- مطابق
انفجارهای زنجیره ای ترکیه کار کیست؟
(ترجمه)
پرسش:
به تاریخ 17.12.2016م انفجاری در ترکیه به وقوع پیوست و لحظاتی بعد صفحۀ انترنتی عربی زبان سی ان ان با نشر خبری گفت: «در بیانیۀ منتشر شده از منابع نیروهای مسلح ترکیه گفته شده که بر اثر انفجار موتر بمب گذاری شده ای در نزدیکی دانشگاه ارجیس ولایت قیصریۀ ترکیه، 13 سرباز کشته و 48 تن، به شمول غیر نظامیان، مجروح گردیدند.» یک هفته قبل از آن یعنی به تاریخ 10.12.2016م در نزدیکی استدیوم ورزشی بشیکتاش، در وسط شهر استانبول نیز دو انفجار رخ داد که بر اثر آن 38 تن به شمول 30 تن از افراد پلیس کشته و تعداد کشته شده گان بعداً تا 44 تن افزایش یافت. گروهی موسوم به "عقاب های آزادی کردستان" مسئولیت دو انفجار قبلی را به دوش گرفته بود. پرسش این است که آیا انفجار اخیر نیز کار این گروه می باشد؟ و این که تاریخچۀ این گروه از چه قرار است؟ پرسش دیگر این که، چه انگیزه هایی در پس این انفجارها قرار دارد؟
پاسخ:
- در مورد انفجارهای استانبول که به تاریخ 10.12.2016م اتفاق افتاد، چنان که در اعلامیۀ گروه "عقاب های آزادی کردستان" گفته شده، این گروه مسئولیت آن را به دوش گرفته. خبرگزاری رویترز–انقره به تاریخ 11 دسمبر 2016م با انتشار خبری گفت: «گروه عقاب های آزادی کردستان، که شاخۀ از حزب کارگران کردستان به شمار می رود، مسئولیت انفجارهائی که در بیرون یک استدیوم فوتبال در شهر استانبول ترکیه رخ داد را به عهده گرفته است. این دو انفجار 38 کشته و 155 مجروح به جا گذاشت. گروه عقاب های آزادی کردستان که مسئولیت چند حملۀ دیگر سال جاری در ترکیه را نیز به دوش گرفته بود، با انتشار اعلامیه ای در صفحۀ انترنتی اش گفته بود: دو انفجار شام روز شنبه را گروه ما انجام داده است. این دو انفجار در کشوری اتفاق می افتد که هنوز از صدمه های انقلاب نا فرجام و چندین انفجار دیگری که از آغاز سال تا کنون رخ داده، رنج می برد. حملات روز شنبه در نزدیکی استدیوم ورزشی فودافون مربوط به تیم فوتبال بشیکتاش و درست دو ساعت پس از پایان یک سلسله مسابقات اتفاق افتاد. به نظر می رسد هدف این حملات، افراد پولیس بوده که شمار کشته شده گان بعداً افزایش یافت.»
چنان چه نشریۀ خاور میانه آن لاین روز دو شنبه 12 دسمبر 2016 با انتشار خبری نوشت: «براساس معلوماتی که رسانه های ترکیه به نقل از وزارت صحت این کشور منتشر نموده اند؛ شمار قربانیان انفجارهای که شام دیروز شنبه در استانبول رخ داد، تاکنون به حد اقل 44 تن افزایش یافته است. رجب اکداغ وزیر صحت ترکیه در برابر پارلمان این کشور گفت: بسیار دردناک است که 36 تن از افراد پولیس و 8 تن از غیر نظامیان مان را در این حملات خونین از دست می دهیم.»
