس شان إفشاء کرده و تشخیص می‌دهد و الله سبحانه وتعالی باطل را خوار وزبون کرده و بالای هم انبوه می‌کند.

2-   اظهارات ضد اسلام رهبران دولت‌های استعمارگر امت را بیدار کرده و از حقیقت جنگ بر ضد اسلام پرده برداشته است.

3-   برطرف شدن پرده ترس و نترسیدن از مجازات حکام و دستگاه‌های شان در سرزمین‌های اسلامی.

 شباب امت اسلامی بهترین الگوها و مثال‌ها در ثبات و استقامت در برابر مجازات در جریان انقلابات بهارعربی خوانده شده اند، با وجود آنکه برای آوردن تغییر ریشه‌ای و اساسی در برابر کفار، حکام و سیاسیون راه درستی را طی نمی‌کنند.

4-   إفشاء شدن مزدوری و غلامی حکام سرزمین‌های اسلامی و برملا شدن دسائس شان بر ضد امت؛ به ویژه بعد از انتشار وسائل ارتباطی الکترونیکی که مورد استفاده دعوتگران قرار گرفت؛ همان دعوتگرانی‌که برای اقامه خلافت راشده بر منهج نبوت فعالیت می‌کنند تا جائی‌که بر حکام و مزدوران شان تلوین حقائق و گمراه‌سازی مردم سخت گردیده است.

5-   علماء بین ثبات بر حق و یا سقوط: بسیاری از علماء در جریان جنگ‌های دولت‌های استعماری بر ضد اسلام و اهل آن ابتلاء و افشاء شدند؛ طوری‌که در کنار همکاران‌شان از حکام مسلمانان موقف گرفتند؛ واقعاً که بین علماء درباری و علماء ربانی تفکیک واضح و روشن صورت گرفته است. از الله سبحانه وتعالی برای این علماء ربانی ثبات و استقامت بیشتر خواهانیم.

6-   نظام دموکراسی سکولاریزم نتواسته که مشکلات بشریت راه‌ معالجه کند و شکست آن به وضوح دیده می‌شود.

7-   ضعیف شدن مفکوره میهن‌پرستی تا جائی‌که از سرزمین‌های شان محافظت کرده نمی‌توانند و در تنظیم امور مردم عاجز گشته اند. میهن‌پرستان سودان مثال واضحی بوده که ده‌ها بار به متلاشی کردن سرزمین شان دست برده اند.

8-   شکست حرکات و احزاب اسلامی میانه‌رو که برای بازی دموکراسی امنیت می‌بخشند: این احزاب در تقدیم راه‌حل‌ها برای معالجه مشاکل مردم شکست خوردند و برای مسلمانان یک اسلام بدمنظر که راضی به احکام کفری است، تقدیم نمودند. بلی، اسلامی که غرب را یاری می‌رساند و با ظالمان سازش و نرمی می‌کند، مانند حکومت البشیر، جنبش اسلامی در سودان، جنبش النهضه در تونس، جنبش حماس در نوار غزه و اخوان المسلمین در مصر... الخ.

9-   خواست مسلمانان مبنی بر تطبیق اسلام: این امر در شعارهای اسلامی که از سوی جوانان مسلمان در انقلابات بهار عربی سر داده شده، ثابت شده است.

10-         از بشارت‌های دیگر؛ پیداشدن احساس به وحدت امت و وحدت قضایای آن:  امت اسلام بعد از فروپاشی خلافت علیه ظلم نظام‌های میهن‌پرست استعمارگر انقلاب‌ها نموده اند، مثلاً در تونس، مصر، لیبیا، یمن، شام، سودان، المغرب و الجزائر...الخ، و به خواست الله سبحانه وتعالی این جنب‌وجوش امت هم‌چنان ادامه خواهد داشت تا آن‌که الله سبحانه وتعالی آن را به وسیله دولت اسلام (دولت خلافت راشده بر منهج نبوت) اکرام کند. ادامه دارد...

برگرفته از شماره 419 جریده الرایه

نویسنده: استاد محمد جامع (أبو أیمن)

مترجم: محمد مزمل

پرسش

سایت خبری الجزیره به تاریخ 9 دسمبر 2022م با انتشار خبری نوشت: «کار چهل‌وسومین دور نشست رهبران دولت‌های شورای همکاری خلیج و نشست خلیج با چین و هم‌چنین نشست عرب و چین با حضور شماری از رهبران عرب و شی‌جین پینگ، رئیس‌جمهور چین روز جمعه در ریاض، پایتخت عربستان سعودی آغاز گردید.» اهداف این نشست‌های چین با عربستان سعودی و دولت‌های خلیج و نیز دولت‌های عربی در ریاض چیست؟ می‌دانیم که چین برای گسترش نفوذ سیاسی خودش و نیز نشان دادن خود به عنوان یک قطب بزرگ جهانی پیوسته خواهان چندقطبی شدن جهان است، آیا این نشست‌ها بیان‌گر اسلوب چین برای چندقطبی کردن جهان در مقابل اسلوب خشن روسیه برای گسترش نفوذش و چندقطبی نمودن جهان می‌باشد؟ و این‌که آیا این اسلوب چین توسط حکام سرزمین‌های عربی استقبال خواهد شد؟ و نیز عکس‌العمل امریکا در این خصوص چیست؟

پاسخ

برای روشن شدن پاسخ به پرسش‌های مطرح شده به بررسی امور زیر باید پرداخت:

1. شی‌جین پینگ، رئیس‌جمهور چین به تاریخ 8 دسمبر 2022م وارد عربستان سعودی شد و با پادشاه سعودی و بن سلمان، ولیعهد آن دیدار نمود. از رئیس‌جمهور چین به گرمی استقبال صورت گرفت و دو طرف توافق‌نامۀ مشترک و فراگیر اقتصادی امضاء نمودند؛ از جمله توافق‌نامه‌هایی به ارزش 30 ملیارد دالر در عرصۀ انرژی و زیربنایی. این توافق‌نامه‌ها در تلاش برای هماهنگی میان پروژه‌های چین در چهارچوب استراتجی "کمربند و جاده" (راه ابریشم جدید) و پروژه‌های بن سلمان موسوم به "چشم‌انداز 2030" که سرگرمی عنوان برجستۀ آن را تشکیل می‌دهد، صورت می‌گیرد. در این نشست روی موقعیت بزرگ صنعتی چین در عربستان سعودی برای بازاریابی در منطقه نیز گفتگو صورت گرفت. سپس در روز دوم سفر شی‌جین پینگ، نشست چین با دولت‌های خلیج در ریاض برگزار گردید و سپس در همان روز نشست دیگری با دولت‌های عربی برگزار شد و شمار زیادی از "رهبران" عرب در آن شرکت نمودند؛ نشستی‌که وزارت خارجۀ چین در مورد آن گفت: «این نشست بیان‌گر گسترده‌ترین میزان فعالیت دیپلوماتیک میان چین و جهان عرب از زمان تأسیس جمهوری مردم چین می‌باشد.» (منبع: بی بی سی 8 دسمبر 2022م) در این دو نشست روی استحکام مشارکت و همکاری‌های دوجانبه میان سرزمین‌های عربی و چین تأکید صورت گرفت و در بیانیۀ پایانی روی مسائل عام مانند احترام به نظم جهانی موجود و احترام به حاکمیت دولت‌ها و عدم استفاده از زور و اصل حسن هم‌جواری و نیز مرکزیت قضیۀ فلسطین و تلاش برای جلوگیری از گسترش سلاح هسته‌ای تأکید صورت گرفت. چین در بیانیۀ پایانی نشست چین با کشورهای خلیج از ایران انتقاد نموده و از آن خواست به همسایه‌گانش احترام کند. «دولت‌های حاشیۀ خلیج و چین روز گذشته در پایان نشست خلیج و چین که در ریاض برگزار گردیده بود، بیانیۀ مشترکی را منتشر نمودند. در این بیانیه از تلاش‌ها و پیش‌قدم شدن دولت امارات برای دستیابی به راه‌حلی ناشی از گفتگو و صلح‌آمیز برای قضیۀ جزیره‌های سه‌گانه‌ای که ایران آن را بخشی از خاک خود می‌شمارد، حمایت صورت گرفت. هم‌چنین از ایران خواسته شد به گونۀ جدی وارد مذاکرات برای ازسرگیری توافق هسته‌ای ایران شود.» (منبع: میادین 10 دسمبر 2022م) لازم به ذکر است که سفیر چین در تهران در اعتراض به این موقف چین فرا خوانده شد.

2. استراتجی جدید امریکا، چین را بزرگ‌ترین خطر در برابر تسلط امریکا برجهان می‌داند و به این باور است که چین توان ساختن نفوذ عملی در گوشه و کنار جهان را دارد؛ زیرا چین دولتی است که پس از امریکا، دومین اقتصاد جهان را دارا می‌باشد و نیز دومین دولت در میزان اختصاص بودجۀ نظامی به شمار می‌رود. بنابراین، امریکا فعالیت‌های چین را با دقت زیر نظر دارد و برای جلوگیری از بالارفتن آن برنامه ریزی می‌نماید؛ بلکه حتی خودش را برای جنگ با چین آماده می‌کند؛ چنان‌چه اظهارات بایدن، رئیس‌جمهور امریکا در خصوص بحران اخیر تایوان بیانگر این ادعاست. امریکا سفر فوق‌الذکر رئیس‌جمهور چین را این گونه بررسی نمود: «قصر سفید روز چهارشنبه در بیانیه‌ای گفت: ما از سفر شی‌جین پینگ رئیس‌جمهور چین به کشور شاهی عربستان سعودی "شگفت‌زده نشدیم"؛ زیرا می‌دانیم پکن سعی دارد نفوذ خود را در خاورمیانه افزایش دهد. جان کری، مسئول هماهنگی ارتباطات استراتجی شورای امنیت ملی امریکا نیز گفت: «ما تأثیرگذاری را که چین سعی دارد در سراسر جهان استحکام بخشد، درک می‌کنیم.» وی افزود: «سفر رئیس‌جمهور چین غافل‌گیرانه نیست و قطعاً این نیز غافل‌گیرانه نیست که سفر به خاورمیانه را برگزیده.» (منبع: سی ان ان عربی 8 دسمبر 2022م)

3. از آن طرف، چین سعی دارد وانمود کند که با نظم جهانی امریکائی مخالفت ندارد؛ طوری‌که فراخوان‌های امریکا را تکرار می‌کند؛ چنان‌چه در همین سفر رئیس‌جمهور چین و مشخصاً در بیانیۀ پایانی نشست یادشده بالای حفاظت از نظام جهانی مبتنی بر قانون بین‌المللی و جلوگیری از گسترش سلاح هسته‌ای و مبارزه با تروریزم تأکید صورت گرفت؛ بلکه حتی بیانیۀ پایانی نشست چین با دولت‌های عرب در ریاض شامل انتقادهای غیر صریح از روسیه نیز بود؛ آنجا که روی احترام به حاکمیت دولت‌ها و جلوگیری از بکارگیری زور یا تهدید به استفاده از آن و احترام اصل حسن هم‌جواری تأکید شد؛ تأکیدی‌که اشاره به جنگ روسیه برعلیه اوکراین داشت. هم‌چنین انتقادی‌که چین در بیانیۀ پایانی مذکور از ایران داشت و از آن خواست به حسن هم‌جواری پایبند بوده و به امور دولت‌های خلیج مداخله ننماید، این انتقاد نیز از یک زاویه به نوعی هم‌سویی با دولت‌های غربی و امریکا به شمار می‌رود؛ غرب و امریکائی‌که همواره این انتقادها را متوجه ایران می‌نمایند. فراخوانی سفیر چین توسط ایران به نشانۀ اعتراض یک بار دیگر نشان می‌دهد که ادعای شکل گرفتن "پایگاه جدید جهانی" متشکل از روسیه، چین، ایران و کوریایی شمالی، ادعای خیالی و غیر واقعی می‌باشد.

4. و اما در خصوص روابط دولت‌های عربی با چین باید گفت که نشست‌های فوق در سعودی، هیچ‌گونه تغییری از نظر بین‌المللی در این روابط به وجود نیاورده. درست است که عربستان سعودی از رئیس‌جمهور چین به گرمی استقبال نمود؛ استقبال گرمی‌که بایدن رئیس‌جمهور امریکا در جریان سفرش در ماه جولای 2022م از آن بهره‌مند نشد، اما دلیل آن استقبال سرد از بایدن همانا مشارکت عربستان سعودی با جمهوری‌خواهان در رقابت با حزب دموکرات و شخص بایدن بود، به علاوۀ کم‌مهری و احترام اندکی که بایدن به بن سلمان، ولیعهد سعودی نشان داد. گذشته از آن؛ دولت‌های عربی توافق‌نامه‌های شراکت استراتجی را با هر یک از هند و آلمان نیز امضاء نمودند، بدون این‌که آن توافق‌نامه‌ها، وابسته‌گی و یا تغییر در وابسته‌گی سیاسی تعبیر شود.

