(ترجمه)

مشخص است که برنامۀ هسته‌ی ایران را شرکت‌های فرانسوی و آلمانی در دوران شاه که تابع اروپا مخصوصاً انگلیس بود، ایجاد کردند؛ اما بعد از فروپاشی حکومت شاه در ۱۹۷۹م نفوذ اروپا نیز در ایران به نهایت رسید و ایران به دام امریکا افتاد. اروپا تلاش نمود تا راهی را برای اعادۀ نفوذ خود در ایران پیدا کند، از این‌رو مسئلۀ هسته‎‌ای ایران را بعد از این‎که در۲۰۰۳مخالفین ایرانی بعضی از فعالیت‌های هسته‌ای کشورشان افشا گردید، دامن زد. گفتگو‌ها میان ایران و مثلث اروپائی(انگلیس، فرانسه و آلمان) به علاوۀ روسیه و چین جریان یافت؛ چنانچه ایران در آن سال پروتوکولی را با پایگاه جهانی انرژی هسته‌ای به امضاء رساند که بر اساس آن اجازۀ تفتیش فوری انرژی هسته‌ای را داشت. این مسئله دوباره در ۲۰۰۵ بعد از این‎که ایران روند غنی‎سازی انرژی هسته‌ای را از سر گرفت، روی کار آمد. اروپا فشار وارد کرد تا قضیه به سازمان‎ملل راجع گردید که بعداً روسیه مخالفت نمود و پیشنهاد غنی‎سازی انرژی هسته‌ای را در کشور‎‌ش نمود و ایران در ابتدا سال ۲۰۰۶این مسئله را نپذیرفت.

این گونه این حالت تا سال‌های طولانی با فراز و نشیب‌های زیادی ادامه یافت و امریکا تلاش نمود تا این مسئله بدون حل باقی بماند تا این‎که اروپا را مشغول آن سازد و به وسیلۀ دروغینی دخالت را نپذیرفت که گویا هیچ علاقه‌ای با ایران ندارد و اروپا هم بدون امریکا توان حل این مسئله را نداشت تا این‎که در ۲۴ نوامبر۲۰۱۳توافق‎نامه میان ایران و کشور‌های پنچ به علاوۀ یک یعنی اعضای دائمی شورای امنیت سازمان‎ملل به اضافۀ آلمان در مورد برنامۀ هسته‌ای ایران به امضاء رسید. بناًء ایران برای رفع تحریم‎ها در مقابل امریکا کوتاه آمد تا این‎که به نفع امریکا در منطقه بعد از انقلاب‌ها در آن  نقش بازی کرد و مخصوصاً انقلاب سوریه که رنگ اسلامی گرفت و منافع امریکا را در منطقه به چالش می‎کشید؛ چنانچه اوباما به این موضوع اعتراف کرد.

 بناًء ایران با بی‎شرمی کامل شروع به تطبیق این نقش پلید نمود و اموالی را که از جانب امریکا بلاک گردیده بود، باز گردانیده و در این راه مصرف نمود تا این‎که هفت ملیارد دالر آن در امن قرار گیرد. حالاآنکه اروپا از این حالت راضی نبود؛ زیرا هدف امریکا را به خوبی می‎دانست و امریکا توافق نامه را با گفتگوهای مخفی همرای ایران به نتیجه نهائی رسانده بود و اروپا تلاش نمود تا آن‎ها را شکست دهد؛ اما زمانی‎که ناکام گردید، مجبور به موافقت شد تا تاثیر بین المللی‎اش را حفظ نماید و منافع آن محقق شود و فشار هایش را ادامه دهد تا دست آوردهای زیادتری را کسب نماید. تا اینکه به تاریخ ۲۰/۷/۲۰۱۵ توافق‎نامۀ جدیدی صورت گرفت؛ اگرچه این توافق‎نامه به نفع امریکا بود که اوباما آن را به عنوان یک عمل تاریخی لقب داد و تبلیغاتی بود برای کسب آرای دیموکرات‎ها در انتخابات ۲۰۱۶ و تحکیم نقش ایران در منطقه مخصوصاً در سوریه. اما اروپائی‌ها این فرصت را به هدف دست‌آوردهای اقتصادی غنیمت شمردند و جمهوری خواهان با این توافق‎نامه مخالفت نمودند؛ برای این‎که مخالفین‎شان در انتخابات پیروز نگردد.