- مسئولیت انفجاری را که به تاریخ 17.12.2016م رخ داد، کسی به دوش نگرفت، اما مسئولین ترک در اظهارات شان گفته اند که انفجار امروز شباهت به انفجار روز شنبه گذشته 10.12.2016م دارد. چنان چه العربیه نت روز شنبه 17 دسمبر 2016م در خبری گفت: «نعمان قورتولموش معاون نخست وزیر ترکیه گفته که مواد به کار گرفته شده در این موتر بمب گذاری شده شبیه به موادی است که در انفجارهای هفتۀ گذشته در استانبول به کار گرفته شده بود. حمله کننده، موتر سرویس حامل سربازانی را هدف قرارداد که نوبت کاری شان در قیصریه به پایان رسیده بود و روانۀ قرارگاه شان بودند. قورتولموش این اظهارات را در گفتگوئی با ایستگاه تلویزیونی ان.تی.فی بیان نمود. تا کنون هیچ جهتی مسئولیت این حمله، که 13 تن کشته و 55 تن مجروح به جا گذاشته را به عهده نگرفته است.»
منبع فوق هم چنین می گوید: «رجب طیب اردغان رئیس جمهور ترکیه نیز به نوبۀ خود حزب کارگران کردستان را مسئول این حملات دانسته و در بیانیه ای اعلان نموده که مسئولیت این حملات بر دوش یک "حزب تروریستی جدائی طلب" می باشد. وی حملات این چنینی را به تحولات اخیر عراق و سوریه ارتباط داد. استفاده از عبارت "حزب تروریستی جدائی طلب" توسط رجب طیب اردغان، اشاره ایست به حزب کارگران کردستان، حزبی که ایالات متحده، اتحادیۀ اروپا و ترکیه آن را در لیست سازمان های تروربستی شان دارند.»
بنابر این؛ به گمان اغلب حملۀ روز شنبه مورخ 17.12.2016م توسط کسی صورت گرفته که حملات تاریخ 10.12.2016م را انجام داده بود، یعنی گروه عقاب های آزادی کردستان، مشهور به گروه "TAK".
- تاریخچه و چگونگی تشکل این گروه را پس از ارائه معلوماتی در مورد تحولاتی بیان خواهیم نمود که در حزب کارگران کردستان، به ویژه پس از بازداشت بنیان گزار آن(اوجالان)، رونما گردید:
أ- پس از آن که اوجالان در سال 1999م در نایروبی پایتخت کینیا بازداشت شد، کمیته ای شش جانبه به منظور رهبری نمودن سیستم جامعۀ کرد، تشکیل گردید که در مقایسه با احزاب کرد سایر بخش های کردستان از ساختار پیچیده تری برخوردار می باشد؛ طوری که این سیستم عملاً از مجموع چهار حزب بزرگ تشکیل می گردد که شامل ده ها سازمان دیگر، به شمول اتحادیه های جوانان، محصلین، زنان، سازمان های اجتماعی، کمیته های خدماتی، امنیتی وغیره می باشد. این احزاب عبارت از: حزب کارگران کردستان در ترکیه، حزب اتحاد دموکرات در سوریه، حزب حل دموکرات در عراق و حزب زنده گی آزاد در ایران موسوم به "بیجاک" اند. هر یک از این احزاب رهبری و ساختار ویژۀ خود را دارد، اما در نهایت همه در چهارچوب سیستم جامعۀ کرد فعالیت می کنند که از سال 1999م به این طرف توسط مراد قره یلان رهبری می گردد.
ب- موقف حزب کارگران کردستان در جریان رهبری مراد قره یلان در برابر حکومت ترکیه نرم گردید. پس از دستگیری عبدالله اوجالان در سال 1999م درخواست های این حزب مبنی بر استقلال کامل کردستان کاهش یافته و تبدیل به درخواست برای دست رسی کردهای ترک به نوعی استقلال در حقوق فرهنگی گردید؛ این تغییر موقف کردها پس از آن صورت گرفت که حکومت ترکیه و اوجالان براساس نقشه ای که امریکا طراحی نمود با کردها به تفاهم هایی در این خصوص دست یافتند و در پی آن، برخوردها میان حزب کارگر کردستان و دولت ترکیه کاهش یافته و تبدیل به آرامش گردید.