5. از آن جایی‌که چین از مشکلات سیاسی بزرگی در ما حول خوداش رنج می‌برد، مانند مشکلی‌که با تایوان دارد؛ طوری‌که آن را بخشی از خاک خود می‌داند؛ اما تا هنوز توان این را ندارد که آن را به خود پیوند دهد و نیز مشکلی که با ویتنام دارد و یا مشکلات مربوط به جزیره‌هایی‌که با دولت‌های متعدد دارد. هم‌چنین با توجه به این‌که روابط نزدیک و دوستانۀ چین تقریباً با کوریای شمالی خلاصه می‌شود؛ با توجه به تمام این موارد باید گفت که چین مطمئناً در منطقۀ عربی نه آرزوی ایجاد وابسته‌گی سیاسی دارد و نه هم برنامه‌ای؛ مخصوصاً با توجه به این‌که از شدت روابط حکام عرب با امریکا و انگلیس به خوبی آگاه است. بناءً سفر رئیس‌جمهور چین و برگزاری این نشست‌ها و امضای توافق‌نامه‌های اقتصادی به هر قیمتی که باشد، به هیچ‌وجه بیانگر وابسته‌گی سیاسی نزدیک و یا دور نیست؛ بلکه این تنها روابط اقتصادی باز میان دولت‌هاست و درست نیست که از هیچ زاویه‌ای دیگری بجز زاویۀ اقتصادی به آن دیده شود. ممکن است این سفر برخی دلالت‌های سیاسی نیز داشته باشد؛ اما این دلالت‌ها هیچ ربطی به منطقه و یا وابسته‌گی سیاسی حکام آن ندارد. به طور مثال؛ انتقاد چین از ایران به معنای هم‌سویی با موقف غرب بوده و ثابت می‌کند که چین بیرون از موقف‌ انتقادآمیز جهانی از ایران حرکت نمی‌کند و هیچ‌گونه پیامدی مبنی بر مداخلۀ سیاسی چین با دولت‌های خلیج علیه ایران نخواهد داشت.

هم‌چنین این‌که بیانیۀ پایانی مذکور شامل انتقادهای غیر صریح از روسیه مانند احترام به حاکمیت دولت‌ها و عدم استفاده از زور و احترام به حسن‌همجواری می‌باشد، بخشی از گمانه‌زنی‌های در حال قوت‌گرفتن به شمار می‌رود، مبنی بر این‌که چین در جنگ علیه اوکراین با روسیه هم‌پیمان نمی‌شود و این‌که چین در روابط خویش با جهان راه دیپلوماتیک مسالمت‌آمیز را پیش گرفته است.

6. چین به این دلیل خود را از نظر اقتصادی به منطقۀ خلیج نزدیک می‌کند که به شدت نگران قطع شدن زنجیره‌های صنعتی خویش توسط امریکا و اروپا می‌باشد؛ به خصوص زنجیره‌های صادرات چین به بازارهای غرب. تعاملی‌که امروزه در خصوص اشتباه استراتجیک در اعتماد بیش از حد به منابع انرژی روسیه در اروپا صورت می‌گیرد، دقیقاً همان چیزی است که در آینده در خصوص اعتماد بیش از حد غرب به زنجیره‌های صنعت چین صورت خواهد گرفت و نشانه‌های این تعامل با قوت تمام عملاً ظاهر گردیده؛ چنان‌چه بربوک وزیر خارجۀ آلمان گفت: «ما دیگر به خود اجازه نخواهیم داد در خصوص قضایای حیاتی خویش به دولت‌هایی اعتماد نماییم که در ارزش‌های مان با ما شریک نیستند. بدون شک اعتماد کامل اقتصادی، بر مبنای اصل "امیدوار بودن"، ما را در معرض باج‌خواهی سیاسی قرار می‌دهد.» (منبع: میادین 2 نومبر 2022م) هم‌چنین شولتز صدر اعظم آلمان پیش از ترک پکن در مقاله‌ای به روزنامۀ "فرانکفورتر تزایتونگ" نوشت: «آلمان باید "نزدیک شدنش" به چین را که به سوی نزدیک شدن سیاسی بر اساس دیدگاه مارکس و لیلین در حرکت می‌باشد، تغییر دهد.» وی در ادامه افزود: «شرکت‌های آلمانی موظف اند گام‌هایی را برای "کاستن از اعتماد خطرآمیز خویش" به زنجیرۀ واردات از چین بردارند.» (منبع: روزنامۀ الشرق الاوسط 4 نومبر 2022م) در این خصوص و به هدف تلاش برای جلوگیری از این روند، چین یک سلسله اقدامات وقایه‌وی را  برای ممانعت از متضرر شدن زنجیره‌های وارداتش به غرب روی دست گرفته؛ ضررهایی‌که زنجیره‌های روسیه، به ویژه در موضوع انرژی در معرض آن قرار گرفته است. اقدامات وقایویی را که ظاهراً چین تا کنون روی دست گرفته، موارد زیر می‌باشد:

أ‌. فاصله گرفتن از روسیه: هرچند چین امیدوار بود پوتین رئیس‌جمهور روسیه در تحمیل یک عمل انجام شده در اوکراین موفق شود و در پی آن بتواند نقش بزرگ‌تر جهانی را برای روسیه به ارمغان آورد، اما موقف چین در شروع جنگ روسیه علیه اوکراین مبهم بود. پشتیبانی بیش از حد امریکا و اروپا از اوکراین به اوکراین قدرت بیش‌تری برای پایداری داد و اینجا بود که چین شروع به فاصله گرفتن و انتقادهای غیر صریح از روسیه نمود که پس از گردهمایی اخیر حزب کمونست چین در اوکتوبر 2022م مشاهده گردید؛ گردهمایی‌که شی‌جین پینگ رئیس‌جمهور چین امور کشور را در آن به صورت کامل در دست گرفت و رقبای خویش را از دفتر سیاسی حزب بیرون راند. پس از آن بود که روند فاصله گرفتن چین از روسیۀ نامتعادل سرعت بیشتری گرفت. چین نمی‌تواند قطع شدن زنجیره‌های صنعت خویش توسط امریکا و دولت‌های اروپائی را تحمل نماید؛ کاری‌که با زنجیره‌های انرژی روسیه نمودند و چین این احتمال را در محاسبات خود گنجانیده است.

ب‌. هم‌سویی با موقف‌گیری‌های غرب: چین پیوسته اعلان می‌کند که به نظم بین‌المللی "امریکایی" پایبند و وابسته می‌باشد و از هر آن‌چه غرب انتقاد می‌کند، چین نیز انتقاد می‌کند؛ مانند مداخلۀ ایران به امور دولت‌های خلیج. بناءً چین می‌خواهد به غرب بگوید که چین یکی از دولت‌های جهان "متمدنی" است که سیاست‌های وحشیانۀ بعضی از دولت‌ها را نمی‌پذیرد. ممکن است در روزهای آینده شاهد افزایش چنین موقف‌گیری‌هایی از جانب چین باشیم، از جمله این‌که از نظر نظامی از تایوان فاصله گرفته و از امریکا بخواهد تنش‌های آن را کاهش دهد و نیز در حل و فصل بحران هسته‌ای مربوط به کوریای شمالی همکاری نماید. چین تمام این کارها را به هدف متوقف نمودن سیاست امریکا و نیز اروپا برای قطع زنجیره‌های واردات صنعتی از چین انجام خواهد داد.