بعد از این‎که جمهوری خواهان به قدرت رسیدند، ترامپ رئیس جمهور امریکا در ۸ می ۲۰۱۸م این توافق‎نامه را از بین برد، وی گفت: «چون شرایط در سوریه تغییر نموده و حالا خطر سقوط نظام وجود ندارد. بناءً نیازی به ایران در آن‎جا نیست.» روسیه و اردوغان نقش مهمی را بعد از ایران و حزب آن در لبنان به نفع امریکا در از بین بردن انقلاب اسلامی و تحکیم نظام سیکولار که مزدور امریکا بوده، انجام دادند؛ زیرا گمام می‎کردند که اروپا از این توافق‎نامه به نفع خود سود برده است. امریکا تصمیم گرفت توافق‎نامۀ دیگری را در ضمن جنگ اقتصادی که ترامپ به تاریخ ۲/۳/۲۰۱۸م بر دوست و دشمن اعلان نمود، با ایران امضاء کند که منافع اروپا را به خطر مواجه کند.

ایران با حملۀ امریکا سازگاری دارد و به نفع وی می‎چرخد و می‎داند که امریکا قوی‎ترین نفوذ بین‌المللی را در سطح جهان دارد. بناءً اروپا را با ترک گفتن از توافق‎نامۀ هسته‌ای تهدید می‎کند و برای اولین بار به تاریخ ۸/۵/۲۰۱۹م تحریم‎‌ها بر آن کاهش یافت، هم‎چنان برای بار دوم به تاریخ ۷/۷/۲۰۱۹م و برای بار سوم به تاریخ ۷/۹/۲۰۱۹م و از تاریخ ۶/۱۰/۲۱۰۹م برای چهارمین بار تهدید می‎کند تا تحریم‌ها کاهش یابد. هر اندازۀ که اروپا از لبیک گفتن به در خواست‌ها تأخیر می‎کند و امریکا تحریم‌هایش افزوده می‎گردد و تهدیدات ایران بالا می‎گیرد. همۀ این‎ها به نفع امریکاست که از بین بردن توافق‎نامه را هدف قرار داده است. اروپا تلاش نمود تا راهی را برای رسیدن به عواید نفتی‎اش خارج از نظام تحویلات مالی جهانی امریکائی پیدا کند.

هم‎چنان فرانسه تلاش نمود تا امریکا را قناعت دهد که ایران را اجازه دهد تا قدم اعتباری را به ارزش پانزده ملیارد دالر که معادل به حقوق چهار ماهۀ نفتی می‎شود، در مقابل پایبندی به توافق‎نامۀ هسته‌ای، ضمانت امنیت خلیج و گشایش مذاکرات در مورد امنیت منطقه و مرحلۀ بعد از سال ۲۰۲۵ در وقت انتهای بندهای توافق‎نامه بر دارد؛ اما امریکا این پیشنهاد را نپزیرفت و فال اروپا به نتیجه نرسید؛ بلکه امریکا تحریم‎های جدیدی را علیه ایران که شامل شانزده کیان، یازده کشتی و ده نفر در ایران می‌شد وضع کرد. این کار امریکا به چالش کشیدن واضح اروپا و به مخاطره انداختن منافع تجاری‎اش در ایران بود.

اروپا به توافق‎نامه متمسک می‎شود؛ زیرا این توافق‎نامه منافع اقتصادی و سیاسی او را فراهم می‎کند، به گونۀ که توانائی نشستن با امریکا را برای بستن توافق‎نامه پیدا کرده که قدرت بین‌المللی وی را بلند می‎برد. امریکا می‎خواهد دست آوردهای اروپا را از بین برده و او را به حاشیه براند تا دنبال امریکا روان باشد نه در ردیف وی؛ هم‎چنین با روسیه و چین نیز چنین می‎کند. بناءً امریکا می‎خواهد توافق‎نامۀ را تنها با ایران به امضاء برساند که چوکات آن را خودش مشخص نماید تا منفعت اصلی را برای خودش و آن‎چه باقی می‎ماند به دیگر کشورها برسد. این واضح است که امریکا در مذاکره با کوریای شمالی چین را به حاشیه می‎راند، در حالی‌که چین در در این منطقه صاحب نفوذ است؛ اما بخاطر ضعف سیاسی نتوانست امریکا را وادار نماید تا مذاکرات سه جانبه باشد.

هم‎چنین امریکا مذاکرات شش جانبه را همرای کوریای شمالی که در آن روسیه، چین و چاپان اشتراک می‎کردند، لغو نمود تا تنها تصمیم بگیرد و نکتۀ دیگر این‎که تأکید کند که او یگانه دولت بدون رقیب در سطح جهان است تا این‎که به تنهائی روابط بین‌المللی را مشخص نماید و دیگران به آن پایبند باشند، اگر چنین نکنند بر آن‎ها فشار آورده و تحریم وضع می‎کند تا افکار عمومی را علیه آن‎ها تحریک نماید؛ چنانچه در مسئله تروریزم همۀ کشورهای جهان مطیع آن شده و در جنگ با آن همگام شدند و قوانین آن را پذیرفتند و هرکسی‌که قوانین وی را نپذیرد او را به همکاری با تروریزم متهم نموده و بر وی تحریم وضع می‎کند تا مورد تنفر افکار عمومی قرار گیرد. پس این گونه امریکا در قضایا عمل می‎کند، سلطۀ و منافع خود را تحمیل تأمین می‎نماید.