ت- روابط نرم و آرام میان حزب کارگر کردستان و حکومت ترکیه در زمان رهبری مراد قره یلان، براساس اقداماتی که امریکا برای آرامش اوضاع میان دو طرف روی دست می گرفت، هم چنان ادامه پیدا نمود. سپس اسباب آرامش میان دو طرف، به ویژه از سال 2012م به بعد افزایش یافت:
- هاکان فیدان رئیس استخبارات ترکیه به تاریخ 16.12.2012م به جزیرۀ ایمرالی سفر نموده و در آن جا با عبدالله اوجالان دیدار نمود.
- رجب طیب اردغان به تاریخ 09.12.2012م در تلویزیون حکومتی TRT از دیدارهایش با اوجالان خبر داد.
- به تاریخ 21.3.02013م پیام عبدالله اوجالان در برابر تجمع عظیم مردم به مناسبت تجلیل نوروز به خوانش گرفته شد. اوجالان در این پیام از کردها خواست سلاح های شان را بر زمین گذاشته و مبارزات سیاسی را آغاز نمایند. اوجالان در بخشی از این پیام گفته بود: «اینک وقت آن فرارسیده تا دست از سلاح برداشته و افراد مسلح به بیرون از خاک ترکیه برگردند، البته این به معنی پایان مبارزات نیست، بلکه به معنی نوع دیگری از مبارزه می باشد.» صفحۀ انترنتی الجزیره نت به تاریخ 22.3.02013م با انتشار خبری گفت: «ایالات متحدۀ امریکا از پیامی که رهبر حزب کارگران کردستان برای افراد تندرو این حزب مبنی بر دست برداشتن از سلاح، استقبال نموده و آن را یک گام مثبت خوانده است. حکومت ترکیه نیز از این اقدام اوجالان استقبال نموده است، اما پیام وی خشم نژاد پرستان ترک را بر انگیخت. وکتوریا نولاند سخنگوی وزارت خارجۀ امریکا گفت: درخواست اوجالان مبنی بر تأمین آتش بس می تواند به خشونت های مصیبت باری که سه دهه است در ترکیه ادامه دارد، پایان دهد. نولاند هم چنین افزود که ایالات متحده تلاش های شجاعانه ای را که حکومت ترکیه و سایر طرف ها، در جهت تحقق راه حل مسالمت آمیز و استحکام دموکراسی در ترکیه به خرچ داده اند، مجدداً احیاء خواهد نمود.»
- به تاریخ 04.4.02013م کمیتۀ حکیمان، که متشکل از 63 تن بود تشکیل گردید. این کمیته به گوشه و کنار ترکیه سفر کرده و در مورد ایجاد راه حل متفق علیه برای قضیۀ کردها با مردم دیدار و گفتگو می نمودند.
- مراد قارایلان یکی از رهبران کوه قندیل به تاریخ 25.4.02013م در برابر صدها خبرنگار اعلام نمود که این گروه خروج اش از خاک ترکیه را سر از تاریخ 8 می سال 2013م آغاز خواهد نمود.
ث- این آرامش در سراسر دورۀ رهبری مراد قره یلان ادامه پیدا نمود، اما پس از برگزاری نوهمین گردهمائی حزب کارگران کردستان و انتخاب جمیل بیک به صفت جانشین مراد، اوضاع رو به خشونت گذاشت. چنان چه صفحۀ انترنتی حزب دموکرات کردستان به تاریخ 06.11.2013م با انتشار خبری گفت: «نوهمین دور گردهمائی حزب کارگران کردستان در ماه های جون و جولای گذشته در کوه قندیل برگزار گردید. در این گردهمائی که با حضور 162 تن از اعضای حزب برگزار گردیده بود، یک سلسله تغییراتی در رهبری حزب رونما شد، چنان چه بیک با تفاوت سه رأی از قره یلان پیشی گرفته و به صفت رهبر حزب برگزیده شد.»