ت‌. افزایش توجه به بدیل‌های اقتصادی: چین بازارهای سرزمین‌های عربی را به چشم بدیل می‌بیند، هرچند هنوز برای بازارهای غرب مهم نیست؛ به این معنا که در صورت قطع شدن یا کاهش زنجیره‌های صادرات چین به امریکا و اروپا، ممکن است بازارهای عربی به نوعی بدیل تلقی شود؛ هرچند هنوز این بازارها در مقایسه با بازارهای امریکا و غرب، حاشیه‌وی و فرعی تلقی می‌گردد. اگر این مسئله با بازارهای افریقا و امریکای لاتین مقایسه شود، دیده خواهد شد که اقتصاد چین، در صورت اختناق به دلیل رویکردهای جدید امریکا و اروپا برای کاهش اعتماد به چین، بازهم فرصتی برای نفس کشیدن دارد.

7. در پیوند به اقتصاد دولت‌های عربی، می‌توان نشست‌های مذکور، اعم از نشست‌های چین با دولت‌های خلیج و دولت‌های عربی را به گونۀ زیر بررسی نمود:

أ‌. پس از چندین دهه حاکمیت ناکام در سرزمین‌های عربی، اینک این سرزمین‌ها به جنگل‌های خشکی می‌ماند که با هر جرقه‌ای کوچکی ممکن است آتش گرفته و شعله‌ور گردد؛ چنان‌چه برخی از این سرزمین‌ها بیش‌تر از نیمی از مالیاتی را که جمع‌آوری می‌نمایند برای اکمال سود قرضه‌های سودی‌که تا کنون دریافت کرده اند، می‌پردازند. واحدهای پولی این سرزمین‌ها نیز پیوسته ارزش خود را به سرعت از دست می‌دهد و بهای کالا نیز در این سرزمین‌ها به گونۀ سرسام‌آوری در حال افزایش است و این نتیجۀ سیاست‌های ناکام اقتصادی این حکام و نیز عمق وابسته‌گی‌شان به غرب می‌باشد، واقعیتی‌که هشدار بروز اعتراضات را جدی‌تر می‌نماید. تقریباً تمام سرزمین‌های عربی به استثنای دولت‌های خلیج، از مشکلات حاد اقتصادی رنج می‌برند و این واقعیت باعث شده حکام این سرزمین‌ها، چین را به عنوان ناجی احتمالی اقتصادی خویش بدانند؛ طوری‌که می‌توانند قرضه‌های بیش‌تری از آن دریافت نموده و از برخی از شرط‌های سخت صندوق بین‌المللی پول نجات یابند. چین نیز فرصت دارد از طریق پروژ‌ه‌های بزرگ خارجی خود، سرمایه‌گذاری‌های هنگفتی در این سرزمین‌ها داشته باشد که سود و منافع آن به دلیل فساد گستردۀ حکومتی موجود در این سرزمین‌ها، به دامن حکام عرب و پشتیبانان آنان بیفتد.

ب‌. در خصوص امریکا باید گفت که مشکلات اقتصادی امریکا آن را وادار نموده به پیمانۀ وسیع‌تری به مزدوران خود تکیه نماید، مانند پیمان‌های خیالی سلاح که ادارۀ ترامپ با عربستان سعودی بست و حتی برای تأمین منافع اقتصادی خویش بالای مزدوران رقیبان خود نیز فشار می‌آورد؛ چنان‌چه مزدوران امریکا بالای قطر، که مزدور انگلیس است، فشار آوردند تا آن که دارایی‌های سرمایه‌گذاری شده قطر در امریکا تبدیل به ریسمان نجاتی برای حکام آن شده که از طریق آن می‌توانند در حاکمیت باقی بمانند؛ در حدی‌که ترامپ در زمان حاکمیت خویش از حکام منطقه خواست در بدل حمایتی که امریکا از آنان می‌کند باید پول بپردازند. به دلیل مشکلات بزرگی‌که حکام عرب دارند، امریکا آنان را تشویق می‌کند و یا حد اقل مانع روی‌آوردن اقتصادی آنان به چین نمی‌شود. شاید هم در حال حاضر این جزء برنامه‌ریزی‌های امریکا باشد که اقتصاد چین را از طریق کمک‌های اقتصادی آن برای مزدوران امریکا در منطقه تضعیف نماید و این بخشی از سیاست امریکا برای جلوگیری از رشد چین به شمار رود. پس همکاری و مشارکت اقتصادی چین و دولت‌های عربی به هیچ وجه وابسته‌گی حکام عرب به امریکا را تهدید نمی‌کند.

8. به این ترتیب، اهداف چین از نشست‌های مذکور روشن می‌شود؛ طوری‌که در قدم نخست این‌ها اهداف اقتصادی می‌باشد و این‌که چین در سدد رقابت با امریکا و اروپا برسر نفوذ سیاسی در منطقۀ عرب نیست؛ زیرا توانایی‌ها و ارادۀ چین کم‌تر از از آن است که دست به چنین اقدامی بزند؛ در حدی‌که حتی نمی‌تواند نفوذ سیاسی منطقۀ ماحول خودش را در شرق آسیا به نفع خود یک‌طرفه نماید. بنابر این، هدف چین از این نشست‌ها و توافق‌نامه‌های مشترک اقتصادی‌ که امضاء می‌کند، اینست که منطقۀ عرب هم‌چنان به عنوان شریان اقتصاد آن باقی بماند، چه در خصوص منابع انرژی خلیج و یا بازارهای سرزمین‌های عربی برای تولیدات صنعتی چین. در عین حال، چین از این نشست‌ها و فرصت‌های امثال آن برای این‌که خودش را بخشی از جهان متمدن جلوه دهد و نیز بگوید که ما بخشی از دولت‌هایی نیستیم که غرب آنان را "دولت‌های سرکش" می‌نامد، استفاده می‌نماید؛ مانند کوریای شمالی و ایران. هم‌چنین چین نمی‌خواهد دچار عزلت بین‌المللی شود، عزلتی‌که در حال حاضر گلوی روسیه را می‌فشارد و نیز چین در پی آنست که روابط مستحکم اقتصادی با منطقۀ عرب، افریقا و امریکای لاتین داشته باشد تا تمام این‌ مناطق را به عنوان بدیل بازارهای غرب به کارگیرد، البته در صورتی‌که فشارهای غرب بالای چین شدت گرفته و دولت‌های غرب بخواهند زنجیره‌های واردات صنعتی خویش از چین را قطع نمایند، پس چین سعی دارد چنین اقدامی را از طریق سیاست‌ مماشات با غرب و سیاست در حال تشکل فاصله گرفتن از روسیه، تلافی نماید.