از اینرو اواضح می‎گردد که تلاش‌های اروپا بسیار سست و ناکام است؛ زیرا گمان می‎رود که توافق‎نامه عملی نگردد و تنها در حد حرف باقی بماند، اروپا با این کار راضی می‎گردد تا این‎که در زمینه مهیا شود و بخاطر حفظ دست‌آوردهایش درنگ نماید، در حالی‎که امریکا می‎خواهد توافق‎نامۀ را با ایران به تنهائی منعقد نماید که دیگران را به حاشیه براند و ایران نیز با این کار امریکا هم‎خوانی دارد. ایران همیشه ناتوانی اروپا را به دلیل موقف امریکا از اروپا، حمله می‎کند؛ اما مشکلات دیگری نیز وجود د دارد که بستن قرار داد را به صورت داخلی و خارجی به تعویق می‎اندازد که بر آن غلبه می‎کند؛ زیرا ترامپ می‎خواهد کاری را انجام دهد که زمینۀ پیروز شدن وی را در انتخابت پیش رو فراهم سازد.

ایران یک دولت ملیت‌پرست است که اختلافات مذهبی را دامن زده و از آن بهره برداری می‎کند. وی در رکاب امریکا به دنبال فراهم کردن هدف خود می‌باشد و بخاطر منافع خود نفوذ امریکا را قوی می‎سازد. چنانچه از اعمال وی در سوریه، عراق و افغانستان واضح می‎گردد. حالآن‌که دولت خلافت راشده بر منهج نبوت است که به زودی اقامه خواهد شد و با هیچ کسی در مورد ساختار جنگی و اسلحۀ هسته‌ای خود مذاکره نمی‎کند و دخالت هیچ‌کسی را نمی‎پذیرد؛ بلکه آن‎چه را که شریعت امر نموده است، انجام داده و برای هراس دشمن امکانات فراهم می‎کند.

نویسنده: اسعد منصور

مترجم: رامین بارز

(ترجمه)

از آغاز انقلاب مردمی در لبنان در 17 اکتبر 2019م  طبقۀ سیاسی فاسد در این سرزمین تلاش دارد تا برای خاموش ساختن این انقلاب‌، سیاست فرسودۀ خود را به‌کار گیرد. می‌خواهد خشمی را فرونشاند که سیاست‌های مبتنی بر فساد سیاسی و اقتصادی باعث تحریک آن شده است. سیاست‌هایی‌که سی سال است به‌گونۀ متوالی به‌وسیلۀ دولت اعمال می‌شود. بدهی‌هایی‌که برای این سرزمین به ارث مانده و از به کول کشیدن آن‌ها عاجز است، نزدیک به 90 میلیارد دالر می‌باشد. علاوه براین‌که تمام خدمات اساسی در این سرزمین؛ مانند: برق، آب و زیرساخت‌ها، در پایین‌ترین سطح  خود باقی مانده است. برای هرکسی‌که لبنان و وضعیت وخیم آن را می‌شناسد، واقعیت کنونی این سرزمین ریش‌خندی‌یی بیش نیست.

در این سی سال خشک و بی‌حاصل طبقۀ فاسد، در قدم اول سیاست‌مداران و در قدم دوم ذی‌نفعان در سیاست‌گذاری‌ها، رشد کردند. سیاست‌مداران تبدیل به معامله‌گران و یا تبدیل به شرکای آن‌ها شده، بانک‌های زیادی را صاحب و مفاصل اساسی این سرزمین را کنترل می‌کنند؛ طوری‌که لبنان تبدیل به مزرعه‌ای سودآور برای آن‌ها شده است؛ حتی گفته می‌شود که ثروت این قاچاق‌چیان در خارج از این سرزمین، نزدیک به 300 میلیارد دالر می‌رسد؛ رقمی‌که یک سوم و یا کم‌تر از آن تمام بدهی‌های لبنان را پرداخت می‌کند.

بنابراین انقلاب مردمی لبنان بیان واقعی فریاد از درد ظلم و بی‌عدالتی، فقر و فسادی است که جنبه‌های مختلف زندگی مردم را تحت تأثیر قرار داده است.