از نظر برخی از کردها و ترک ها، تغییراتی که در رهبری حزب رونما گردید به معنی انقلاب سیاسی در مرحلۀ بعدی خواهد بود. چنان چه کمیتۀ رهبری، کاملاً جدید برگزیده شده که مرکب از سه مرد و سه زن می باشد و رهبری آن را جمیل بیک، که یکی از رهبران برجستۀ حزب می باشد، عهده دار خواهد بود. می توان گفت که این تغییرات در رهبری حزب می تواند تحول جدیدی در استراتیژی حزب به شمار رود، چه در خصوص انتخاب رهبری کاملاً جدید و چه در سطح سیاستی که در مرحلۀ بعدی باید پی گرفته شود. حوادثی که بعداً رخ داد، بیانگر این سیاست می باشد:
- جمیل بیک، که یکی از فرماندهان نظامی حزب کارگران کردستان در کوه قندیل بود، همراه با پیسی هوزارت به تاریخ 5 می سال 2013م در رأس اتحادیۀ جوامع کرد موسوم به KCK برگزیده شدند.
- جمیل بیک به تاریخ 31 جولای 2013م در اظهاراتی به رادیوی بی بی سی گفته بود: «اگر حکومت ترکیه گام های عملی را تا اول ماه سپتمبر پیش رو بر ندارد، حزب کارگران کردستان روند خروج از ترکیه را متوقف خواهد نمود. وی به این حد اکتفا نکرده بلکه هشدار داد که حتی ممکن است آنعده نیروهایی که خارج شدند نیز مجدداً به خاک ترکیه برگردند.
- جمیل بیک به تاریخ 19 آگست سال 2013م اعلام نموده بود که در صورت ناکام ماندن روند مصالحۀ ملی، اوضاع امنیتی در داخل ترکیه از قبل نیز متشنج تر خواهد شد.
- اتحادیۀ جوامع ترک KCK در اول سپتمبر سال 2013م اعلام نمود که روند خروج نیروهای حزب کارگران کردستان از خاک ترکیه به صورت کامل متوقف گردید.
- جمیل بیک در 3 دسمبر سال 2013م بیانیه ای در خصوص تحولات ترکیه منتشر نموده و در آن گفته بود: «اگر اوضاع به همین منوال به پیش رود، قطعاً باید جنگی در ترکیه راه اندازی گردد. ما به حکومت ترکیه مهلت داده بودیم تا خواسته های ما را تا بهار آینده براورده نماید، در صورتی که این خواسته ها از طرف حکومت ترکیه براورده گردد، مشکل به گونۀ صلح آمیز حل و فصل خواهد شد اما در صورتی که حکومت ترکیه شرط های ما را نپذیرد، در این صورت ما قادر نخواهیم بود این گونه با ترک ها کنار بیاییم.»
- جمیل بیک به تاریخ 20 دسمبر سال 2014م در اظهاراتی گفت: «دست برداشتن از سلاح برای ما به معنی مرگ است.»
- صلاح الدین دیمیرطاش رئیس حزب ملت های دموکرات به تاریخ 12 جولای 2015م گفت: «اگر عبد الله اوجالان رهبر حزب کارگران کردستان بخواهد، این حزب حاضر است از سلاح دست بردارد.» اتحادیۀ جوامع کرد فوراً در پاسخ به وی اعلان نمود: «همه باید این واقعیت را درک کنند که مسئلۀ دست برداشتن از جنگ مسلحانه برعلیه دولت ترکیه کاملاً به ما برمی گردد و هیچ شخصی حق ندارد در این خصوص ابراز نظر کند. در عین حال همه باید این را نیز بدانند که حزب ملت های دموکرات نمایندۀ سیاسی ما به شمار نمی رود، بنابر این رهبران این حزب نمی توانند از ما بخواهند سلاح مان را بر زمین گذاریم و مطمئن استیم که رهبر ما "عبدالله اوجالان" از ما نخواهد خواست با توجه به اوضاع و شرائط موجود، دست از سلاح بر داریم. می خواهیم این را نیز خطاب به همه بگوئیم که فیصلۀ ما مبنی بر عدم دست برداشتن از سلاح، هرگز به معنی رد کردن خواسته های اوجالان نیست و ما در صدد مختل نمودن تلاش های سیاسی حزب ملت های دموکرات نیز نیستیم.»