9. لازم به ذکر است که در جریان نشست‌های فوق‌الذکر و گفتگوهای "دوستانه" "حکام عرب" با رئیس‌جمهور چین، اقدامات وحشیانۀ چین علیه مسلمانان در اقلیم شینگیانگ "ترکستان شرقی"، حتی در ذهن آنان هم خطور نکرد؛ طوری‌که هیچ بحثی در خصوص آن مطرح نشد، انگار اصلاً چنین اقدامات وحشیانه‌ای صورت نگرفته! اگر این واقعیت شرم‌آور حکام عرب به چیزی دلالت کند، قطعاً به این دلالت می‌کند که حکام مذکور به شدت ناتوان بوده، دست از یاری امت اسلامی برداشته و امور مسلمانان هیچ اهمیتی برای آنان ندارد و نیز این‌که قضیۀ اساسی و سرنوشت‌ساز برای آنان در سایۀ بالاگرفتن میزان دشمنی مردم خودشان علیه آنان، همانا حفاظت از چوکی‌های قدرت‌شان می‌باشد و بس؛ زیرا می‌دانند که در تمام سیاست‌های خویش ناکام شده و توان تعامل با هیچ یک از قضایای مربوط به زندگی مردم را ندارند. تمام گفتگوها بالای روابط اقتصادی و تجارت بین‌المللی متمرکز بود، انگار جنایت‌های چین علیه مسلمانان ایغور در جهان دیگری رخ می‌دهد!

10. شکی نیست که حکام امروز عرب، بلکه حکام تمام مسلمانان، در بدترین وضعیت خویش از زمان سقوط خلافت به سر می‌برند؛ وضعیتی‌که نزدیک شدن نابودی آنان را هشدار می‌دهد؛ زیرا حجم عظیم ویرانی‌هایی را که آنان در هماهنگی با امریکا و اروپا و حتی چین به بار آورده اند، در حدی است که آنان را در خصوص جبران آن کاملاً سردرگم نموده و دیگر به هیچ وجه توان دست‌یابی به موفقیتی را ندارند که بقای آنان در حاکمیت را توجیه نماید. روشن است که این میزان ناکامی است که میان یک حاکم و حاکم بعد از او را مشخص می‌نماید. البته این به علاوۀ خشم و غضب الله سبحانه و تعالی است که دامن آنان را خواهد گرفت؛ زیرا آنان اسلام خویش را پشت سر انداخته و با کسانی‌که برای ازسر گیری زندگی اسلامی در زمین کار و تلاش می‌نمایند، در جنگ و ستیز قرار دارند و اوامر کفار استعمارگر را دنبال می‌نمایند؛ انگار دچار بلای ناگهانی شده اند که توان تفکیک راه درست و غلط را از آنان گرفته.

الله سبحانه و تعالی می‌فرماید:

(أمواتٌ غَیرُ أحیَاءٍ وَ مَا یَشعُرُونَ أَیّانَ یُبعَثُون) [نحل: 21]

ترجمه: مردگانند نه زندگان و نمی‌دانند کی برانگیخته خواهند شد.

پرسش:

در تلویزیون و مطبوعات سودان در روز 5/12/2022  برگذاری امضای توافق‌نامه‌ی همه‌جانبه در کاخ ریاست جمهوری به نشر رسید که میان ارتش به نمایندگی فرمانده ارتش، رئیس مجلس سنا و نائب آن و میان 52 حزب و کتله‌ی سیاسی انجام شد که بر مبنای آن راه را برای یک حکومت انتقالی به مدت دو سال هموار می‌کند تا بسوی انتخابات عمومی حرکت کند. این موضوع به حمایت بین‌المللی، مخصوصاً از سوی امریکا و بریتانیا و نماینده‌ی سازمان ملل متحد امضا شد که نقش صادر کنده‌ی این موافقت‌نامه را داشت؛ با این هم، مخالفت‌های به این توافق‌نامه و جود دارد؛ چنانچه در دو روز 8-9/12/2022م علیه این موافقت‌نامه تظاهراتی برگذار شد. مقصد این توافق‌نامه چیست؟ و چه کسی از آن سود می‌برد و برایش چه پیش خواهد آمد؟ آیا امید دوامش هست؟

پاسخ:

برای این‌که پاسخ این پرسش‌ها را خوب بیان کرده باشیم، امور زیر را پیش‌کش می‌کنیم:

نخست) از متن توافق‌نامه:

1-     در بخش نخست توافق‌نامه، تصریح شده که "سودان کشوری با فرهنگ‌ها، ارزش‌ها و ادیان متعدد است" در حالی‌که مردم سودان، بیش از 96% معتقد به دین اسلام هستند. در نتیجه دین و فرهنگ‌شان با تعدد قبایلی‌که دارند، واحد است. بنابراین، توافق‌نامه حیله و نیرنگی‌ست برای دور ساختن اسلام از زندگی و وجوب تطبیق آن در احکام اقتصادی، آموزش، نظام اجتماعی، سیستم جزا، سیاست داخلی، خارجی، جنگی، صنعت و تمام امور زندگی افراد و جامعه. به همین دلیل در توافق‌نامه آمده است: «سودان دولت مدنی، دیموکراسی، فدرالی و پارلمانی است که سروری در آن برای مردم است و مردم منبع قدرت اند.» این‌ها همه مخالف اسلام است؛ زیرا سودان را دولت مدنی، یعنی دولت سکولرستی که دین را از زندگی جدا کرده و دولت دیموکراسی که قانون‌گذاری را حق بشر می‌داند، پنداشته است؛ پس سیادت را از آن شریعت که منبع آن قرآن و سنت است، ندانسته، دولت را فدرالی اعلام نموده که این نیز نظام حکومت‌داری غیراسلامی‌ست، دولت را قابل تجزیه و مناطق آن را قابل انفصال می‌سازد؛ چنانچه نظیر آن در سودان جنوبی رخ داد! به نظر می‌رسد هدف ازین کار دور کردن هرگونه تأثیرگذاری از سوی اسلام برسودان است؛ چنانچه در آن آمده است: «دولت، دینی را بر هیچ‌کسی مقرر نمی‌کند و در امور مخصوص دینی و امور معتقدات و آنچه در اذهان است، موقف‌گیری نمی‌کند؛ از آزادی‌ها و پیمان‌های حقوق بشری مخصوصاً پیمان‌های حقوق زن پاسداری می‌کند.» یعنی عواملی‌که این توافق‌نامه را رقم زدند، قصداً می‌خواهند اسلام را از زندگی مسلمین این کشور اسلامی دور سازند.