این انقلاب از لحاظ  خروج مردم در برابر حکام و فرقه‌های ساخته و پرداختۀ آن‌ها از زمان تأسیس رژیم لبنان به نوع خود نخستین می‌باشد. درحالی‌که این انقلاب هنوزهم پابرجاست، قبیلۀ حاکم بازهم در تلاش اعمال رفتارهای وحشیانه می‌باشد. با وجود همه فسادهای موجود در این سرزمین، ما این را به خوبی متوجه می‌باشیم که در باز نمودن پرونده‌های قضایی‌که مردم را دچار توهّم نموده و کاملاً توهین‌آمیز است، هدف آن ایجاد درگیری‌ها بین انقلاب کنندگان می‌باشد. این درحالی‌ست که در این سرزمین بخش اعظم مقامات قضایی وابسته به حزب ایران در لبنان، کابینۀ ریاست جمهوری و جنبش وطنی آزاد هستند؛ بنابراین قرارات قضایی صادر شده یا پرونده‌های باز شده، علیه وزیر سابق فواد سنیوره و نخست وزیر پیشین نجیب میقاتی، کسانی‌که در این رژیم فرقه‌ای نسبت به "جامعه اهل سنت" در معرض تنفر وبدگمانی قرار دارند و هم‌چنان باز نشدن پرونده‌های دیگر فساد، نشان می‌دهد که قبیلۀ حاکم در تلاش ایجاد درگیری‌ها در بین تظاهرکنندگان در خیابان‌‌ها است، تا این‌که به مسلمانان؛ به‌ویژه به اهل سنت هشدار داده باشند که این یک جنگ علیه آن‌ها است.

این بازی مردم را فریب نداده و منجر به خاموشی انقلاب‌شان نخواهد شد. علاوه‌براین، رابطه بین مسلمانان اهل سنت و بین کسانی‌که ادعا می‌کنند رهبران اهل سنت در لبنان هستند، ضعیف و کاملاً سرد و خشک می‌باشد. دلیل آن این است که در این سال‌ها به اصطلاح، رهبران وعده‌های دروغین به توده‌های آن‌ها در خصوص بسیاری از پرونده‌ها داده‌اند؛ به‌ویژه پرونده‌های بازداشت‌شدگان اسلام‌گرایان، که سال‌هاست خودسرانه، بدون سرنوشت و بدون محاکمه، زندانی هستند و این درحالی می‌باشد که وعده‌های این طبقۀ فاسدی‌که ادعای رهبری اهل سنت را می‌کنند، برای پایان دادن به این پرونده‌ها هنوز ادامه دارد.

هم‌چنان آن‌چه را که رئیس جمهور میشل عون در سخنرانی خود در تاریخ 31/10/2019م اظهار داشت، بعید از این نیست؛ چنان‌چه گفت: (... من تعهد می‌سپارم که برای ایجاد دولت مدنی بیرون از فرقه‌گرایی و برای تصویب قانون یک‌پارچۀ احوال شخصی... تمام تلاش خود را انجام دهم... .) با آن‌که تعقیب‌کنندگان انقلاب مردمی می‌دانند که هدف انقلابیون پایان دادن به وضعیت فساد و از بین بردن مفسدین است. علاوه‌براین، خواستار اصلاحات اقتصادی و معیشتی نیز می‌باشند و اصلاً کدام اشاره‌ای به احوال شخصی و محاکم شرعی ندارند؛ به استثنای بگومگوهای ضعیفی‌که در خصوص این طرح از مدت‌ها قبل آدرس مشخص دارند. سعی می‌کنند از انقلاب مردم و نیازهای آن‌ها برای عبور از برخی این ایده‌ها سوء استفاده کنند. این طرحی‌که رئیس جمهور در سخنان خود در یک سیاق کاملاً ناسازگار با انقلاب مردمی مطرح نموده است، تا به‌سان مینی در میان انقلابیون این سرزمین انفجار کرده و آن‌ها را به قضیه‌ای که کاملاً حساسیت آن معلوم است، مشغول کند. می‌خواهد که "مراجع مذهبی" را تحریک کرده و احساسات اسلامی را بربی‌انگیزد و در نتیجه مشکلی را پدید آورد که از شدت انقلاب کاسته و باعث ایجاد شکاف بین انقلابیون و منجر به تقسیم آن‌ها شود. انقلابیونی‌که ترکیبی از همه "فرقه‌ها" بوده و بخش بزرگ آن‌ها از نقض قانون احوال شخصی خودداری می‌کنند و بعید نیست که برای قلقلک دادن احساسات سکولارهایی‌که در بین انقلاب وجود دارند؛ نیز تلاش صورت گیرد و این تلاش‌ها برای بهره‌برداری از روحیه و تمایل‌شان برای رد هر پدیده‌ای می‌باشد که رنگ و بویی دینی داشته باشد. لیکن همان‌طوری‌که معلوم است آمدن این واقعیت بر انقلابیون هیچ بعید نیست. این علامت خوبی برای هشدار مردم نسبت به فساد و تصرفات این طبقه است.