- سیستم جوامع کردستان یا KCK روز یک شنبه 12.7.02015م با انتشار اعلامیه ای گفت که آتش بس با ترکیه از سال 2012م عملاً نقض گردیده است. این اعلامیه که توسط ریاست مشترک مجلس اجرایی سیستم جوامع کردستانKCK منتشر گردید، دلیل نقض آتش بس را، "ساختن موانع و پایگاه های نظامی" توسط دولت ترکیه معرفی نموده و گفت که دولت ترکیه با این کارش شروط آتش بس را نقض نموده است. (منبع: آرا نیوز 12.07.2016)
- یکی از رؤسای سیستم جوامع کردستان(پیسی هوزارت)، به تاریخ 14.7.02015م مقاله ای زیر عنوان "مرحلۀ بعدی، مرحلۀ جنگ ملت انقلابی ترکیه خواهد بود" در نشریۀ اوزغور غوندم منتشر نمود.
ج- از آن چه گذشت چنین برمی آید که حزب کارگران کردستان زیر رهبری مراد قره یلان به امریکا نزدیک تر بوده و در اجرای توافق نامۀ امریکا میان حزب کارگران و حکومت ترکیه همکاری بیشتری نشان می داد. اوج همکاری های دو طرف در آن مرحله؛ توافق نامۀ صلحی بود که در ماه مارچ 2013م میان طرفین به امضاء رسید. نارضایتی برخی از کردها از آن مرحله منجر به اعتراض ها و تقسیماتی در درون حزب گردید. دورۀ رهبری مراد قره یلان که از سال 1999م الی 2013م ادامه داشت، بعضی از کردها را سخت ناراحت نمود، زیرا فضای حاکم در آن مرحله همواره تشویق به آرامش می نمود و این از نظر کردهای ناراضی به معنی کوتاه آمدن بود. گروه عقاب های آزادی کردستان در جریان همین مرحله خودش را از پیکر حزب کارگران جدا نمود.
این گروه که TAK نام دارد از سال تأسیس اش در 1993م با حزب کارگران ارتباط داشت، اما در سال 2004م از پیکر آن جدا گردید و در حال حاضر به گونه مستقل فعالیت دارد. این گروه در حال حاضر تأکید دارد که فعالیت های آن کاملاً مستقلانه بوده و با هیچ کسی ارتباط ندارد. اعضای این گروه از لحاظ ساختار خود شان را "نیروهای فدائی" نامیده و هدف اساسی شان ضربه زدن به زیربناهای نظامی اردوی ترکیه و ایجاد اختلال در سکتور جهانگردی آن می باشد. نخستین عملیات گروه عقاب های آزادی کردستان در سال 2005م بود که موتر سرویس حامل تعدادی جهانگرد را هدف قرار داد که منجر به قتل 5 تن و مجروح شدن 20 تن دیگر گردید. بنا به گفته مقامات ترکیه، این گروه از سال 2008م بدین سو توسط وزارت خارجۀ امریکا یک گروه تروریستی خوانده شده و در لیست گروه های تروریستی بیگانه قرار گرفته و اتحادیۀ اروپا نیز آن را یک حزب تروریستی می خواند.