2-     توافق‌نامه در بخش دوم تصریح نموده، بر این‌که «قدرت انتقالی باید به نهادهای مدنی کامل تسلیم شود؛ دولت رئیس تشریفاتی داشته، سپس برعلاوه‌ی مجلس قانون‌گذاری،  ارگان تنفیذی ایجاد شود که در رأس آن نخست‌وزیر مدنی قرار داشته باشد و از سوی امضاءکنندگان موافقت‌نامه انتخاب شود، ارگان دیگری نیز برای امنیت و دفاع تشکیل شود که ریاست آن نیز به دوش نخست‌وزیر است و به فرماندهی آمادگی‌های نظامی و حرکت‌های جنگی مسلحی بپیوندد که  صلح جوبا را امضاء کردند.» توافق‌نامه تصریح نموده که: «ارتش باید از سیاست و انجام فعالیت‌های اقتصادی، تجاری و استثماری دور باشد و این‌که نیروهای واکنش سریع و نیروهای حرکات مسلح، مطابق ترتیبی‌که در توافق‌نامه در کمیته‌ی ادغام، در ضمن یک نقشه‌ی اصلاحی امنیتی و نظامی در نظر گرفته خواهد شد، در ارتش ادغام شوند تا این‌که منجر به تشکیل یک ارتش خدمت‌گذار و مردمی واحد شود.» هم‌چنان تصریح نموده که «موافقت‌نامه‌ی صلح (جوبا) باید اجرایی شود و صلح با حرکات مسلحی‌که برای امضاء حاضر نشدند، نیز کامل شود.» هم‌چنان در آن آمده است: «راه‌کار همه شمول برای ساخت قانون، زیر نظر کمیته‌ی ساخت قانون طرح شود تا بر اساسات و قضایای قانونی با مشارکت تمام مناطق سودان، گفتگو و موافقت صورت گیرد.» هم‌چنان تصریح براین‌ نموده که «راه‌کار انتخاباتی شاملی تا پایان دوران انتقالی در مدت 24 ماه از تاریخ تعیین رئیس الوزراء تنظیم شود.»

دوم) موقف‌های محلی:

1-                         فرماندهی ارتش و رئیس شورای وزیران سودان، عبدالفتاح البرهان در اثنای مراسم امضای موافقت‌نامه، به این موضوع اشاره نمود که: «لازم است نهاد نظامی را از روند سیاسی، بشکل دائمی خارج کنیم. با پایان دوره‌ی حکومت انتقالی، انتخابات را اجرا کنیم. اموری‌ را که در موافقت‌نامه‌ همه‌جانبه مطرح گردیده تطبیق کنیم. کشور در شرایط خاصی قرار گرفته است. در حالتی قرار داریم که میان نیروهای سیاسی و نظامی، شگاف وجود دارد. این امر اثر منفی بر کشور گذاشته است. تلاش می‌کنیم تا ارتش را نهاد قانون‌مندی بسازیم که از هرگونه موقف‌گیری، برای حزب، گروه و یا ایدیولوژی، بدور باشد. نایبش محمد حمدان دقولو گفت: «بدون شک امضای موافقت‌نامه‌ی سیاسی شروع یک مرحله‌ی جدید و خوش‌آیندی را در تاریخ کشور سودان به نمایش می‌گذارد. امضای موافقت‌نامه، پایان بهران کنونی را نوید می‌دهد و راه را برای مرحله‌ی انتقالی جدیدی هموار می‌کند که در اثنای آن اشتباهات دوره‌ی گذشته جبران می‌شود؛ بدون شک، از زمان شروع دوره‌ی انتقالی در آگوست 2019م اختلافاتی میان عوامل انتقال و فعالیت‌های سیاسی اشتباه و جود داشت که منجر به روی‌داد 25 اکتبر شد. آن نیز یک اشتباه سیاسی بود که دروازه را به روی بازگشت نیروهای انقلاب مخالف گشود. بنابراین، لازم است تا اولویت حکومت آینده تنفیذ موافقت‌نامه‌ی جوبا، تکمیل کردن صلح با حرکات ناراضی، تلاش برای بازگشت بی‌جاشده‌گان و پناهندگان به قریه‌های اصلی شان و درمان مشکلات زمین و امور کوچ‌کننده‌گان باشد. (نمایندگی رسمی سونا،5/12/2022م) این توافق‌نامه فرماندهی نظامی به ریاست "البرهان"، نایبش و کسانی را ‌که با آن‌ها هستند، از سقوط نجات می‌دهد؛ زیرا مردم حکومت شان قبول ندارند؛ پس تکیه‌گاه داخلی ندارند، رهبری نظامی شان را ایمن ساخته، آن‌ها را از پیگرد قضایی، بنابر جنایاتی‌که مرتکب شدند، مصئون و محفوظ می‌سازد و از پیگرد قانونی نجات می‌دهد. آنان از اداره‌ی امور کشور عاجز شدند، در حل مشکلات آن شکست خوردند و تمام آنچه انجام دادند، حراست از نفوذ امریکا بعد از سقوط همتایی مزدورش عمرالبشیر بوده است؛ باوجود طرف مقابل که بنام نیروهای آزادی و تغییر نامیده می‌شود و احزابی‌که حکومت را تشکیل می‌دهند، نیز در اداره‌ی امور کشور درمان مشکلاتش و تأمین پایین‌ترین نیازهای زندگی مردم به شکست مواجه شدند. تمام آنچه که انجام دادند، به محافظت از نفوذ انگلیس در کشور و مانع شدن از تغییر نظام بشکل ریشه‌ای خلاصه شده است.

2-     مخالفت‌های با این توافق‌نامه نیز وجود دارد؛ چنانچه در دو روز 8و9 / 12/2022م برای رد این توافق‌نامه مظاهراتی انجام شد که از جمله‌ی آنان کسانی بودند که در مخالفت صادق نیستند و برای امت و مردم سودان مخلص نمی‌باشند؛ مانند حرکت عدل و مساوات به رهبری جبریل ابراهیم و حرکت تحریر سودان به فرماندهی "منا ارکو مناوی" و احزاب سیاسی که با نیروهای آزادی و تغییر همسو هستند و از بریتانیای استعمارگر پیروی می‌کنند. بریتانیا برای بازگشت خود، خط موازی و نیروی به عنوان مخالف ترسیم نموده است؛ پس زمانی‌که توافق‌نامه به شکست مواجه شود، این نیروها را به عنوان هسته‌های مخالفت به حرکت در آورده و بر مزدورانش پرده پوشاند تا بتوانند بر مردمی‌که از تسلط مزدوران امریکایی و انگلسی رهای نداشتند، رهبری کنند. زمانی‌که از یکی رها می‌شوند، به دام دیگری می‌افتند. این کار هم‌چنان از زمانی‌که به کشور استقلال شکلی داده شد و استعمار به شکل نظامی خارج شد؛ اما به اشکال سیاسی، فکری، اقتصادی وغیره استمرار یافته و ادامه دارد.