انقلاب هم‌چنان استمرار داشته و طبقۀ فاسد نیز اسالیب فاسدی را از جنس انقلاب به‌کار می‌گیرند و این بعید نیست که چوپان اصلی این سرزمین؛ یعنی آمریکا برای رام کردن اوضاع فقط راه‌های حل را پینه زده، به ایجاد هیچ راه حلی عجله نمی‌کند و از این‌که سر رشتۀ امور از دست‌اش در رود ترسی ندارد؛ زیرا طبقه سیاسی فاسدی‌که اکنون بالای این سرزمین حاکم است، در وفاداری‌های سیاسی خود تابع آمریکا بوده و در تحرکات و دستورالعمل‌های خود به آمریکا و به سفارت خانه‌های آن در لبنان متکی می‌باشند. علی‌رغم بیزاری مردم از اقتدار این حکام، آمریکا هم‌چنان این فاسدین را حکام و قدرت حاکم این سرزمین خطاب می‌کند. از استمرار این حرکت چنین بر می‌آید که امریکا تمایلی به حل این مسأله نداشته و میدان را به این فاسدین خالی گذاشته است. اما این فاسدین هم جز تحمیل فرقه‌گرایی و تحریک تعصبات مذهبی، اسالیب دیگری را نمی‌شناسند؛ چون توجیه کردن مسائل علیه یک گروه و ایجاد سوء ظن در میان انقلابیون این سرزمین، چیزی جز این نیست.

انقلاب مردمی لبنان، عراق، سودان و انقلاب مردمی مداوم الجزایر، ثابت‌کنندۀ این است که آگاهی و هوشیاری امت روزبه‌روز در حال افزایش است. انقلاب‌های بهار عربی در سال 2011م آغاز شد تا خواستار آزادی و اصلاحات شوند؛ اما به جنگ رژیم‌ها علیه مردم تبدیل شد. تمرکز بر سرنگونی رئیس جمهور بود؛ اما تمرکز انقلاب‌ها امروز توسعه یافته و انقلابیون خواستار براندازی کامل طبقات سیاسی می‌باشند. هم‌چنان افزایش آگاهی مردم در خصوص تلاش رژیم‌ها برای شیطنت در انقلاب‌ها، نوعی از توسعۀ آگاهی و هوشیاری در امت است.

بله! در مورد سرنگونی طبقۀ سیاسی فاسد رأی عام ایجاد شده و افکار عمومی خواستار چنین چیزی می‌باشند و این  چیزی‌ست که فروپاشی قبیلۀ حاکم سیاسی را در پیش دارد. اما تنها کاری‌که این امت باید انجام دهند این است که رهبری را دنبال کنند که آگاهانه و مخلصانه آنان را به سمت یک هدف روشن و منسجم هدایت نماید، تا در نتیجۀ آن، آگاهی عامی پدید آید که از آن رأی عامی ایجاد شده و به یک تغییر اساسی منجر شود، إن‌شاءالله! زیرا تغییر اساسی، کاری‌ست که نیاز به تلاش آگاهانه دارد. نیاز دارد تا یک‌جا با صفوف مردم گام برداشته شده، رهبری آن‌ها برجسته و مشخص شود؛ در عین‌حال روشن شود که منافع مردم فقط در صورت تحقق هدف مورد نظر تأمین می‌شود و بس.

نویسنده: المهندس مجدی علی

مترجم: علی مطمئن

(ترجمه)

پرسش

السلام‌علیکم‌ورحمت‌الله‌وبرکاته!

برادر عزیز در پناه الله سبحانه و تعالی باشید! مطمئناً جواب کافی این سوال را از جناب شما درخواهم یافت.

آیا شرکت‌های قراردادی، شرکت‌هایی‌که منازل را قبل از بنای آن می‌فروشند، از جملۀ بیع سلم به شمار می‌رود یا خیر؟ و این‌که آیا چنین معامله‌ای شرعاً جایز است؟ فرح فرحات

پاسخ

وعلیکم‌السلام‌ورحمت‌الله‌وبرکاته!