ح- پس از تغییری که در انتخابات نوهمین گردهمائی حزب کارگر رونما گردید و در پی آن بیک در ماه جولای 2013م در رأس حزب قرار گرفت، دیده می شود که حزب کارگران کردستان به جانب انگلیس ها تمایل پیدا نموده و اردغان و حکومت اش را با فعالیت های مادی، به شمول کشتار و انفجارها، هدف قرار می دهد. این گونه فعالیت ها بیشتر در گروه عقاب های آزادی و به ویژه در جریان سال جاری به نظر می خورد، زیرا فضا برای این گروه آماده بود تا فعالیت هایش را برعلیه نیروهای امنیتی ترکیه افزایش دهد. به این ترتیب فعالیت های گروه عقاب های آزادی کردستان در این مرحله شدت گرفت و اینک می خواهیم با ذکر نمونه هایی از فعالیت های این گروه که از اواخر سال گذشته تا سال جاری ادامه داشته روشنی اندازیم، فعالیت هایی که اوج شدت آن را می توان در عملیات اخیر که به تاریخ 17.12.2016م اتفاق افتاد مشاهده نمود:
- در دسمبر 2015م میدان هوائی کوکجن واقع در استانبول را با موشک هدف قرار داد که منجر به قتل یک زن کارمند گردید.
- در فبروری 2016م یک موتر بمب گذاری شده را در شهر انقره منفجر نمود که منجر به قتل 28 تن گردید که بیشتر آن سربازان بودند.
- در مارچ 2016م باز هم موتر بمب گذاری شده ای را در شهر انقره منفجر نمود که منجر به مرگ و جراحت ده ها تن گردید.
- در جولای 2016م موتر بمب گذاری شده ای را در منطقۀ فزنگیلار استانبول منفجر نمود که 11 کشته و 35 مجروح به جا گذاشت و بیشتر آن افراد پولیس بودند.
- در اکتوبر 2016م موتور سکلیتی را در منطقۀ ینی بوسنای شهر استانبول انفجار داد که 10 تن تلفات به جا گذاشت.
- در نومبر 2016م موتر بمب گذاری شده ای را در مقابل دروازۀ ورودی ساختمان ولایت اضنه در جنوب ترکیه انفجار داد که تعدادی غیر نظامی را کشته و ده ها تن دیگر را مجروح نمود.
- به تاریخ 10 دسمبر 2016م دو انفجار را در منطقۀ بشیکتاش انجام داد که منجر به قتل 44 تن، که بیشتر آنان افراد پولیس بودند و جراحت حدوداً 200 تن دیگر گردید.
- به تاریخ 17 دسمبر 2016م صفحۀ عربی زبان سی ان ان با نشر خبری از یک انفجار در ترکیه چنین گفت: «در بیانیه ای که از جانب نیروهای مسلح ترکیه منتشر گردیده گفته شده که روز شنبه بر اثر انفجار یک موتر بمب گذاری شده در نزدیکی دانشگاه ارجیس ولایت قیصریه در وسط ترکیه، 13 تن به شمول غیر نظامیان کشته و 48 تن دیگر زخم برداشته اند. منابع امنیتی گفته اند که این موتر درنزدیکی دروازۀ ورودی دانشگاه ارجیس و دقیقاً در کنار یک موتر سرویس انفجار داده شده که شماری از نظامیان را پس از ختم دورۀ کاری و سپری نمودن رخصتی آخر هفته شان انتقال می داد. دسته های پولیس و تیم های نجات فوراً به محل حادثه اعزام گردیده و مقتولین و زخمیان را زیر تدابیر شدید امنیتی به شفاخانه ها منتقل نمودند.»
خ- با در نظرداشت معلومات فوق می توان به پس زمینۀ سیاسی گروه عقاب های آزادی کردستان پی برده و آن را به گونۀ زیر جمع بندی نمود:
پس از آن که جمیل بیک به تاریخ 20.12.2014م اعلام نمود که کنار گذاشتن سلاح برای آنان به معنی مرگ است، حزب کارگران کردستان به رهبری "بیک" شروع به اعمال خشونت آمیز نمود تا این که این اعمال به تاریخ 12.7.02015م به اوج خود رسید. چنان چه سیستم جوامع کردستان KCK به رهبری بیک رسماً اعلام نمود که آتش بس با حکومت اردغان به پایان رسید. گروه عقاب ها یا TAK نیز در یک خط متوازی شروع به اعمال مادی برعلیه منافع حیاتی حکومت ترکیه، به ویژه امنیتی، نمود تا این که دو عملیات اخیر به تاریخ های 10.12.2016 و 17.12.2016م اتفاق افتاد.
