تغییر یکی از بیشترین مفاهیمی است که از نخستین روز آفرینش تا به اکنون، مرتبط به زندگی انسان می­باشد، تغییر اصطلاحی است که در محاورات، مناقشات و جلسات مردمی مخصوصاً بعد از خیزش انقلابات در سرزمین­های اسلامی بیشترین کاربرد را داشته است، تا آنجا که مفهوم تغییر؛ به قانون اساسی زندگی مبدل شده و ضامن نوامیس آن گشته است.

تغییر مفهوم اصیل و اساسی است که از قرآن کریم و سنت گهربار رسول الله صلی الله علیه وسلم سرچشمه می­گیرد، که می­توان سنت را نمونه­های تطبیقی برای مفهوم تغییر بنیادین برای انسان، افکار و امت­ها بحساب آورد.

اما، تغییر با احسان چه ارتباطی دارد؟

تغییر در زندگی یک فرد مسلمان، امر ملازم نفسیوی و فکری می­باشد. واقعیت بندۀ مؤمن در ارتکاب اشتباهات و گناهان چنین است که به تعقیب آن، توبه و استغفار می­کند و موقف خود را تغییر داده و متوجه مسیر خود می­باشد و به دنبال آن متوجه نفس خود بوده و در آن تغییر می­آورد. سپس برای تغییر اهل و خویشاوندان خود دست به کار می­شود و بطور اتوماتیک این عملکرد نفسیوی و رفتاری وی برای ایجاد تغییر در مفاهیم و رفتار مردم وارد جامعه می­شود و در داخل دولت و قوانین آن نیز رسوخ می­کند تا در نتیجه یک تحول مثمر و منحصر را در قوانین، افکار، عادات و در کل در تمام عرصه­های زندگی مردم پدید آورد.

تغییر صحیح و درستی‌که امت ما بتواند توسط آن به نهضت و قیام دست پیدا کند، مرتبط به ارادۀ جمعی، رهبریت خِبره و سیادت شرع برای توجیه خط­وسیر تغییر می­باشد تا دچار انحراف و شکست نشود و این تنها عامل شکست انقلابات راه‌اندازی شده در سرزمین­های اسلامی می­باشد، علی رغم خودگذرانی­های دسته­جمعی در سطوح مختلف و موجودیت اراده امت، اما زمانی­که اراده امت از قیادت­ها و رهبری­های شکست خورده و وابسته؛ رخت بربست و زمانی­که طریقه تغییر از طریقۀ تعیین شده شرعی­اش بدور شد و میزان شرعی آن نیز مد نظر گرفته نشد؛ این انقلابات با وجود تحولات پدید آمده در افراد و مجتمعات افول و سقوط کرد.

این را باید دانست که هرگاه تلاش­ها بخرج داده شود، قربانی­ها تقدیم شود و انرژی­ها استهلاک شود، ولی بدون اتقان و بدون عمل به طریقۀ مطلوبی باشد که الله سبحانه وتعالی کیفیت آن را در شریعت بیان کرده است؛ درین صورت همۀ تلاش‌ها و قربانی­ها در راه تغییر به ناکامی و نابودی می­انجامد.

آیا می­توانیم بندۀ مؤمنی را که خواستار دست کشیدن از معصیت است و می­خواهد به سوی الله سبحانه وتعالی توبه کند و در خود تغییر ایجاد کند، به سوی غیر کتاب الله و سنت رسول الله راهنمایی کنیم؟ آیا ممکن است برای توبه از گناه­ خود مرتکب گناهی بزرگ‌تر شود و در میان ضلالت و گمراهی استقامت را جویا شود؟!

آوردن تغییر در میان امت اسلامی نیز همین­گونه است. آیا امت اسلامی توسط دیموکراسی، لیبرالیزم و یا هم سکولاریزم می‌تواند تغییر بیاورد و نهضت برپا کند و قامتش را مجدد راست کند، در حالی­که رستگاری، خیر و صلاح امت اسلامی وابسته به اسلام است؟!