شما از دو مسأله سوال کرده‌اید:

اول- آیا فروش منازل پیش از بنای آن از جملۀ بیع سلم به شمار می‌رود یا خیر؟ و ضمناً از سوال شما دانسته می‌شود که این معامله در صورتی‌که از جمله بیع سلم باشد، جائز است؛ چون‌که بیع سلم شرعاً جائز می‌باشد.

دوم- آیا فروش منازل پیش از بنا و آباد کردن آن شرعاً جائز است یا خیر؟

در جواب به سوال اول باید گفت که فروش منازل پیش از بنای آن از جمله بیع سلم به شمار نمی‌رود؛ زیراکه بیع سلم عبارت است از: "فروش چیز معلوم و مشخص با قیمت معلوم که مبلغ آن پیش از تحویل کالا دریافت شود." می‌باشد که چنین معامله‌ای شرعاً جائز است. این بیع در پیمانه، وزن و اشیای عددی می‌باشد؛ چنان‌چه در جزء دوم کتاب شخصیه اسلامی نیز در این خصوص چنین آمده:

«جواز بیع سلم در حدیث ثابت است. از ابن عباس روایت است که رسول الله صلی الله علیه وسلم به مدینه آمد؛ درحالی‌که مردم خرما را تا دو الی سه سال آینده به صورت سلم «پیش پرداخت» معامله می‌کردند. رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: «هرکسی چیزی را پیش فروش می‌کند، باید پیمانه، وزن و مدت آن معلوم باشد.» (این حدیث را مسلم روایت نموده است.)

از عبدالرحمن بن ابزی و عبدالله ابن ابی اوفی روایت است که گفتند: «اموال غنیمتی را که با رسول الله صلی الله علیه وسلم به دست می‌آوردیم با کشاورزانی‌که از شام می‌آمدند، با گندم، جو و کشمش بر اساس بیع سلم معامله می‌کردیم و زمان آن را تعیین می‌نمودیم. عبدالله گفت: از عبدالرحمن و عبدالله ابن ابی اوفی سوال کردم که آیا با کسانی‌که اصل جنس را در اختیار داشتند سلم می‌کردید؟ گفتند: ما از آنان در این مورد سوال نمی کردیم.» (این حدیث را امام بخاری روایت کرده است.)

در روایت دیگری آمده: «ما در زمان رسول الله صلی الله علیه وسلم، ابوبکر و عمر، گندم، جو، خرما و کشمکش را بر اساس بیع سلم از مردمانی خریداری می‌نمودیم که این اشیاء در نزدشان وجود نداشت.» (این حدیث را ابو داوود روایت نموده است.)

این همه احادیث دلایل واضح بر جواز بیع سلم است. اما بیان این‌که در چه‌چیزها بیع سلم جایز و در کدام چیزها جایز نیست، در احادیث و هم‌چنین در اجماع واضح است؛ زیراکه سلم پیش فروش/پرداخت، چیزی است که هنوز تحت ملکیت فروشنده داخل نیست و یا این‌که ملکیت در آن کامل نگردیده است. این هر دو نوع، ممنوع می باشد؛ لیکن بیع سلم از این دو نوع در نص شرعی استثنا گردیده است؛ پس این ممنوعیت در غیرسلم صدق می‌کند. از این جهت آن‌چه که سلم در آن جایز می‌باشد باید در مورد آن دلیل شرعی وجود داشته باشد.