این بدان معنی است که به گمان اغلب گروه عقاب های آزادی در هماهنگی با خط مشی بیک در حرکت می باشد و می دانیم که خط مشی بیک در حال حاضر هماهنگ است با خط مشی اروپا، به ویژه انگلیس که تلاش دارند حکومت اردغان وابسته به امریکا را مختل نمایند.
د- اظهارات بیک، که یکی از پایه گذاران حزب کارگران کردستان می باشد، گمان های فوق را تقویت می کند؛ چنان چه وی به تاریخ 15 مارچ 2016م در اظهاراتی به نشریۀ تایمز انگلیس گفت: «ما در پی سقوط دادن حاکمیت اردغان و حزب عدالت و توسعه می باشیم، زیرا تا زمانی که اردغان و حزب اش از صحنه کنار نروند، هرگز در این کشور دموکراسی حاکم نخواهد شد.» این خبر را تلویزیون بی بی سی به تاریخ 15.3.02016م منتشر نمود.
کلیگدار اغلو رئیس حزب مردم جمهوری خواه، که از مزدوران انگلیس می باشد، نیز در هفتاد و دومین دور برگزاری کنفرانس اتحادیۀ اتاق های تجارت ترکیه یا TOBB در انقره پایتخت ترکیه گفت: «چیست این نظام ریاستی که در ترکیه حاکم است؟ یک نفر صحبت می کند و تمام ترکیه در برابر وی ساکت نشسته است. هرگز نمی توان نظام ریاستی را بدون خونریزی در این کشور تطبیق نمود.» (منبع: سایت tna24 2016.05.13)
ذ- از شواهد فوق بر می آید که در پس انفجارهای اخیر استانبول انگلیس قرار دارد. انگیزه های انگلیس از دست زدن به چنین اقداماتی را می توان در مسائل زیر جمع بندی نمود:
ایجاد اوضاع متشنج و عدم استقرار نظام وابسته به امریکا در ترکیه، انگلیس می خواهد دامنۀ تلاش های کودتای اخیر را که مزدوران اش به راه انداخته بودند کشانیده و آن را تداوم بخشد. بدون شک آنان می دانند که تغییر دادن حاکمیت موجود در ترکیه کار آسانی نیست، زیرا اردغان توانسته پایه های مستحکمی را برای امریکا در این کشور بسازد، اما ممکن است بتوانند با ایجاد تشنج و عدم استقرار بالای نظام تأثیر گذاشته و این پایه ها را متزلزل نمایند.