مفهوم احسان به شکل ساده و بسیط عبارت از؛ حفظ طاعت و عمل کردن به دستور شرعیت مطابق به طریقه شرعی آن بدون هیچ کدام زیادت و نقصانی است. هر زمانی­که در نزد فرد؛ احسان روح و جان بگیرد، تغییر پدیدار می­گردد، اراده امت قوی و ثابت گشته و می­تواند برای خود قیادتی را برگزیند که سرنوشت آن را به دست گرفته و متکی به شرعیت بوده و خواست آن در راه تغییر نیز بر اساس اسلام باشد.

در صحیح مسلم از شداد بن اوس روایت شده که گفت: دو چیز را از رسول الله صلی الله علیه وسلم حفظ نمودم که فرمود:

«إِنَّ اللَّهَ كَتَبَ الإِحْسَانَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ، فَإِذَا قَتَلْتُمْ فَأَحْسِنُوا الْقِتْلَةَ، وَإِذَا ذَبَحْتُمْ فَأَحْسِنُوا الذَّبْحَ، وَلْيُحِدَّ أَحَدُكُمْ شَفْرَتَهُ، فَلْيُرِحْ ذَبِيحَتَهُ»

ترجمه: الله احسان را در هر چیز فرض گشتانده است، پس زمانی­که مبارزه و جهاد می­کنید، در آن احسان کنید و هنگام ذبح و قربانی نیز احسان کنید و باید هرکدام تان کاردش را تیز نموده و قربانی خود را راحت کند.

آیا معقول خواهد بود که احسان را در ذبح همانگونه که الله سبحانه وتعالی و رسولش دستور داده مراعات کنیم؛ ولی در نهضت امت خود، تغییر و تنظیم ارتباطات و در قوانین و مصالح خود چنانکه الله و رسولش دستور داده احسان نکنیم؟!

اسلام در انجام هر عمل ما را دستور می­دهد تا طریقه شرعی را مد نظر بگیریم و می­خواهد احسان را در تطبیق آن مراعات کنیم تا به موفقیت منجر شود، در اسلام تنها ذات عمل اراده نیست، بلکه مراعات کردن احسان و ادای آن به شکل صحیح و محکم لازمی و حتمی­ست و این اعمال و کارها بعضی­ها مربوط به فرد می­شود، بعضی­ها به جماعت و بعضی هم مربوط به دولت.

آیا در صورتی­که امت در راه حصول مقاصد خود برای تغییر و در طریقۀ تغییر بسوی نهضت احسان را مراعات کند، انقلاب و خیزش آن سقوط خواهد کرد؟ آیا ممکن است، دولتی‌که در تطبیق اسلام بالای رعیت خود، احسان کند و به واسطه آن به بلندترین مقام مجد و عظمت برسد، سقوط کند؟ الله سبحانه وتعالی می­فرماید:

﴿لِلَّذِينَ أَحْسَنُوا الْحُسْنَى وَزِيَادَةٌ﴾ [يونس: 26]

ترجمه: کسانی­که کارهای نیکو می­کنند، منزلت نیکو (یعنی بهشت) از آن ایشان است و افزون (بر آن هم که مغفرت ورضوان است) دارند.

پس کسانی­که در راه گرامی­داشت و اعلاء دین شان در عمل احسان را مراعات می­کنند، الله با آنان احسان و نیکی کرده و برای شان افزونی­ست.

پروردگارا! ما را از جملۀ محسنین و نیکوکاران قرار بده، پاداش محسنین را برای ما بنویس! ما را به پاداش محسنین پاداش بده و ما را از جمله بندگان صالح خود بگردان!

نویسنده: نسرین بوظافری

برای رادیوی دفتر مطبوعاتی مرکزی حزب التحریر

مترجم: محمد مزمل

#رمضان_والإحسان

#Ramadan_And_Ihsan

#Ramazan_ve_İhsan