پس وقتی‌که به نصوص مراجعه می‌کنیم در می‌آبیم که بیع سلم در مکیلات و موزونات جائز است؛ همان‌گونه که در معدودات جائز می‌باشد. اما دلیل جواز مکیلات و موزونات از این حدیثی‌که ابن عباس روایت نموده، دانسته می‌شود. آن‌جاکه می‌فرماید: «رسول الله صلی الله علیه وسلم درحالی به مدینه آمد که مردم آن‌جا، خرما را تا دو الی سه سال پیش فروش می‌کردند، رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: هرکسی چیزی را پیش فروش می‌کند، قیمت، وزن و مدت آن را باید معلوم کند.» (بدایة المجتهد و نهایة المقتصد لابن رشد الحفید) در روایت دیگری از ابن عباس آمده که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: «کسی‌که بیع سلم می‌کند باید در پیمانۀ معلوم، وزن معلوم و مدت معلوم باشد.» (این حدیث را بخاری روایت نموده است.) پس این حدیث دلالت بر این می‌کند که آن مالی که بر اساس بیع سلم معامله می‌شود باید از مکیلات (پیمانه) و موزونات (اشیاء وزنی) باشد و اما جواز بیع سلم در معدودات از اجماع ثابت شده است؛ یعنی اجماع بر این شده که بیع سلم در طعام جائز است و این اجماع را ابن منذر نقل نموده است. امام بخاری نیز به نقل از شعبه می‌گوید که محمد یا عبدالله ابن ابی مجالد به وی گفت: «ما در زمان رسول الله صلی الله علیه وسلم، ابوبکر و عمر، در گندم، جو، کشمش و خرما بیع سلم می کردیم.» پس این حدیث بیان‌گر این است که بیع سلم در طعام نیز جایز می‌باشد؛ زیرا که طعام بیرون از مکیلات، موزونات و معدودات نیست. پس سلم به هر آن‌چه که طعام به آن مقدر و معین شود، به شمول کیل، وزن و عدد، ارتباط می‌گیرد؛ مانند ارتباط تسلیم شدن چیزهایی‌که حکم آن تنها زمانی محقق می‌شود که طرف مقابل آن را عملاً تسلیم شود؛ مثل هبه و مانند سود افزونی که زمانی شرعاً سود شمرده می‌شود که به کیل، وزن و یا عدد آن افزوده شود. حدیث مذکور در مورد وزن و کیل صراحت دارد و نه در معدود؛ لیکن جواز سلم در طعام توسط اجماع، معدود را نیز در بیع سلم داخل می‌گرداند. اما باید در نظرداشت که اشیای که در آن بیع سلم صورت می‌گیرد باید صفت آن معلوم باشد؛ مانند: گندم حورانی، خرمای برنی، پنبۀ مصری، ابریشم هندی و انجیر ترکی و نیز پیمانه و وزن آن نیز معلوم باشد؛ مانند: پیمانۀ شامی، وزن عراقی و مانند کیلو و لیتر؛ یعنی حتماً باید پیمانه و وزن آن معروف و مشخص باشد.» (از جزء دوم کتاب شخصیه اسلامی)

بناءً بیع سلم در پیمانه، وزن و عدد جائز می‌باشد؛ نه در غیر آن‌ها.

اما شناخت آن، چیزهایی از جمله: کیل، وزن و عدد می‌باشد که به درک و شناخت واقعیت اجناس ارتباط می‌گیرد؛ یعنی این‌که این اموال از جملۀ ذوات الأمثال  و یا از ذوات القیم می‌باشد.

ذوات الأمثال به اموالی گفته می‌شود که شبیه و مثل آن بدون تفاوت قابل ملاحظه‌ای در بازار یافت شود؛ مانند: گندم، که یک کیلو گرام معین شدۀ آن، دقیقاً مانند یک کیلوگرام دیگر از نوع همین گندم بدون کدام فرق قابل ملاحظه‌ای می‌باشد.

اما ذوات القیم عبارت از اموالی می‌باشد که شبیه و مثل آن دقیقاً با همان اوصاف معین شده در بازار یافت نشود؛ یعنی این اموال در صفات خود غیرقابل تکرار، برخلاف اموال مثلیه است. بناءً خانه از جملۀ ذوات القیم می‌باشد؛ نه ذوات الأمثال؛ زیراکه هر خانه در بسیاری از امور، با خانۀ دیگر فرق می‌کند؛ مانند: زمین، موقعیت، چگونه‌گی بنا وغیره.

مکیلات، موزونات و معدودات از جملۀ اموال مثلیه می‌باشد؛ مانند: خرما، گندم، جو، کشمش و مانند آن؛ زیرا شبیه و مثل این اموال در صورتی‌که اوصاف آن یکی باشد، وجود دارد و تفاوت قابل ملاحظه‌ای از هم‌دیگر ندارند. پس این‌گونه اجناس از جملۀ ذوات الأمثال می‌باشند؛ بناءً وقتی‌که در این اجناس بیع سلم صورت گیرد فروشنده تعهد می‌کند که برای مشتری بعد از مدت معلوم، مقدار معلومی از این اموال، اعم از کیلی، وزنی و یا عددی، به اوصاف معین شده بدون تعیین جنس خاص به خریدار تسلیم نماید؛ یعنی فروشنده تعهد به تسلیم مال موصوف مطابق صفت آن می‌کند؛ نه به تسلیم ذات معین؛ مثلاً: تعهد می‌کند که یک تُن گندم مشخص را، بدون در نظرداشت این‌که این گندم از کدام زمین حاصل گردیده، از کی خریداری شده و یا از کی تحفه گرفته شده وغیره، به خریدار تسلیم نماید. بناءً هیچ یک از این امور در بیع سلم اعتبار و ارزشی ندارد؛ بلکه آن‌چه که اعتبار دارد؛ همانا تسلیم کردن مال موصوف، در مدت معین و موافق با اوصافی‌که در حین عقد بیان شده بود، می‌باشد. امام نووی در صفحۀ 18-19 جزء پنجم کتاب روضه‌الطالبین خویش زیر عنوان «شناخت اموال مثلیه وجه دارد» پنج وجه ذکر نموده و در اخیر گفته: «وجه دوم بهتر می‌باشد؛ لیکن بهتر آن است گفته شود که مثلی آن است تا تحت پیمانۀ وزن داخل شده و در آن بیع سلم جایز گردد.»