این یک بعد قضیه بوده و بعد دیگر آن این است که نظام پارلمانی را انگلیس توسط مزدور اش مصطفی کمال، پس از سقوط دادن خلافت در سال 1924م، در ترکیه تهداب گذاری نمود و این بدان معنی است که در حقیقت پدر روحانی نظام پارلمانی در ترکیه، انگلیس می باشد. بناً اردغان و از پشت اش امریکا می خواهند دروازۀ نظام پارلمانی را برای همیشه بسته و آن را به نظام ریاستی تبدیل نموده سپس صلاحیت های بیشتری را برای رئیس جمهور تفویض نمایند. اما انگلیس با نظام ریاستی موافق نیست، چنان چه قبلاً اشاره کردیم که کلیگدار اغلو رئیس حزب مردم جمهوری خواه، که از مزدوران انگلیس می باشد در اظهاراتی گفته بود: «هرگز نمی توان نظام ریاستی را بدون خونریزی در این کشور تطبیق نمود.» سپس نشریۀ ترکی موسوم به "صباح" مقاله ای را زیر این عنوان منتشر نمود: "او به پارلمان، مردم و سیاست توهین می کند" اشارۀ این نشریه به اظهارات رئیس حزب مردم جمهوری خواه "کلیگدار اوغلو" بود که گفته بود: «هرگز نمی توان نظام ریاستی را بدون خونریزی تطبیق نمود.» (منبع: ترکیه پوست 13.5.02016)
خلاصه این که انگلیس در پی آن است تا با راه اندازی کشتار و انفجارهائی که وابسته گان اش، به شمول گروه عقاب های آزادی کردستان، انجام می دهند، با یک تیر دو نشان را هدف قرار دهد:
- ایجاد عدم استقرار در نظام وابستۀ ترکیه به امریکا؛
- قرار گرفتن در برابر تلاش های اردغان برای جایگزین کردن نظام ریاستی با نظام پارلمانی.
اما این که تصور می شود این اعمال منجر به ایجاد منطقۀ مستقل خواهد شد، باید گفت که چنین کاری، حد اقل در آینده های نزدیک، بعید به نظر می رسد.
در اخیر باید خاطر نشان نمود این که: آن چه بسیار درد آور و مایۀ تأسف است، این است که خون مسلمانان، نه به خاطر اسلام و امت اسلامی، بلکه در جهت تحقق منافع کفار استعمارگر ریختانده می شود! اما با وجود همه باید در نظر داشت که این امت، امت خیر و برکت است و به خواست الله متعال پس از این زمین خوردن ها مجدداً به پا خاسته و پس از این شکست ها یک بار دگر پیروز خواهد شد.
تاریخ این امت شاهد گویای این مدعاست؛ چه کسی تصور می کرد امت اسلامی پس از جنگ هایی که با صلیبیان و سپس تتار داشت، مجدداً به پا خیزد؟! تتاری که بغداد، پایتخت خلافت را به ویرانه ای مبدل نمود و آب صاف و روشن دریای دجله را با خون و رنگ دوات کتاب های مسلمانان تبدیل به رنگ سرخ و سیاه نمود! چه کسی تصور می نمود مسلمانان پس از آن همه تلفات و خساراتی که در برابر صلیبیان و تتار متحمل گردیدند، یک بار دیگر به پا خاسته و موفق شوند، قسطنطنیه را، با آن همه عظمت اش، فتح نمایند؟!
نباید فراموش نمود که الله سبحانه و تعالی همواره مردانی در کمین نشسته دارد که هرگز در برابر مشکلات ناامید نشده و سر خم نمی کنند و هرگز در برابر ظلم و ستم، احساس ترس و وحشت ننموده و خاموش و بی پروا نمی نشینند و تا رسانیدن حق به حقدار و برپائی مجدد خلافت راشده و استحکام پایه های آن، هرگز احساس آرامش و آسوده گی نخواهند نمود.
زبان حال این مردان را می توان در این آیت مبارکه به خوبی درک نمود، آن جا که الله سبحانه و تعالی می فرماید:
مِنَ الْمُؤْمِنِينَ رِجَالٌ صَدَقُوا مَا عَاهَدُوا اللَّهَ عَلَيْهِ فَمِنْهُم مَّن قَضَى نَحْبَهُ وَمِنْهُم مَّن يَنتَظِرُ وَمَا بَدَّلُوا تَبْدِيلًا
[احزاب: 23]
آری راست است که الله متعال برای هر چیزی اندازه ای تعیین نموده و سرانجام، آن را در جایگاه خود اش قرار خواهد داد.
إِنَّ اللَّهَ بَالِغُ أَمْرِهِ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لِكُلِّ شَيْءٍ قَدْرًا
[طلاق: 3]
الله فرمان خود را به انجام می رساند؛ و خدا برای هر چیزی اندازه ای قرار داده است!