3-     برای برخی چنین بنظر می‌رسد که این توافق‌نامه، بحران حکومت عصیان‌گر را در مناطق حل می‌کند، که همانا اختلاف میان ارتش و نهادهای سیاسی، برای بدست گرفتن نیروهای سیاسی و قدرت و دور کردن ارتش از حکومت و سیاست است. این جز اختلافی میان مزدوران صاحب منصب نیست. در قدم اول مشکلات اقتصادی را که سودان از آن رنج می‌برد و انقلاب بخاطر آن انجام شده است، حل نمی‌کند و مشکل حکومت را نیز حل نخواهد کرد؛ زیرا کشمکش میان مزدوران و ابزار کشورهای بزرگی است که برسر سودان رقابت می‌کنند. حل این مشکلات غیرممکن به نظر می‌رسد؛ زیرا براساس فاسد و باطلی بنایافته که همانا جدایی دین از زندگی، دولت و جامعه است. این توافق‌نامه یک راه‌حل موقتی برای راضی ساختن ارتش و نیروهای سیاسی خائن و دنباله‌رو نیروی بیگانه است و این‌که قبلاً میان دوطرف در دوره‌ی انتقالی توافق انجام شده بود؛ اما در 25 اکتبر سقوط نمود و این‌که مسئله، تشکیل و یا عدم تشکیل حکومت مدنی نیست و چیزی بدست نمی‌دهد. پس ضمانتی بر تحقق آن وجود ندارد؛ زیرا هر گروه در کمین گروه دیگر بوده و از جانب کشورهای بزرگ رقابت کننده، مأموریت دارند.

سوم) موقف بین المللی:

امریکا توافق‌نامه را می‌ستاید؛ وزیر خارجه‌اش، انتونی بلنکن در تویترش روز 6/12/2022م گفت: «امضای توافق‌نامه‌ی همه‌جانبه‌ی سیاسی بنیادی در سودان، گام مهمی جهت تشکیل یک حکومت مدنی و آمادگی‌های قانونی، در دوره‌ی حکومت انتقالی، برای رفتن سودان بسوی انتخابات است.» وزارت خارجه‌ی امریکا در روز 7/12/2022م در سایت انترنتی خود بیانیه‌ای را صادر کرد که در آن آمده است: «امریکا طرف‌های مدنی و ارتش سودان را برای گفثگوهای همه‌جانبه پیرامون امور مربوط، پیش از امضای نهایی و انتقال قدرت به حکومت انتقالی برهبری جامعه‌ی مدنی کمک می‌کند.» و از تعیین جزا، برهرکسی‌که سبب نقض توافق شده است،  هشدار داده و گفته است: «این وزارت، امروز سیاست گسترش اعطای ویزا را علیه مسئولین فعلی و سابق سودان و یا غیرآن از کسانی‌که می‌پندارند مسئول هستند، یا موافق نقض تحول دیموکراتیک در سودان بودند، از طریق سرکوب کردن حقوق بشر و آزادی‌های اساسی، تثبیت نموده است.» پس این توافق گام مهی برای امریکا جهت حراست از نفوذش در سودان، محسوب می‌شود، تا از سقوط اقتدار نظامی، نظام وفادارش به رهبری مزدورانش عبدالفتاح البرهان، نائبش محمد اقلو و غیره را بگیرد؛ به ویژه این‌که آن دو قبل از یک سال واندی در روز 25/10/2021م علیه حکومت مدنی قیام کردند و مرحله‌ی انتقالی که میان طرفین در توافق‌نامه امضا شده بود را در 21/8/2019م متوقف کردند. این توافق بر ریاست نظامی شورای وزیران برای مدت 21ماه صراحت داشت. از همین رو جامعه‌ی مدنی 18 ماه ریاست کرد و این مدت بعد از توافق نامه‌ی جوبا در روز 3/10/2020م تا 53ماه تمدید شد تا این‌که انقلاب 25 اکتبر سال 2021م از راه رسید و فرصت را از مزدوران انگلس برای بدست گرفتن ریاست شورای حکومت سلب کرد. پس این توافق‌نامه مزدوران امریکا را از سقوط و پیگرد قضایی نجات می‌دهد و در نتیجه امریکا نفوذ خویش در سودان را حفظ نموده و از قدرت گرفتن مزدوران انگلس در مرکز سیاسی سودان پیش‌گیری می‌کند.

بریتانیا به زبان وزیر خود، در امور آفریقا و انکشاف بین‌المللی، خوشنودی خویش را از توافق‌نامه ابراز داشت، آنجا که گفت: «مجموعه چهارگانه، کشورهای ترویکا، ازین گام مهم بسوی توافق به رهبری جامعه مدنی در سودان استقبال می‌کند. ایالات متحده به گونه‌ی بااعتمادی با چنین حکومتی بعد از تشکیل آن کار خواهد کرد. تمام طرف های فعال را تشویق می‌کند تا هرچه عاجل‌تر برای رسیدن به توافق نهایی، یک دست شوند. (السودان الیوم 6/12/2022م) جیمز کاریوکی نماینده بریتانیا در شورای امنیت  "از پیامدهای وخیم تأخیر رسیدن به توافق نهای در سودان هشدار داد. «ازکمک بریتانیا برای حکومت مدنی آینده برهبری جامعه‌ی مدنی، با شرکای بین المللی خویش سخن گفت» و به وضعیت شکننده در تعدادی از نواحی سودان، مخصوصاً زون نیل الارزق و ولایت کردفان اشاره نمود.» (اخبارالسودان، 6/12/2022م) پس بریتانیا هم‌چون امریکا بگونه‌ی فعال در سودان مداخله می‌کند و موافقت خویش را برموافقت‌نامه ابراز می‌کند؛ زیرا در کنار امریکا به کمک فرستاده‌ی سازمان ملل از ناظرین بر روند آن بوده، حکومت مدنی آینده را به این امید مورد تأیید بریتانیا قراردارد که بیشتر اعضای آن از مزدوران انگلس باشد و از نفوذ آن در مرکز سیاسی محافظت کند و حکومت را بدست گرفته و تلاش کند تا نفوذ ارتش را در حکومت به لرزه در آورد.

چهارم: خلاصه این‌که با جریان حوادث جاری در سودان، آشکار می‌گردد که کشمکش‌های بین‌المللی هنوز در سودان تغییر نکرده است؛ بلکه مبارزه‌ی علنی میان امریکا حاکم بر "برهان" نایب و گروه آن، از یک سو و میان " الحریة و التغییر" و احزاب همسو با آن که از مزدوران بریتانیا و پیروانش هستند، از سوی دیگر جریان دارد. امریکا و بریتانیا نفوذ کاملی برهسته‌ی نظامی و هسته‌ی مدنی بطور همزمان دست نیافته اند. امریکا و بریتانیا توافق‌نامه را برای همین خواستند؛ چنانچه از زمان تغییر عمر البشیر اختلافات در 25 اکتبر با لاگرفت تا این‌که اکنون به توافق‌نامه برگشتند. این یک توافق موقتی خواهد بود تا این‌که هریک از طرفین توان نفوذ همه‌جانبه بر جامعه مدنی و نظامی را پیدا کند؛ چنانچه از شروع حکومت "البرهان" به این امر اشاره کردیم که انقلاب رخ می‌دهد؛ چنانچه در دو بیانیه، این موضوع را آگهی دادیم:

1-     در جواب قبلی که در 23/9/2019م یعنی در شروع اشتراک دو طرف در حکومت، صادر شد، پیرامون توافق نهاد نظامی با نهاد مدنی برای تقسیم قدرت گفتیم: «آنچه انتظار می‌رود اینست که امریکا و بریتانیا هرگیز باهم با آرامش زندگی نمی‌کنند، مصالح شان مختلف است و ابزار محلی نیز در خدمت شان است. بنابراین، هریک از دوطرف تلاش می‌کنند، آنان را برای منحرف کردن تحرکات طرف مقابل استفاده کند، از دنبال کردن حوادث جاری و بازنگری امور مرتبط به آن‌ها و دقت در اظهارات خارجی و محلی؛ مخصوصاً مسئولین امریکا و اروپا. به نظر می‌رسد، هریک از دوطر ممکن است استفاده ابزاری که رقیبش را در تنگنا قرار می‌دهد، ترجیح دهد، برآن دست یافته و رقیب را از حکومت دور کند ...» آنچه ما در آن موضوع بیان کردیم و آنچه بالفعل اتفاق می‌افتد یک داستان است. سپس در جواب بعدی در 25/10/2021م گفتیم: «... با آنچه که اوضاع در سودان بسوی آن در حرکت است، پنهان‌کاری‌های پلیدی‌که مزدوران امریکا به آن وادار شدند و پنهان‌کاری‌های پلید دیگری‌که مزدورا انگلسی و اروپایی تلاش می‌کنند، انجام دهند. همه‌ی آن‌ها خالی از ریختاندن خون‌ها، ظلم، گرسنگی و بهران‌ها نیست. بنابراین، برای مردم در سودان لازم است تا کار خویش را مشخص کنند و برتمام این حاکمان شکست خورده، مزدوران امریکا، انگلیس و اروپا، که خونهای ملت سودان وارزش‌های آنان را در خدمت کشورهای کفری قرار می‌دهند، پشت کنند، تصمیم قطعی گرفته و صف خویش را بر ضد تمام آنان یکی کنند...»

2-     اما از پرسش‌ها: این‌که آیا این توافق‌نامه تداوم یافته، تطبیق خواهد شد؟ یک امر احتمالی است، و آیا مناطق نجات خواهد یافت؟ این یک امر بعید است؛ زیرا راه‌حلی‌ست برمبنای باطل و این‌که از نیروهای استعماری رقیبی صادر گردیده که بگونه موقت توافق نموده اند. این یک امضایی میان طرف‌های مزدور است که غیر از موقف، منصب، حفاظت از دست‌آوردهای مالی و افزودن بر اموال، چیز دیگری برای‌شان مهم نیست؛ پس امور مناطق، مردم، بیداری و آزادی آنان از زیر یوغ استعمار و ستیز با استعمارگران برای شان مهم نیست و نه راه بیداری را بلدند. آنان برای جهت‌های استعماری و مستحکم ساختن نفوذ سیاسی و فکری استعمار کار می‌کنند و این طرف‌های استعماری، مخصوصاً امریکا و انگلس بر گسترش نفوذ خویش در سودان رقابت دارند. پس مداخله بیگانه بر همگان عیان است؛ زیرا در زمان امضای توافق‌نامه، بیگانگان در قصر ریاست جمهوری موجود بودند؛ بلکه آنکه موضوع را راه‌اندازی نموده است، بیگانه بود که همانا فرستاده سازمان ملل متحد، با نظارت مستقیم امریکا وانگلس طرف‌های بین المللی رقیب در سودان است که به نام رباعی و ترویکا می‌باشند. رباعی امریکا با مزدورش، سعودی و بریتانیا با مزدرش، امارات است. امریکا مزدورش، سعودی را برای تأثیر بر اطراف محلی و رشوه‌دهی استفاده می‌کند؛ چنانچه بریتانیا نیز امارات را هم‌چون امریکا، برای منافع خود استفاده می‌کند. ترویکا عبارت از امریکا با بریتانیا و نروژ است که جز در موارد ضروری و اجرای گفتگوهای مخفیانه که غالباً در مرکزش، اسلو برگذار می‌شود، نقشی ندارد. موافقت‌نامه‌های سری قبل از صدور در آن پخته می‌شود. امریکا کسانی را که سبب ناکامی توافق‌نامه شود، به پیگرد تهدید نموده است و بریتانیا از عواقب ناگوار بعد از شکست توافق‌نامه، می تر‌ساند. ...»

3-     فرستاده آلمانی ملل متحد، فولكر بيرتس كه دو رقيب، امریکا و بریتانیا را راضی نگه‌می‌دارد، از شکست توافق هشدار داده و در گردهم‌آیی، مقابل شورای امنیت بین‌المللی گفته است:  «با این‌که سودان به توافق‌نامه سیاسی نهایی نزدیک شده است؛ اما آنانی‌که  فکر نمی‌کنند از خلال برابری سیاسی به مصالح شان کمک می‌شود، بدون شک به تلاش‌های شکستن پروسه سیاسی جاری، سیر سعودی می‌بخشند». (الراکوبة السودانیة 8/12/2022م) پس این یک توافق میان دو طرف است و بسان استراحت یک جنگجو می‌ماند. از همین جا، هر زمانی‌که توانایی چیره شدن بر طرف مقابل پیدا کرد،   کشمکش از سر گرفته می‌شود و زمانی‌که طرفی بر طرف دیگر پیروز شد، طرف مقابل تسلیم نمی‌شود؛ بلکه مشکلاتی را در مناطق مختلف می‌آفریند، در شرق و در غرب، در شمال و در جنوب و در مرکز آن در پایتخت؛ زیرا برای این کار ابزار مزدورش را در اختیار دارد. تازمانی‌که مناطق از آن‌ها پاکسازی نشود، اوضاع روی آرامش نخواهد دید، مردم هرگز چشم امید نخواهند داشت، طعم زندگی خوش ایند و گوارا را نخواهند چشید و سعادت هردو دنیا را از دست خواهند داد. بنابراین، بر هر شخص مخلص صادقی، لازم است تا مسیر را به گونه عالی و باتمام تلاش و کوشش با کسانی پی بگیرند، که برای اقامه خلافت راشده بر منهج نبوت کار می‌کنند، آنکه رسول الله صلی الله علیه وسلم بدان مژده داده است، آنجا که فرموده است: «ثم تکون خلافة علی منهاج النبوة؛ سپس خلافت بر منهج نبوت است.» این حدیث را احمد و الطیالسی اخراج کردند.

﴿وَيَوْمَئِذٍ يَفْرَحُ الْمُؤْمِنُونَ (4)بِنَصْرِ اللَّهِ يَنصُرُ مَن يَشَاءُ وَهُوَ الْعَزِيزُ الرَّحِيمُ﴾ [روم: ٥-4]

ترجمه: در این روز مؤمنین خوشحال می‌شوند. به نصرت الله یاری می‌کند، آنکه را می‌خواهد و او غالب مهربان است.