به این اساس، ممکن نیست منازل در بیع سلم داخل باشد؛ زیراکه از جملۀ مکیلات، موزونات و معدودات نبوده و از قبیل اموال و اجناس مثلیه نمی‌باشد. پس هر منزلی‌که پیش از بنا فروخته شود؛ ولو که اوصاف آن دقیقاً بیان شود، مشابه منزل دیگری نیست؛ زیراکه باز هم در میان این منزل و منزل دیگر فرق زیادی باقی می‌ماند؛ مانند: موقعیت بنا، زمینی‌که در آن بنا می‌شود وغیره؛ یعنی منزل از جملۀ اموال مثلیه‌ای که بیع سلم در آن جایز است، نمی‌باشد؛ از این جهت در باب بیع سلم داخل نیست. بناءً منزلی‌که هنوز بنا نشده در باب سلم داخل نمی‌باشد و ادلۀ سلم هم بر آن تطبیق نمی‌شود. لذا فروش منازل قبل از بنای آن شرعاً جائز نیست و روا نیست که به بیع سلمی که شرعاً جائز است، قیاس شود.

اما در جواب به سوال دوم مبنی بر این‌که حکم فروش منازل قبل از بنای آن چیست؟ باید گفت که ما قبلاً جواب این سوال را به تاریخ 31 مارچ 2016م به شرح زیر داده بودیم:

"پیش فروش کردن آپارتمان‌ها قبل از بنای آن بر اساس نقشه‌های ترسیم شده:

أ‌.         فروش آن‌چه که زیر ملکیت شخص قرار ندارد، جائز نیست و در این مورد احادیثی زیادی روایت گردیده است، از جمله:

-          امام ترمذی در سنن خویش از حکیم ابن حزام روایت نموده که گفت: نزد رسول الله صلی الله علیه وسلم آمدم و برایش گفتم: شخصی نزد من می‌آید و خریدار جنسی می‌شود که نزد من وجود ندارد؛ لیکن رفته و از بازار خریداری نموده؛ سپس برایش می‌فروشم، آیا این کار من جائز است؟ رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود: «لا تبع ما لیس عندک»

ترجمه: چیزی را که در اختیار نداری نفروش!

-          امام ترمذی از عبدالله بن عمرو روایت نموده که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود:  

«لا یحل سلف و بیع، ولا شرطان فی بیع و لا ربح ما لم یضمن، و لا بیع ما لیس عندک»

ترجمه: بنابراین، فروش منازل و آپارتمان‌هایی‌که هنوز بنا نگردیده جایز نیست؛ زیراکه هنوز زیر ملکیت شخص قرار ندارد؛ بلکه مهم‌تر از آن این که هنوز وجود ندارد.

ب‌.    خلاصه این‌که فروش منازل و آپارتمان‌هایی‌که هنوز بنا نگردیده جایز نیست؛ زیرا که موجود نمی‌باشد. فروش آپارتمان‌هایی جائز می‌باشد که ارکان اساسی آن؛ مانند: ساختار، زیربنا، ستون، دیوار، سقف وغیره وجود داشته باشد که بیان‌گر وجود واقعی آن است و عرفاً به آن آپارتمان اطلاق شده و قابل تسلیم است. دلایل برتری‌که از نظر من می‌تواند نزاع را از میان بردارد؛ همین‌ها بود که گفته شد؛ چون این‌گونه قضایا، مشاکل زیاد و اختلافات بسیاری را در زمان تسلیم مبیعه میان دو طرف پدید می‌آورد.

ت‌.     در خاتمه باید گفت که معاملات صحیح و درست در اسلام آن است که از بروز نزاع و کشمکش جلوگیری نماید. از این‌رو باید جنس مورد معامله موجود و تحت ملکیت مالک آن باشد و بدون هیچ مانعی قابل تسلیم باشد. پس بر مشتریان لازم است که این امور را کاملاً در نظر گرفته و مراعات نمایند تا در آینده به مشکل و نزاعی مواجه نگردند. توفیق‌دهنده؛ فقط الله سبحانه و تعالی است." (نقل قول)

امیدوارم این جواب کافی بوده باشد و الله سبحانه و تعالی داناتر و با حکمت‌تر است.

برادرتان عطاء بن خلیل ابو رشته